De 'zeisenman van de dood', een nieuwe tyranno­saurussoort uit Canada

De wetenschappelijke naam van de nieuwe dinosaurus, Thanatotheristes degrootorum, betekent 'man met de zeis van de dood van de De Groots'. Thanatos is de Griekse god van de dood, theristes is Grieks voor 'maaier, zeisenman, man met de zeis' wat ook voor de dood staat. Het tweede deel van de naam verwijst naar de amateurpaleontologen John en Sandra De Groot, die als eersten de resten van de schedel van de nieuwe soort ontdekt hebben op de oever van de rivier de Bow in de Canadese provincie Alberta. 

Thanatotheristes degrootorum bevond zich aan de top van de voedsel­piramide en kon tot 8 meter lang worden volgens de studie van de nieuwe soort die nu gepubliceerd is. Het grootste bekende exemplaar van Tyrannosaurus rex is iets meer dan 12 meter lang.

"We hebben een naam gekozen die belichaamt wat deze tyrannosaurus was, als de enige bekende grote toppredator uit zijn tijd in Canada, de maaier van de dood", zei Darla Zelenitsky, assistent-professor in dinosaurus­paleobiologie aan de University of Calgary in Canada. "Zijn bijnaam is Thanatos", zo zei ze aan het Franse persbureau AFP. 

De reusachtige vleeseter, waarvan slechts een aantal delen van de schedel zijn gevonden, zou het oudste lid van de familie van de tyrannosaurussen zijn uit het noorden van Amerika.

Daarvoor zijn de onderzoekers die het specimen nu beschreven hebben, terug moeten gaan naar de vindplaats. De fossielen waren daar in 2010 verzameld en hadden sindsdien in het depot van het Royal Tyrrell Museum of Palaeontology gelegen. Daar waren ze doctoraatsstudent Jared Voris opgevallen, vooral door een reeks verticale ribbels op de bovenkaak.

Voris merkte dat het om een nieuwe soort ging en uit onderzoek van de rotsen waarin de fossielen gevonden waren, bleek het ook nog om het oudste exemplaar te gaan. Thanatotheristes degrootorum leefde minstens 79 miljoen jaar geleden terwijl T-Rex zo'n 66 miljoen jaar leefde.

"Hij is ouder dan T-Rex maar het lijkt erop dat dit de T-Rex van Noord-Amerika uit die tijd was", zei Voris aan het Canadese CTV News. "Het was een soort die verschilde van T-Rex en het was pas verschillende miljoenen jaren later dat T-Rex naar Noord-Amerika kwam, waarschijnlijk vanuit Azië, een invasie uitvoerde en al de tyrannosaurussen verdrong die we in het noorden van Amerika uit die tijd kennen."

Het is de eerste keer in 50 jaar dat een nieuwe soort tyrannosauride - tyrannosaurusachtige - ontdekt is in Canada. "Er zijn zeer weinig soorten tyrannosauridae, maar er zijn veel verschillen tussen hen. De tyrannosaurussen verschilden sterk van elkaar", zei Darla Zelenitsky, die meegeschreven heeft aan de studie van de nieuwe soort.

"Door de samenstelling van de voedselpiramide is het zo dat de grote roofdieren die zich aan de top bevinden, zeldzaam waren in vergelijking met de planteneters", zei Zelenitsky. 

De 'zeisenman van de dood' onderscheidt zich van andere groepen in de familie door een lange en diepe snuit, die lijkt op die van andere groepen meer primitieve tyrannosaurussen  die in het zuiden van de Verenigde Staten leefden. Kenmerkend voor de nieuwe soort zijn de verticale ribbels die over de hele lengte van zijn bovenkaak lopen.

De verschillende vormen van de schedels in de verschillende groepen kunnen volgens de onderzoekers veroorzaakt zijn door verschillende diëten, door andere beschikbare prooien en andere jachtstrategieën. 

Thanatotheristes degrootorum is de tiende soort die in Noord-Amerika geïdentificeerd is, en de vijfde soort in de Canadese provincie Alberta. En daar is de curator paleo-ecologie aan het Royal Tyrrell Museum of Palaeontology en mede-auteur François Therrien wel trots op. "Er zijn heel weinig plaatsen ter wereld waar je kan opscheppen dat je 5 verschillende soorten tyrannosaurus hebt", zei Therrien aan CTV News. "De meeste plaatsen - zoals in de States - hebben 1, 2, misschien 3 soorten als je erg veel geluk hebt. Hier in Alberta hebben we er al 5."  

De studie waarin de nieuwe soort geïdentificeerd wordt, is gepubliceerd in Cretaceous Research. Bronnen: AFP en CTV News.