‘Nog een tram schrappen? We raken er nu al niet meer op’: Antwerpen zet schaar in openbaar vervoer
Terwijl de stad wordt opgebroken voor Oosterweel, worden een aantal belangrijke trams in Antwerpen wellicht geschrapt. De ingreep staat haaks op de ambitie om pendelaars uit de auto te krijgen. ‘En we geraken er nu al niet meer op.’
Muzamin (20) woont in de Kapelstraat in Hoboken. Op 5 minuten wandelen van zijn huis heeft hij een tramhalte, maar binnenkort wordt zijn tram op lijn 4 mogelijk geschrapt. Dat moet blijken uit een werkdocument van De Lijn dat in handen viel van reizigersbeweging TreinTramBus. De plannen komen als een koude douche. De Lijn heeft al een belabberde reputatie in de grootste stad van het gewest: te weinig trams, te onbetrouwbare dienstregeling, wankele infrastructuur.
Tram 4 brengt Muzamin vandaag in een kleine 40 minuten naar het Sint-Norbertusinstituut, vlak bij de Groenplaats in het stadscentrum. Straks wordt die reistijd zeker een uur, en zal hij onderweg moeten overstappen.
“Ik zal twee trams moeten nemen: eerst tram 2 tot aan de Zwaantjes, daarna tram 10 tot in het centrum. Vervolgens moet ik nog een stukje wandelen, maar dat zie ik niet zitten. Ik heb vaak last van migraine”, zegt de jonge student. Vlak achter hem zit Emilia, een kranige dame die met haar trolley op weg is naar de supermarkt. “Recht tegenover mijn huis staat een tramhalte”, zegt ze. “Maar het wordt nu wel lastig om mijn boodschappen van de ene tram op de andere te slepen.”
Muzamin en Emilia zijn niet de enigen die hun twijfels hebben bij de geplande reorganisatie van het Antwerpse tramnetwerk. Uit het gelekte document van De Lijn blijkt dat er plannen zijn om naast tram 4 ook een tram naar Linkeroever te schrappen. Tram 2 tussen Merksem en Hoboken verdwijnt deels. Ter compensatie zal een andere tram, die over hetzelfde traject loopt, met langere tramstellen worden bediend.
Uitgedund
“In theorie kunnen er evenveel reizigers mee, maar in praktijk gaat de dienstverlening fors achteruit”, zegt Erik Heylen van reizigersvereniging TreinTramBus, die de plannen kon inkijken. De kwestie wordt woensdag ook besproken op een fel geanticipeerde debatavond in Mortsel. “In essentie zullen reizigers vaker moeten overstappen. Daarbij zullen ze langer moeten wachten, want het aantal trams wordt uitgedund.” De Lijn benadrukt daarentegen dat niets definitief beslist is.
Dat Antwerpen voor een grote uitdaging staat, is een feit. Jarenlang bepleitte het stadsbestuur de oprichting van een stedelijk vervoersbedrijf. De stad zou dan de regisseur worden van haar eigen openbaar vervoer. Met de opsplitsing van Vlaanderen in vervoerregio’s gaat die droom eindelijk in vervulling. Er wordt nu volop gewerkt aan een Routeplan 2030, een toekomstvisie voor het openbaar vervoer in de Antwerpse vervoerregio.
Alleen blijkt die visie minder ambitieus dan de voorstanders van de opsplitsing aanvankelijk lieten uitschijnen. Zo raakte vorige week ook al bekend dat tram tussen het Eilandje, aan de Schelde, en Mortsel wellicht niet wordt doorgetrokken tot in het naburige Kontich. Meer zelfs: er liggen plannen op tafel om tram 7 helemaal af te schaffen. Opnieuw zou dat verlies gecompenseerd worden door langere trams in te leggen op een gelijklopende tramlijn.
Oosterweel
“Officieel heet het een optimalisatie, maar eigenlijk is het een besparing”, zucht Heylen, terwijl hij tram 2 opstapt in Merksem. Het exemplaar dateert uit 1970 – “één van de modernere” – en kan volgens een infoplaatje 30 zittende en 79 staande passagiers vervoeren. Een zware overschatting, zegt de ervaringsdeskundige. “De Lijn hanteert een norm van zeven reizigers per vierkante meter. In het buitenland zijn er dat vier. Of zijn wij misschien slanker? Ik in ieder geval niet. (lacht)”
Dat er meer wordt gefietst in Antwerpen, is goed nieuws. Alleen is dat niet de modal shift die Antwerpen nodig heeft, zegt Heylen. “Veel mensen ruilen de tram in voor de fiets, omdat die betrouwbaarder is. Intussen blijven de auto’s gewoon rondrijden.” Net nu de bouw van de Oosterweelverbinding het autoverkeer jarenlang in de war dreigt te sturen. En net nu de stad ernaar streeft om nog maximaal de helft van alle verplaatsingen met de auto te laten plaatsvinden. “Op deze manier gaan we er niet geraken.”
En de reizigers? Die blijken zo hun eigen strategieën te ontwikkelen, zo geven Dries (18) en Wyatt (19) aan. “Tijdens de ochtendspits zit de tram naar Hoboken nu al overvol. We geraken er vaak niet meer bij”, aldus de studenten autotechnologie. “Wij skippen dan maar onze eerste lesuren.”