Lucinda Riley verslaat met "De zeven zussen" de "Harry Potter"-reeks: waarom zijn haar "vrouwenboeken" zo'n succes? 

Nederland gaat compleet overstag voor de boekenreeks "De zeven zussen" van Lucinda Riley. Ze breekt er verschillende records: Riley is de eerste auteur van wie één roman twee jaar na elkaar het best verkochte boek in Nederland is; ze is de eerste auteur met vijf boeken in de top 10; én ze is de eerste schrijver met elf boeken in de top 100. En dat is in Vlaanderen niet anders.

"Wat zij in 2019 op de Nederlandse markt heeft gepresteerd, is nog niemand gelukt", vertelt Eveline Aendekerk, directeur van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB). "Dat deden Dan Brown met "De Da Vinci code" en J. K. Rowling met "Harry Potter" haar zelfs niet na." Ook in Vlaanderen scoren de boeken bijzonder goed, van de reeks werden in België en Nederland samen al meer dan 1 miljoen exemplaren verkocht. Sommige boekhandels zijn speciaal vroeger geopend vanmorgen.

"Riley schrijft eigentijdse sprookjes met sterke vrouwen, waarin de prins op het witte paard altijd langskomt", zegt Anja Daems. De radiostem van "De madammen" is zelf fan van de boekenreeks: "Ik heb ze verslonden, maar mijn "literaire" vrienden vinden er niets aan."

Het succes van Lucinda Riley komt er niet van de ene dag op de andere. Tussen 1992 en 2002 schrijft de Ierse acht romans, waarvan de laatste zo slecht verkoopt dat haar uitgever de samenwerking stopzet. 

Daarna focust ze jarenlang op het moederschap, tot ze op reis in Thailand een boek leest over de geschiedenis van de orchidee. In 2010 verschijnt dan "The orchid house" en dat wordt een bestseller. De succesformule lijkt de mix tussen een zeemzoet liefdesverhaal en (geromantiseerde) historische gebeurtenissen: de basis voor "De zeven zussen" is gelegd.

Een leuk weetje: Riley "schrijft" al haar boeken via dictafoon, om ze daarna uit te typen. Zo kan ze naar eigen zeggen overal schrijven.

In elk boek van de reeks staat het verhaal van één van zeven adoptiezussen centraal. Wanneer adoptievader Pa Salt overlijdt, laat hij hen tips en coördinaten achter, waarmee ze op zoek kunnen gaan naar hun roots. De zussen reizen elk naar een ander deel van de wereld.

"Riley schrijft moderne sprookjes met sterke vrouwen die op zoek zijn naar zichzelf. Uiteindelijk komt de prins op het witte paard ook altijd langs", zo vat Anja Daems de voornaamste plotlijn van de verschillende boeken samen.

Die stevige dosis mysterie en romance combineert Riley met waargebeurde verhalen uit de geschiedenis. De auteur vindt haar inspiratie in belangrijke vrouwen uit de voorbije eeuwen: zo verwijst ze bijvoorbeeld naar de Afro-Amerikaanse burgerrechtenactiviste Rosa Parks en de Spaanse flamencodanseres Carmen Amaya. 

"Natuurlijk zijn die verhalen geromantiseerd,", vertelt Daems, "maar ik heb in elk geval veel bijgeleerd over de geschiedenis. Die historische weetjes zijn een plus voor de meerwaardezoeker, daarom lees ik haar boeken veel liever dan die van Santa Montefiore."

De uitgeverij van Riley was laaiend enthousiast, en blijkbaar ook een heel rist lezers, met wereldwijd meer dan 20 miljoen verkochte exemplaren in zo'n 35 verschillende landen.

Professor Anke Gilleir, specialiste in gender- en literatuurstudies, is niet verbaasd over het succes van Riley: "Haar boeken combineren een aantal factoren die heel centraal staan in ons idee van geluk en een volkomen leven. Dat is al eeuwenlang een groot succes in de literatuur. Vandaag leeft ook de interesse in geschiedenis opnieuw op, dus dat speelt ook in het voordeel van Riley."

Voor Anja Daems spelen nog andere elementen mee: "Ik vind haar schrijfstijl echt niet virtuoos, maar de boeken lezen makkelijk weg. Riley heeft ook een heel goede puzzel gemaakt van de hele reeks. En zelfs al lees ik keer op keer dezelfde clichés, toch is het verslavend. Ik blijf ernaar teruggrijpen."

Anja Daems zou "De zeven zussen" zeker "vrouwenboeken" durven noemen. Dat ligt volgens haar aan de vrouwelijke perspectieven van de hoofdpersonages, en ook in haar omgeving ziet ze die stelling bevestigd: "Ik ken maar één mannelijke fan van de boeken, al de rest zijn vrouwen."

Karen Hoorelbeke, promotieverantwoordelijke bij uitgeverij Xander, bevestigt dat ook de marketing van "De zeven zussen" zich toespitst op vrouwen: "Dat is logisch, want zij zijn het voornaamste lezerspubliek. In de verhalen komen steeds heel sterke vrouwelijke personages aan bod, dus is de identificatie voor hen misschien wel makkelijker."

Recensenten voelen zich minder aangesproken door "De zeven zussen". Dat vindt Anja Daems niet verwonderlijk: "Iedereen die iets van literatuur kent, heeft zich destijds ook gedistantiëerd van de boeken van Dan Brown. Je mág zo'n populaire boeken niet goed vinden, dat staat niet, en "vrouwenboeken" al zeker niet."

"Vrouwenboeken", dat klinkt als een problematische term, maar wel eentje met historische legitimiteit, vertelt professor Anke Gilleir: "Als je naar de vrouwelijke literatuurgeschiedenis kijkt vanaf zo'n 250 jaar terug, dan zie je dat vrouwen vooral over thema's begonnen te schrijven die te maken hebben met het privéleven en huiselijk geluk."

"Dat zit natuurlijk niet in het DNA van vrouwen, het heeft wél te maken met hun positie in de maatschappij", vervolgt Gilleir. "De leefwereld van vrouwen werd voornamelijk beperkt tot de woning, en je leefwereld is bepalend voor wat je schrijft."

In 2020 is die familiale rolverdeling natuurlijk gedateerd, maar de traditie leeft hier en daar toch verder, volgens Gilleir: "Riley speelt handig in op die lange traditie, en mensen lezen dat graag."

Ook het feit dat de marketing op vrouwen focust, verbaast Gilleir niet: "Het is een beetje te vergelijken met reclame voor wasmiddelen: het doelpubliek zijn nog steeds vrouwen, ook al zijn de patronen véél complexer geworden. Er zijn ongetwijfeld ook mannen die de boeken lezen, maar dat strookt niet met onze verwachtingen, dus blijft dat taboe."

Vooral het stigma van "minderwaardigheid" dat aan dat label kleeft is problematisch volgens professor Gilleir. De term zelf is ook niet onschuldig: "De backlash van een woord als "vrouwenboeken" is dat mensen daardoor kunnen denken dat vrouwen énkel vrouwenliteratuur schrijven of lezen, en dat is natuurlijk niet zo."