“Coronavirus heeft ook Noord-Korea bereikt”, maar het regime houdt de lippen stijf op elkaar

Noord-Korea laat volgens traditie weinig of niets los over mogelijke besmettingen met het coronavirus. Berichten dat tenminste een vrouw in de hoofdstad Pyongyang is bezweken en ook vijf mensen in de stad Sinuiju, tegen de grens met China aan, worden officieel nog niet bevestigd. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft nog geen melding gehad vanuit het gesloten land.

Dat Noord-Korea er volop mee bezig is, lijdt geen twijfel: 30.000 arbeiders zouden zijn gemobiliseerd om een epidemie te bestrijden. Zuid-Koreaanse media – met goede bronnen in het noorden – melden dat ondanks het snelle afsluiten van de bijna 1.500 kilometer lange landsgrens met China het virus ook door het noorden van Noord-Korea waart.

Minstens 150 besmettingsgevallen zijn bevestigd aan de Chinese kant van de grens. Gezien de zeer intensieve (smokkel)contacten tussen China en Noord-Korea is de kans groot dat ook ten noorden van de grens besmette mensen rondlopen. 

Het comité van de Verenigde Naties dat zich bezighoudt met sancties tegen het land heeft al laten weten dat medische hulp door humanitaire organisaties nu, bij wijze van uitzondering, is toegestaan. Er is een groot tekort aan mondkapjes en desinfectiemiddelen. Sinds 2006 is de handel met Noord-Korea goeddeels aan banden gelegd door de internationale gemeenschap vanwege het testen van atoombommen en -raketten.

Maar officieel is er dus niets aan de hand. Afgelopen zaterdag werd wel een klassieke parade in de hoofdstad Pyongyang afgelast. Partijkrant Rodong Sinmun maakte ook geen melding van Kim Jong-un’s gebruikelijke propaganda-inspectiereizen door het land. Ook had hij geen tijd voor grootspraak over het ‘nieuwe strategische wapen’ waarover hij bijzonderheden had beloofd.

Remco Breuker, hoogleraar Korea-studies aan de Universiteit Leiden, sluit niet uit dat de Noord-Koreanen de grens misschien toch te laat hebben afgesloten. “Als het heel erg uit de hand loopt zou het regime het moeilijk kunnen krijgen. Het zal voor het Noord-Koreaanse bewind in principe niet gaan om genezing maar om preventie. Hoe je dat ook doet. Dat kan akelige gevolgen hebben, want een goede medische infrastructuur is er niet.”

“Nadeel van hoe China het aanpakt, is dat mensen niet weten wat er met hen gebeurt als ze de ziekte wel of niet hebben. Ze gaan zichzelf dus niet aangeven of toegeven dat ze het hebben. Daardoor kan het virus zich juist makkelijker verspreiden. En in Noord-Korea heb je niet de surveillancemogelijkheden die China wel heeft. Je kunt van iemand die ziek is niet nagaan waar die persoon is geweest. Als het zich verspreidt kan het heel ellendig worden in Noord-Korea, dat geloof ik wel.”

Er zijn ongeveer zes officiële grensovergangen met China, en eentje met Rusland dat een grens van 17 kilometer heeft met Noord-Korea. Bekend is dat daar veel wordt gesmokkeld. Quanghe (China) heeft een verbinding met de Noord-Koreaanse speciale economische zone Rason, met de haven Rajin waar vissers veel inktvis aan land brengen voor dagelijkse export naar Noordoost-China, dat alles illegaal, aldus een Nederlandse reiziger die er recent was. In de Noord-Koreaans/Chinese grensstad Sinuiju waar het overgrote deel van Chinese goederen het land binnenkomt - in weerwil van de VN-sancties - zijn prijzen intussen dramatisch gestegen voor levensmiddelen, bijvoorbeeld van bakolie, suiker en meel.

Het Noord-Koreaanse regime heeft een beroerde staat van dienst als het gaat om transparantie bij voorgaande epidemieën. En áls ze al worden toegegeven wordt het echte aantal slachtoffers zelden gemeld. Zeker niet door de staatsmedia die alles uit het nieuws houden wat eventueel aanleiding zou kunnen geven tot kritiek op de aanpak van de crisis door het regime.

Noord-Korea-consultant Paul Tjia vindt het moeilijk zicht te krijgen op wat er gebeurt. “Ik lees ook berichten, maar het is niet duidelijk wat realistische berichten zijn. Het is een feit dat ze de grenzen vroeg hebben gesloten. Wij hebben dat eens aan den lijve ondervonden in 2014 toen we een reis organiseerden en de grenzen dicht gingen vanwege ebola. Het is niet ongebruikelijk dat ze daar rigoureuze maatregelen nemen. Het klopt dat de medische infrastructuur matig is. Wij doen elk jaar in mei een reis maar dat is niet haalbaar denk ik, vanwege het virus.”