Historisch belang primaries New Hampshire: sinds 1972 was Democratische presidentskandidaat er altijd winnaar of tweede

De voorverkiezingen in Iowa en New Hampshire worden vaak samengenomen als belangrijke indicatie voor de genomineerde presidentskandidaat, omdat ze de eerste in de reeks zijn. Iowa houdt een caucus, een soort van volksraadpleging, waarbij geen individuele stemmen geteld worden, maar afgevaardigden toegewezen worden aan de kandidaten. New Hampshire is de eerste staat die een echte primary houdt en de deelnemers achteraf ook weten hoeveel kiezers er op hen hebben gestemd.

Dit jaar won Pete Buttigieg (38) nipt voor Bernie Sanders (78) in Iowa, terwijl de rollen omgekeerd zijn in New Hampshire, waar Sanders voor Buttigieg eindigde. Als de historische logica gerespecteerd wordt, zal de definitieve kandidaat van de Democraten voor het Amerikaanse presidentschap een van beide heren worden. Let wel: Super Tuesday komt er nog aan. Voormalige burgemeester van New York en miljardair, Michael Bloomberg, bleef afwezig in Iowa en New Hampshire en zal pas op 3 maart zijn opwachting maken. Die dag wordt er in een tiental staten gestemd.

Sinds 1972 was de genomineerde van de Democraten altijd de winnaar of de runner-up in New Hampshire. Zeven keer ging de nominatie in die periode van 48 jaar naar de nummer 1 in New Hampshire. Dat waren: gouverneur Jimmy Carter (1976), president Jimmy Carter (1980), gouverneur Michael Dukakis (1988), president Bill Clinton (1996), vicepresident Al Gore (2000), senator John Kerry (2004) en president Barack Obama (2012). Alleen de nu 95-jarige Jimmy Carter werd in 1976 ook president - naast de zittende presidenten Clinton en Obama die een tweede termijn als Amerikaanse president haalden, maar die in de voorverkiezingen eigenlijk nauwelijks of geen strijd moesten leveren. Opvallend: in 1980 moest Jimmy Carter de duimen leggen tegen de Republikeinse kandidaat Ronald Reagan en kon hij zijn toenmalige presidentschap dus niet verzilveren. Vijfmaal werd de tweede van de primaries in New Hampshire de presidentskandidaat van de Democraten: senator George McGovern (1972, ook tweede in Iowa), vicepresident Walter Mondale (1984), Bill Clinton (1992, ook tweede in Iowa), Barack Obama (2008) en Hillary Clinton (2016). Bill Clinton en Barack Obama stootten vervolgens ook effectief door naar het Witte Huis. Tijdens de vier voorverkiezingen bij de Democraten met strijd sinds 2000 - in 2012 was zittend president Barack Obama de genomineerde - haalden de kandidaten die niet als winnaar uit de bus kwamen in Iowa of in New Hampshire samen slechts vijf staten op 200 mogelijkheden binnen.

Bij de Republikeinen bleek New Hampshire al evenzeer van primordiaal belang sinds 1972. Bij de laatste drie races behaalde de Republikeinse winnaar van New Hampshire nadien ook de nominatie van de partij. Als we de toen zetelende presidenten Richard Nixon (1972), Ronald Reagan (1984) en George W. Bush (2004) niet meetellen - die zijn in principe sowieso opnieuw de genomineerde - dan komen we op vier Republikeinse presidenten die de voorbij 48 jaar van winnaar of runner-up in New Hampshire naar het Witte Huis werden gekatapulteerd door de kiezer: Ronald Reagan (1980), George H.W. Bush (1988), George W. Bush (2000) en Donald Trump (2016). 

Waarom is New Hampshire historisch zo beslissend? Dat heeft te maken met het feit dat zij de eerste échte voorverkiezingen organiseren. Dat staat zelfs ingeschreven in de wet van de staat. Dat Iowa eigenlijk eerst op de kalender staat, dankt het aan het systeem van de caucus, een alternatief voor de primaries waar New Hampshire wettelijk geen graten in ziet. Als voorlopers in de nominatiestrijd krijgen beide staten altijd veel media-aandacht, en dat lijkt een invloed te hebben op het stemgedrag in andere staten. Kiezers hebben de neiging om niet meer te stemmen op wie na Iowa en New Hampshire al afgeschreven lijkt. Dat zou slecht nieuws zijn voor ex-vicepresident Joe Biden, die in beide staten teleurstelde. Net als Elisabeth Warren haalde hij de tien procent niet in New Hampshire.

Al waagt CNN zich toch aan de voorspelling dat het dit jaar weleens gedaan zou kunnen zijn met de bijna vijftig jaar beslissende invloed van Iowa en New Hampshire op de uiteindelijke keuze van de Democratische presidentskandidaat. Misschien kan de verrassing van New Hampshire, senator Amy Klobuchar, zich verder doorzetten. Klobuchar werd er derde, na een sterke prestatie tijdens een debat met de andere kandidaten.

De Amerikaanse nieuwszender baseert zich onder meer op het geblunder in Iowa dat een vertekend beeld zou kunnen geven van de krachtsverhoudingen. Maar vooral op het demografische argument dat beide staten bijna uitsluitend blanke kiezers hebben, terwijl de Democratische partij alsmaar meer versplintert, waardoor de staten met meer diversiteit weleens doorslaggevender zouden kunnen zijn. Geschat wordt dat 40 procent van alle Democratische stemmen in de voorverkiezingen uitgebracht worden door niet-blanke Amerikanen. De volgende haltes voor de kandidaten zijn Nevada (22 februari) en South Carolina (29 februari). Nevada heeft een grote Latijns-Amerikaanse populatie, in South Caroline maakt de Afro-Amerikaanse gemeenschap ongeveer 60 procent van de Democratische stemmen uit. 

Lees ook binnen HLN+:

Welke Democraat kan Trump verslaan? Dit zijn de kanshebbers