Europa wist al tien jaar lang dat diesels te vervuilend waren

"Het belang van de industrie ging hier voor op volksgezondheid", verklaart Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A) die voorzitter is van de onderzoekscommissie. Uit een voorlopig rapport blijkt dat de Europese Commissie en de lidstaten al in 2004 of 2005 wisten dat dieselwagens te veel vervuilende stoffen uitstoten.

Het bestaan van sjoemelsoftware was al bekend in de jaren 90 bij vrachtwagens in de Verenigde Staten, zegt Van Brempt. "Uiteraard wist de Commissie niet dat zo'n sjoemelsoftware gebruikt werd bij Volkswagen, maar ze wist wel degelijk van het verschil tussen de uitstoot op de weg en in de laboratoriumtesten", reageert ze.

Naast de Europese Commissie dragen ook de lidstaten volgens Van Brempt een grote verantwoordelijkheid. Zij moeten immers controles uitvoeren op de wagens. Lidstaten zouden ervoor gekozen hebben vernieuwde, strengere testen uit te stellen om de industrie te beschermen en hun eigen automerken niet te schaden.

"Verschillende lidstaten zijn op de rem gaan staan, waaronder Frankrijk, Spanje en Italië", legt Van Brempt uit. Ze lobbyden om strengere regels te voorkomen. "Maar het is niet zo dat de andere lidstaten een heel actieve rol speelden in de controles." Over de specifieke rol van België is niets bekend, maar ook ons land zou voor dieselgate plaatsvond, "te weinig controles hebben uitgevoerd".

"Dieselgate had nooit kunnen plaatsvinden als de lidstaten en de Europese Commissie gewoon hadden gedaan wat ze volgens de wet moeten doen", reageert Europees Parlementslid Gerben-Jan Gerbrandy (D66), die het rapport schreef, aan de Nederlandse NOS. Zijn partij D66 maakt deel uit van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE) waar ook Open VLD en MR toe behoren.

De onderzoekscommissie heeft dit jaar heel wat Europese Commissarissen, topmannen van de auto-industrie en toezichthouders bevraagd om te weten te komen waar het net is misgelopen. Volgens Gerbrandy is het "ontluisterend" dat dit "consumentenbedrog" zo lang op grote schaal plaatsvond.

Toch kan het Europees Parlement zelf geen sancties opleggen. De Europese Commissie kan dat wél en is tegen zes landen al procedures opgestart die mogelijk boetes tot gevolg hebben.

Van Brempt benadrukt dat Europese lidstaten in de toekomst moeten samenwerken om onafhankelijke expertise te ontwikkelen over de controles van uitlaatgassen. Kleinere lidstaten zoals Slovakije hebben vaak niet de kennis om zulke controles uit te voeren.

Vorig jaar raakte bekend dat de diesels van Volkswagen met zogenaamde sjoemelsoftware waren uitgerust om te voldoen aan de milieunormen. Daarna bleek dat ook het geval te zijn bij andere grote automerken.