Wolharige mammoet was gedoemd om uit te sterven: genenonderzoek wijst op verschillende handicaps

Zo’n 4.000 jaar geleden kende de allerlaatste wolharige mammoet zijn noodlot op het eiland Wrangel, gelegen voor de kust van Siberië. Dat had enerzijds te maken met het einde van de laatste IJstijd. Anderzijds blijkt nu uit genenonderzoek dat die laatste mammoet sowieso gedoemd was om uit te sterven, ongeacht de verandering van temperatuur. 

Wetenschappers van de University at Buffalo in New York gingen aan de slag met het DNA van de laatste wolharige mammoets, en vergeleken dat met het DNA van Aziatische olifanten en DNA van oudere mammoeten. Daaruit bleek alvast dat het DNA van de mammoet die zo’n 4.000 jaar geleden leefde, er heel anders uitzag dan het DNA van een mammoet die pakweg 10.000 jaar oud is.

Om uit te vinden welk DNA het beter deed, gingen de onderzoekers in een tweede stap kijken welk werk de genen verzetten. Ze maakten de genen van de uitgestorven mammoeten na, en stootten vervolgens al snel op enkele defecten.

“We weten hoe de genen verantwoordelijk voor het waarnemen van geuren werken,” aldus onderzoeker Vincent Lynch. Alleen bleken die genen bij de wolharige mammoet niet naar behoren te functioneren: “Daaruit kunnen we afleiden dat de mammoeten op Wrangel-eiland niet in staat waren om de bloemen die ze aten, te ruiken.”

Ernstiger dan het gebrek aan reukzin waren de genetische defecten die zowel de ontwikkeling als de voortplanting van de mammoet dwarsboomden. Die defecten waren vermoedelijk te wijten aan een snel krimpende populatie mammoeten waardoor inteelt steeds vaker voorkwam. Die inteelt leidde op haar beurt tot het opstapelen van schadelijke genetische mutaties.

En zo werpt het onderzoek niet alleen nieuw licht op de doodsoorzaak van de laatste wolharige mammoet, maar waarschuwt het ook voor diersoorten die momenteel met uitsterven bedreigd zijn. “Als hun populaties te klein worden, kunnen ze ook schadelijke mutaties verzamelen die vervolgens bijdragen aan hun uitsterven.”