Franse president Macron roept Mont Blanc uit tot "beschermd natuurgebied": hoe zichtbaar is de klimaatopwarming daar? 

La Mer de Glace, gelegen in het Mont Blanc-gebied, is zo’n 13 kilometer lang, de grootste gletsjer van Frankrijk en daarmee een trekpleister voor toeristen. Veel mensen bezoeken er de grot onder het ijs.

Maar grote witte doeken zijn tegenwoordig nodig om de hitte van de zon te weerkaatsen. Het traject naar het ijs –te bereiken via trappen- wordt elk jaar 20 traptreden langer, berekende de Franse televisie.

De bezoekers horen er tegenwoordig vooral water druppelen. De gletsjer smelt namelijk, en ook nog met buitengewoon grote snelheid. Onderzoekers van de Universiteit van Dundee (Schotland) legden dat eind vorig jaar vast. Ze maakten luchtfoto’s op exact dezelfde plek als waar de Zwitserse fotograaf Walter Mittelholzer dat 100 jaar geleden deed. Met name in de lager gelegen delen is het ijs zichtbaar verdwenen.

Op onderstaande afbeeldingen kan je door de witte cirkel te verslepen de Mer de Glace van 1919 en 2019 vergelijken. Lees dan door onder de afbeeldingen.

Weekblad L’Obs maakte vorig jaar een soortgelijke maar nog uitgebreidere fotoserie. Het gebied werd gefotografeerd en vergeleken met identieke foto’s van 150 jaar geleden. Complete ijskappen zijn verdwenen, witte bergen zijn groene bergen geworden en een kerkje dat ooit omringd werd door ijs, ligt nu midden in een bos. Klik hier om die beelden uit L'Obs te bekijken.

De veranderingen worden bevestigd door wetenschappelijke metingen van het ijs op 2,4 kilometer hoogte. ,"Zo’n 15 jaar geleden smolt er daar per jaar 4,5 meter per jaar, nu is dat 6,3 meter per jaar", zegt onderzoeker Christian Vincent van de Universiteit van Grenoble in La Libération. "Bij de Mer de Glace kan je de klimaatveranderingen met het blote oog zien. Het is de meest zichtbare indicator van de opwarming van de aarde."

Als die trend doorzet of verergert zou de gletsjer over 30 jaar zo’n 80 procent van haar oppervlakte kwijt zijn, of –in het ergste geval– over 70 jaar compleet verdwijnen,  zeggen de wetenschappers.

De Mer de Glace is daarmee het onfortuinlijke uithangbord van de Mont Blanc waar het gaat om klimaatveranderingen. Sinds eind jaren 80 stijgt de temperatuur in het gebergte met gemiddeld 0,2 tot 0,5 graden per decennium. De komende 15 jaar zet die trend zich versneld voort, blijkt uit een van de meest recente wetenschappelijke studies naar de Mont-Blanc.

President Macron wil daartegen optreden. Hij zal het gebergte tot "beschermd natuurgebied" laten uitroepen. Daarmee kan onder meer het aantal bezoekers worden gereguleerd. Nu beklagen lokale burgemeesters zich al met regelmaat over de enorme en ongecontroleerde toestroom van toeristen, die bijvoorbeeld volop afval achterlaten.

(lees verder onder de foto)

Macron geeft tijdens zijn bezoek ook het officiële startschot voor een nieuw Frans Bureau voor de Biodiversiteit. Dat overheidsorgaan, met een jaarbudget van 423 miljoen euro, gaat onder meer "milieu-agenten" de straat op sturen. Die kunnen mensen bekeuren als ze bijvoorbeeld ergens afval achterlaten. Elk Frans departement krijgt 15 tot 25 van deze "groene agenten".

De reis van de president naar de Alpen komt niet onverwacht. Tijdens zijn oudejaarstoespraak op 31 december kondigde Macron al aan dat hij zijn ecologisch beleid wilde versnellen. Hij zei dat 2020 het jaar "van een nieuw klimaatmodel" moest worden.

Dat herhaalde de president vandaag nogmaals in een uitvoerige toespraak over maatregelen in verband met biodiversiteit en klimaat in Frankrijk. "2020 zal een beslissend jaar worden voor de biodiversiteit", aldus de president. "De transitie is nu al aan het gebeuren", zei Macron. Ook meent de president dat de strijd tegen de klimaatverandering de strijd van de eeuw is. "We moeten een nieuwe manier van leven vinden, een nieuwe manier van wonen en van doen."

Volgens critici komt het initiatief van Macron rijkelijk laat. In 2018 stapte Macrons eigen klimaatminister, Nicolas Hulot, op omdat het milieu geen prioriteit van de president zou zijn. "Frankrijk zet kleine stapjes en dat is niet genoeg", zei Hulot destijds.

Ook de linkse oppositie heeft nu weinig positefs te zeggen over het bezoek van Macron aan de Mont Blanc. "Hypocrisie en uiterlijk vertoon", klinkt het bij de uiterst linkse partij LFI, "er zijn structurele maatregelen nodig". 

In zijn toespraak ging Macron evenwel in op een heel aantal plannen. Het gebruik van braakliggende gronden voor hernieuwbare energie, het afschaffen van wegwerpplastic op tegen 2040, en het oprichten van nieuwe natuurparken en reservaten in de komende twee jaar. De president benadrukte ook dat alle geplande projecten hand in hand zullen gaan met economische vooruitgang.

Over zijn bezoek aan de gletsjer zelf zei de president: "Het is duizelingwekkend als je het ziet". Ook heeft de president naar eigen zeggen zijn eigen kwetsbaarheid ervaren, omdat landschappen die we decennia geleden nog als onveranderlijk beschouwen nu voor onze ogen verdwijnen.

Vorig jaar constateerde Macrons eigen Hoge Raad voor het Klimaat dat de Franse regering achterloopt. ,"Van 2015 tot 2018 daalde de uitstoot van CO2-gassen met 1,1 procent per jaar. Dat is bijna de helft van wat de officiële doelstelling was (1,9 procent)."

Vorige maand deelde een coalitie van Franse milieuorganisaties een symbolische rode kaart uit aan de president. "In Frankrijk wordt slecht gescoord wat betreft het klimaat en dat brengt de geloofwaardigheid van de president in gevaar", aldus Réseau Action Climat.

Macron wil zijn reputatie nu herstellen. En dat heeft mede een politiek-electorale reden. Volgende maand zijn er in Frankrijk gemeenteraadsverkiezingen. Volgens peilingen zullen de Franse Groenen (de EELV) in verschillende grote steden winnen of opvallende scores boeken. Bij de Europese verkiezingen vorig jaar kreeg de EELV al een verrassende 13,5 procent van de stemmen.

President Macron is daarom de gletsjer opgegaan met een dubbele boodschap. Hij wil de Mont Blanc redden met klimaatmaatregelen én hij wil de kiezers ervan overtuigen dat het hem menens is met het milieu.

Makkelijk zal het niet worden. De president begeeft zich op glad ijs.

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":