Naar heropvoedingskamp door baard of sluier: gelekte documenten onthullen hoe China Oeigoeren vervolgt wegens hun geloof
Wat volgens de Chinese overheid een antiterreurbeleid is, is volgens gelekte documenten in de eerste plaats actieve vervolging op basis van geloof. Een baard hebben of een sluier dragen, is genoeg om de Oeigoerse minderheid in het land naar een heropvoedingskamp te sturen.
Al jaren stuurt de Chinese overheid Oeigoeren naar heropvoedingskampen. Die moslimminderheid leeft vooral in de autonome regio Xinjiang, in het noordwesten van China.
Volgens de Chinese regering gaat het om een strijd tegen terrorisme en religieus extremisme. Nieuwe gelekte documenten die de Britse openbare omroep BBC in handen kreeg, suggereren echter dat de Chinese overheid de Oeigoeren louter en alleen vervolgt wegens hun geloof.
In die documenten staan de meest persoonlijke details opgelijst van duizenden Oeigoeren, zoals hoeveel keer per dag ze bidden, hoe ze gekleed gaan of met wie ze contact hebben. Uit die documenten moet ook blijken dat sommige Oeigoeren alleen maar naar een heropvoedingskamp zijn gestuurd omdat ze ooit een hoofddoek hebben gedragen of een baard hebben.
Maar ook Oeigoeren die een aanvraag voor een reispas indienden, werden naar een kamp gestuurd, een aanwijzing dat enkel de intentie om naar het buitenland te reizen voor de Chinese overheid een teken van radicalisering is. In een ander geval werd een Oeigoer naar een kamp gestuurd omdat hij op zijn computer op een link had geklikt en zo per ongeluk op een buitenlandse website was terechtgekomen.
In de documenten is bij elk individu ook genoteerd of zij die al in een kamp zitten, daar moeten blijven of vrijgelaten moeten worden en of mensen die eerder werden vrijgelaten opnieuw naar een kamp gestuurd zouden moeten worden.
Sterkste bewijs ooit
Volgens de BBC komt de gelekte informatie van dezelfde bron uit Xinjiang die eerder zeer gevoelig materiaal over de heropvoedingskampen naar buiten bracht. Daaruit bleek hoe de Chinese overheid de Oeigoeren in die kampen systematisch martelt en indoctrineert.
De gelekte documenten lijken onvervalst, zo meent de Amerikaanse China-expert Adrian Zenz. "Ze zijn het sterkste bewijs dat ik tot nog toe heb gezien dat Peking normale tradionele religieuze praktijken actief vervolgt", reageert hij bij de BBC.
"Bijna elke uitdrukking van geloof is voor de Chinese overheid een teken van verraad", concludeert Zenz uit de documenten. Om aan al die persoonlijke gegevens te komen, zijn loyale medewerkers van de Communistische Partij op een of andere manier diep binnengedrongen in de Oeigoerse gemeenschap, voegt hij eraan toe.
Bovendien vervolgt de Chinese overheid de Oeigoeren niet alleen wegens hun geloof, ze past ook het concept "schuldig door associatie" toe, waarbij ze hele families in Xinjiang beschuldigt en opsluit. Zo werd een 65-jarige man naar een kamp gestuurd omdat zijn dochters ooit een sluier droegen en zijn zoon politieke islamstudies heeft gevolgd. Zelf werd de man niets ten laste gelegd.
Verwant aan de Turken
De Oeigoeren leven voornamelijk in de autonome regio Xinjiang, in het noordwesten van China. Ze vormen er met 11 miljoen mensen zowat 45 procent van de bevolking in deze regio. De Oeigoeren zijn verwant met de Turken, hun taal behoort ook tot de Turkse talen.
De Oeigoeren en de Han-Chinezen leven zo goed als naast elkaar, er is nauwelijks enige interactie tussen de bevolkingsgroepen. Maar ook binnen de Oeigoerse gemeenschap zijn er verschillende groepen, onderverdeeld naargelang de godsdienst.
De voorbije decennia zijn miljoen Han-Chinezen zich in Xinjiang gaan vestigen, waardoor de etnische spanningen in dat gebied opliepen. De Oeigoeren voelden zich door de toevloed aan Han-Chinezen ook hoe langer hoe meer economisch uitgesloten. Die frustratie leidde geregeld tot geweld, wat dan weer door Peking beantwoord werd met steeds strengere veiligheidsmaatregelen.
Eind vorig jaar schonk het Europees Parlement zijn prestigieuze Sacharovprijs aan de Oeigoerse activist Ilham Tohti, die in een Chinese gevangenis een levenslange straf uitzit, op beschuldiging van separatisme en aanzetten tot etnische haat en geweld. Door de prijs aan hem te geven, zette het Europees Parlement de schijnwerpers op de situatie van de Oeigoerse minderheid in China.