"Nog een flinter hoop dat ik ooit zal vliegen"

Natuurlijk steekt het, een beetje, als ze de marineblauwe uniformen kruist op de luchthaven. Zeker als het om de tot in de puntjes verzorgde bemanning uit de Emiraten gaat. Met hun elegante hoedjes en statige kepies, gebronsde mannen en vrouwen die oude glamour uitademen. Zij doen dromen van exotische bestemmingen en een glaasje champagne aan boord. De vier brede gouden strepen op epauletten van de kapitein zouden ooit op haar uniform prijken.

Michèle Dyck is 27 jaar oud en een van de twee personeelsverantwoordelijken binnen Swissport, een bedrijf van toch snel duizend mensen. Ze belandde bij de bagageafhandelaar om haar pilotenstudie te kunnen financieren.

Ze komt uit een gezin van twee meisjes. Haar jongere zus is "een meisje-meisje". Michèle keek mee onder de motorkap als haar vader, een ingenieur, aan de auto zat te sleutelen. Samen keken ze naar Star Wars en Top Gun. En droomden van de cockpit. "Mijn vader wilde zelf piloot worden. Hij was dus blij toen ik zei dat ik die richting uit wilde gaan."

Nog steeds maakt haar hart een sprongetje als een vliegtuig opstijgt, het magische moment dat het contact met het tarmac verbroken wordt en die 500 ton staal licht als een veertje de lucht in gaat. "Jij hebt de controle over een enorm toestel, dat op dat moment de natuurwetten overstijgt. Het blijft een onbeschrijfelijke ervaring, je voelt je ongelofelijk vrij."

Pilotenopleidingen zijn duur, dat is geen geheim. "Maar de 80.000 euro die ze ons bij de inschrijving voorhielden, bleken er op het einde van de rit 130.000 te zijn. Ik denk niet dat veel mensen zo'n bedrag hebben staan. En al helemaal niet als je uit een heel gewoon gezin komt, zoals ik."

Er werd een lening afgesloten, een persoonlijke, met een hoge rente. Niet veel later vielen de eerste brieven in de bus. Waar de gemiddelde studententijd bestaat uit bier hijsen tussen de tentamens door, moest Michèle fulltime aan het werk. "Ofwel stel je de afbetaling uit en blijven die bedragen stijgen." Ofwel kies je voor de weg van bloed, zweet en tranen. "Ochtendpost, namiddag vliegen. Of omgekeerd." Negen maanden lang maakte ze dagen van zes in de ochtend tot tien uur 's avonds.

Zware periode

Op de luchthaven lopen veel meer piloten rond dan de mannen en vrouwen met zwarte rolkoffer en donkerblauw uniform. In de toren van de luchtverkeersleiding, in fluo hesje op het tarmac, achter de balie van de bagageband: piloten in opleiding of net afgestudeerd pakken aan wat ze kunnen. Michèle schat dat de helft van haar pilotenklas op de luchthaven werkt. Maar niet als piloot. "We zijn gestart met 23. Ik denk dat vier mensen echt vliegen."

Dat besef komt langzaam maar onvermijdelijk. "Ik kom niet uit een luchtvaartfamilie, ik kende geen enkele piloot. Niemand had mij iets verteld. Ik vermoed dat ze hier in de opleiding geen klaarheid over scheppen omdat er een stukje misbruik wordt gemaakt van de droom van velen: piloot worden. Ook piloten zwijgen. Er is veel schaamte. Had ik ook. Het gaat over diepe gevoelens natuurlijk, over falen. Maar ik maak daar geen geheim van."

Ze heeft er nachten van wakker gelegen, ze zegt dat ze er ziek van is geweest. Goede vrienden en een fijne familie hebben haar door de zware periode geholpen. "Afscheid nemen van een droom kost tijd. Ik koester nog steeds een flinter hoop, dat ik ook ooit nog zal vliegen. Anders zou het te zuur zijn om terug te blikken op alle opofferingen die ik voor deze opleiding heb gebracht."

Van de Boeing en de Airbus heeft ze enkel de simulator gezien. "Als je al een job vindt, wordt verondersteld dat je de eerste jaren zelf voor je vlieguren betaalt. Om de noodzakelijke ervaring op te doen. Dat betekent nog eens een investering van 30 à 40.000 euro. Op een gegeven moment houdt het op."

Dankzij haar job als student bij Swissport kent ze de geheimen van tarmac en cockpit. "Ik weet wat een vliegtuig op welk moment nodig heeft, ik spreek het jargon van de kapitein." Terwijl haar pilotendroom stilletjes vervaagt, vraagt Swissport om bij het bedrijf te blijven. Ze zegt ja. "Ik doe dit ook heel graag."

Er moet een beetje een hoek af zijn, zegt ze, om op de luchthaven te kunnen werken. "Dat maakt het ook erg leuk. Je werkt met al die verschillende mensen naar één duidelijk doel in één enorme operatie, namelijk een vliegtuig veilig en op tijd in de lucht of aan de grond krijgen. Dat geldt voor iedereen, van de poetsploeg tot de mensen aan de incheckbalie. Het legendarische familiegevoel op de luchthaven komt volgens mij daar vandaan. Ook omdat wij samen in een apart wereldje leven. In een redelijk afgesloten ruimte, op afwijkende uren en dagen. Wij werken als andere mensen slapen, bij vrienden en familie zitten of op vakantie gaan. De luchthaven is mijn familie geworden. Sinds de aanslagen is de solidariteit sterker dan ooit."

In februari wordt ze gepromoveerd tot personeelsverantwoordelijke bij Swissport. Een maand later gaan er twee bomkoffers af in de vertrekhal van Zaventem. Tijdens de twee uur durende rit naar de luchthaven gaat haar telefoon 73 keer over. "Dit is echt geen bericht dat je wilt krijgen als je in de auto zit. Je wilt daar zijn. Koste wat het kost." Het klinkt misschien vreemd, zegt Michèle terwijl ze een sigaret opsteekt, "dit is ook waar je voor tekent als je op de luchthaven gaat werken. Dus dan moet je er ook staan."

Een zwaar bewapende agent met een gezichtsmasker houdt haar tegen als ze probeert de luchthaven in te geraken. Is ze haar leven beu misschien? "Hij zei: ik wil niet de man zijn die uw ouders belt met slecht nieuws. Toen pas besefte ik dat het gevaar waarschijnlijk nog niet was geweken." Toch gaat ze door.

De komende uren en dagen verlopen in een roes, aangedreven door adrenaline en angst. Als lid van het crisisteam behandelt ze honderden oproepen van collega', vrienden en families die kapot gaan van de onzekerheid over het lot van hun geliefden op de luchthaven. Dan komt eindelijk de officiële lijst met slachtoffers, en dan staat het er zwart op wit. Swissport: geen doden, vijf zwaargewonden. "Dat zijn mijn mensen. Dat voelt vies."

Twee portiers, mannen die grote stukken bagage van passagiers dragen, liggen nog altijd in het ziekenhuis. Eentje is een stuk been kwijt, bij de andere heeft het geen haar gescheeld. Een meisje dat voor Swissport aan de check-in zat is haar vinger kwijt. "Zij heeft het psychologisch heel zwaar. Andere mensen hebben brandwonden en littekens. Ook dat is tekenend. De psychologische impact is groot, ook voor mensen die er die dag niet waren. Ook voor familie en vrienden van mensen op de luchthaven. Je veilig voelen is een basisvoorwaarde op het werk en die is aangetast. Het is niet gek dat mensen het daar moeilijk mee hebben."

Na de shock, de rush en de rouw komt er ruimte vrij voor woede. "Ik ben zo kwaad geweest. Je begint de echte omvang te zien, het effect op passagiers en personeel. Je staat machteloos, je bent geprikkeld en je hebt veel te weinig geslapen. Dan word je boos."

Pijnlijk was de periode waarin pers, politie en politiek om de beurt een andere schuldige aanduidden. Op een dag waren de bagageafhandelaars aan de beurt, met spectaculaire maar vage berichten over geheime gebedsplaatsen van geradicaliseerd islamitisch personeel op Zaventem. Dat maakt Michèle nog bozer. "Ik heb daar ook gestaan op het tarmac. Vandaag sta ik op met ons personeel en ik neem ze bij wijze van spreken 's avonds mee naar huis. Er is misschien meer diversiteit onder de bagagisten dan onder de bedienden. Ze zijn van Marokkaanse, of Russische, of Spaanse afkomst, noem maar op. Opeens worden de Marokkanen eruit gehaald. Mensen die zo hard werken, die er staan voor hun familie. Zij beleven een bepaald geloof, en dan? Ik kan niet aanvaarden dat er op basis van geruchten bepaalde beschuldigingen breed uitgesmeerd worden in de media. Want dat is er gebeurd: zij zijn geviseerd."

Veel tijd voor speculatie en ruzie laat de luchthaven niet toe. "Het voordeel is dat de operaties op de luchthaven zoveel focus, energie en inzet vragen dat er weinig tijd is om lang stil te staan bij wat er is gebeurd. Natuurlijk blijf je eraan denken. Het is zomer, de drukste periode van het jaar en onze equipe is niet volledig. Het doet pijn om mensen te moeten missen." Vraag haar hoe het verder moet en het antwoord komt er zo uit. "We moeten hier samen uit geraken. Er is geen andere weg."

Zelf heeft ze eindelijk tijd om een beetje te leven. Ze weet weer wat een weekend is. Ze kan vrienden zien en familie en zelfs weer paardrijden. "Het is heel moeilijk om af te kicken van zo'n druk leven vol werk en studie, ik heb mij meer dan drie jaar min of meer opgesloten. Je draait shifts en als je niet werkt ben je aan het recupereren. Je sociaal leven is nihil. Pas later voel je de impact van al die jaren dat je zo hard hebt gewerkt. Ik wist eerst niet goed wat te doen met mijn vrije tijd. Ik ben 27 jaar en ik woon nog bij mijn ouders. Het was gewoon niet te doen in combinatie met de studie, het werk en de afbetaling, die nog altijd niet helemaal is afgelost. Maar nu is het tijd voor mijn eigen appartement." Ze lacht. "Hoog tijd."

Morgen: Gunther Hofman, kapitein van 27 vliegtuigen