“Nederlandse inlichtingendiensten luisterden België jarenlang af”: “Het is eten of gegeten worden”

The Washington Post en de Duitse publieke tv-zender ZDF brachten vorige week “één van de meest succesvolle inlichtingenoperaties sinds de Tweede Wereldoorlog” aan het licht. De CIA en de BND kochten in 1970 in het geheim voor 25 miljoen Zwiterse frank het bedrijf Crypto AG, dat toen al een wereldspeler was op het vlak van versleutelde communicatie. Hun onkraakbare geachte communicatieapparaten werden zowel door NAVO-landen als door dubieuze regimes gebruikt. Eens de overname van het bedrijf uit de Zwitserse stad Zug een feit was, namen de CIA en de BND de bedrijfsvoering over en verkochten ze heimelijk afgezwakte apparaten aan niet-bevriende landen. De CIA en de BND konden vanaf toen decennialang informatie onderscheppen uit Iran, Irak, Libië en talloze andere landen.

De Amerikanen wilden in tegenstelling tot de Duitsers nog een stap verder gaan. Ook bevriende landen die deel uitmaakten van de NAVO moesten afgeluisterd worden. De VS vertrouwden met name de zuidflank van het militair bondgenootschap - Turkije, Griekenland, Spanje en Portugal - niet genoeg. Wegens het diplomatieke centrum Brussel was ons land hetzelfde lot toebedeeld. Het NAVO-hoofdkwartier bevond zich al in Brussel, en meer en meer kantoren van de Europese Economische Gemeenschap (E.E.G.), de voorloper van de EU, verhuisden naar de hoofdstad.

De Duitsers stonden weigerachtig om de Turkse bondgenoten af te luisteren en kwamen zo in conflict met de CIA, waardoor de Amerikanen beroep deden op de Nederlanders. Het Eindhovense elektronicaconcern Philips en hun Duitse collega’s van Siemens hadden daarvoor al samengewerkt aan de ontwikkeling van de zwaarbeveiligde telexmachine ‘Aroflex’. Deze raakte ingeburgerd voor geheime communicatie tussen NAVO-lidstaten. Op vraag van de Amerikanen ontwikkelde Philips stiekem de ‘Beroflex’, die helemaal hetzelfde oogde, maar een zwakker versleutelingsalgoritme had. Eens de verouderde Aroflex-apparatuur was vervangen, konden de Amerikanen met de nieuwe telexmachines Turkse militaire informatie onderscheppen. 

Nederland was vanaf dan betrokken partij, net als onder meer het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Zweden en Denemarken. Het leidde ertoe dat de inlichtingendienst van de Nederlandse marine zelf bepaalde communicatie (waaronder Belgische) kon opvangen en kraken. Volgens Argos overhandigde de afluisterdienst op dagelijkse basis rapporten vol onderschepte berichten aan de Nederlandse ministeries van Buitenlandse Zaken, Algemene Zaken (Binnenland) en Defensie.

Argos legde enkele vragen voor aan Ben Bot, voormalig Nederlands buitenlandminister. Hij was niet op de hoogte van Operatie Rubicon, maar is er niet verwonderd over (vanaf 40:50 in de radio-uitzending) “want in de wereld van de inlichtingensfeer verbaast mij nu eenmaal niets. (...) Het is een illusie te denken dat inlichtingendiensten elkaar niet afluisteren. Als je de apparatuur hebt, dan wordt die gebruikt.”

Hij wordt hierin bijgetreden door computerhoogleraar Bart Jacobs: ”Het is eten of gegeten worden. Als je niet voldoende kennisniveau hebt, word je gegeten. Dit is hoe de wereld functioneert. Als België het niet leuk vindt dat ze jarenlang door een bevriend land zijn afgeluisterd, dan hebben ze kennelijk onvoldoende geïnvesteerd om ook op het hoogste niveau hierin mee te draaien.”

Lees ook:  Militaire inlichtingendienst bestudeert mogelijke omvang van afluisterpraktijken