We kunnen maar beter wennen aan het noodweer, waarschuwt het Europees milieuagentschap

Overstromingen 

Als we nu volledig stoppen met het uitstoten van broeikasgassen, zal de zeespiegel de komende decennia tóch nog 40 tot 60 centimeter stijgen, zo voorspellen sommige modellen. Maar dat wil niet zeggen dat we helemaal niks moeten doen aan die uitstoot, aldus Wouter Vanneuville, de Vlaming die bij het Europees Milieuagentschap expert 'klimaatadaptatie' is. 

Hij leert ons hoe we ons kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat, zeg maar. “Als we voortdoen zoals we nu bezig zijn, dan spreken we over een stijging van de zeespiegel met meters in plaats van 60 centimeter. Je zou dan kunnen zeggen: 'Goh, dan verhogen we de dijken met twee meter.' Maar dan houd je geen rekening met stormen en bijhorende overstromingen. Die komen daar nog bovenop en zullen intenser en frequenter voorkomen.”

“De watersnood van 1953 was heel uitzonderlijk. Maar wie aan de kust woont, gaat dat de komende decennia ook meemaken. Tegen het einde van deze eeuw zullen fenomenen die nu nog zeer uitzonderlijk zijn - eens in de duizend jaar, bijvoorbeeld -normaal zijn in een gemiddeld mensenleven. Misschien zelfs meer dan één keer. Ongeacht hoe ambitieus we zijn, en we moéten ambitieus zijn, is er een adaptatieagenda nodig.”

Meer regen in herfst en winter

Volgens het EEA-rapport zullen de meeste delen van Europa de komende decennia te maken krijgen met 35% meer regenval in de herfst en de winter. "Ons land bevindt zich een beetje in de overgangszone", zegt Vanneuville. 

“Afhankelijk van het scenario zit je met een significante of met een lichte stijging. Dat gaat dan over rivieren die buiten hun oevers treden. Als de Maas of de Schelde overstroomt, zijn dat reusachtige volumes. Je hebt modellen waardoor je de overlast 72 uur of zelfs langer op voorhand kan voorspellen. Tot op zekere hoogte kun je daarop inspelen. Maar als er in korte tijd heel veel neerslag valt, krijg je een ander verhaal. We zijn bij de slechtste leerlingen in Europa als het over betonverharding gaat. Het water raakt niet weg en je zit met wateroverlast, met gigantisch veel schade die je niet op voorhand kan voorspellen.”

Droogte

“Langere periodes van droogte zijn een klassiek Zuid-Europees fenomeen, maar het breidt wel uit”, zegt Vanneuville. “Overal heb je de 'meteorologische droogte', die wordt gekenmerkt door opeenvolgende droge dagen. Wanneer het een probleem wordt voor de landbouw, spreken we van 'landbouwdroogte'. Die neemt overal toe - met uitzondering van enkele regio's in Scandinavië. De voorbije jaren kregen we daar in ons land ook mee te maken. En bij 'hydrologische droogte' heb je lange periodes van lage waterafvoer naar de rivieren. Dat heeft gevolgen voor het ecosysteem, maar ook voor de energievoorziening. Alle klassieke energiecentrales hebben water nodig. Denk aan koeltorens: bij warm weer en weinig water kunnen ze het te warme water niet meer in de rivieren lozen omdat er regels bestaan die de biodiversiteit in die rivieren moeten beschermen. Daardoor moeten krachtcentrales worden stilgelegd.”

“Wat we hier nog niet hebben meegemaakt, maar in Spanje wel, is de 'maatschappelijke droogte'. Drinkwater moest worden geïmporteerd omdat drinkbaar water onvoldoende voorhanden was.”

Bosbranden 

Een welbekend gevolg van de klimaatopwarming is de verdere verspreiding van bosbranden. De grootste stijging wordt verwacht in het westen en het centrum van Europa, maar de zwaarste impact zal voor het zuiden zijn. “In ons land hebben we geen bosbranden zoals ze die in de regio van de Middellandse Zee kennen. Maar ook in Zweden werden ze er vorig jaar mee geconfronteerd: dat is dus duidelijk geen louter Zuid-Europees verhaal meer. Het schuift op”, zegt Vanneuville.

“In periodes van droogte worden bij ons regelmatig waarschuwingsberichten uitgestuurd voor heidegebieden, dat komt op hetzelfde neer.”