Opdrachthouders Laruelle (MR) en Dewael (Open VLD) gaan in alle discretie politieke contacten leggen
Koning Filip stuurt opnieuw een duo het veld in om de federale regeringsonderhandelingen uit het slop te halen. Sabine Laruelle (MR), de voorzitster van de Senaat, en Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open VLD) moeten van de koning "de nodige politieke contacten leggen met het oog op de vorming van een volwaardige regering". De twee opdrachthouders wilen de rust laten weerkeren en zullen daarom in alle discretie werken.
De koning stond voor een moeilijke beslissing. Nadat een regering tussen de PS en de N-VA definitief onmogelijk was gebleken, stopte Koen Geens (CD&V) vrijdag onverwacht als koninklijk opdrachthouder. Na een weekend met enkele forse uitspraken vanuit verschillende politieke hoeken, probeerde koning Filip de rust terug te laten keren in de Wetstraat. Dat deed hij de afgelopen drie dagen met een klassiek rondje van partijvoorzitters.
Dat de koning iemand nieuw het veld zou insturen, werd algemeen verwacht. De naam die het vaakst te horen was, was die van vicepremier Alexander De Croo (Open VLD). Maar de koning verraste opnieuw. Gisteren rond 18.30 uur reden liberale voorzitters van de Senaat en de Kamer Sabine Laruelle en Patrick Dewael de oprit van het koninklijk paleis op.
Een halfuurtje later kwam dan een mededeling van het paleis. "De koning heeft hen gevraagd om de nodige politieke contacten te leggen met het oog op de vorming van een volwaardige regering", zo staat te lezen in een mededeling. Zij hebben die opdracht aanvaard en zullen ten laatste op 9 maart - binnen 2,5 weken - verslag uitbrengen.
Na de turbulenties van de afgelopen week menen Dewael en Laruelle dat het wenselijk is om de rust te laten weerkeren. Daarom zullen ze hun opdracht in absolute discretie uitvoeren. “Zoals informateur Herman Vanderpoorten in 1981 zei, zullen wij ons voorts terugtrekken in het meest volslagen mutisme”, aldus de opdrachthouders in een mededeling.
"Dit betekent dat zij voorlopig dus niet zullen communiceren over hun opdracht, werkzaamheden en vorderingen. Op deze manier wensen we opnieuw stappen vooruit te kunnen zetten in het vormen van een federale regering die ons land, haar burgers en ondernemingen nodig hebben.”
De situatie is bijzonder ernstig, dit is geen makkelijke opdracht
"Dit is geen makkelijke opdracht", zegt politiek journalist Pieterjan De Smedt. "De situatie is bijzonder ernstig. Er is momenteel geen enkele aanwijzing dat er een bepaalde regering zou kunnen worden gevormd. De politieke crisis is zo diep, dat er nu even tijd moet zijn om de rust te laten weerkeren."
Maar verkiezingen, die komen er voorlopig dus nog niet. De meeste politieke partijen willen die namelijk niet, zo bleek al uit een rondvraag van VRT NWS. "Ze vrezen dat de kiezer enorm kwaad zal zijn en de meeste partijen zal afstraffen. Hoe moeilijk het ook is, ze willen toch proberen om vroeg of laat met een regering te komen."
Bekijk hieronder de uitleg van Pieterjan De Smedt in "Het Journaal" en lees verder onder de video:
Informateurs, preformateurs en koninklijke opdrachthouders: een overzicht
Sabine Laruelle en Patrick Dewael zijn niet de eersten die sinds de verkiezingen het veld werden ingestuurd. Bekijk hieronder wie hen voorging.
Klik hieronder op de bolletjes voor meer info
26 mei 2019 Verkiezingen
Meteen na de federale verkiezingen op 26 mei is duidelijk dat de kaarten niet eenvoudig liggen om een federale regering te vormen. Vlaams Belang wordt de tweede partij in Vlaanderen, de uiterst linkse PTB en Ecolo gaan er allebei stevig op vooruit in Wallonië. De hamvraag luidt al snel: hoe diep willen de grootste partijen in de twee landsdelen, de N-VA en de PS, elkaar in de ogen kijken?
30 mei 2019 Informateurs Johan Vande Lanotte (SP.A) en Didier Reynders (MR)
Vande Lanotte en Reynders, een “linkse” Vlaming en een eerder “rechtse” Waal, moeten de stemuitslag in Vlaanderen en Wallonië proberen te verzoenen. Dat de PS daar weinig enthousiast over is, toont Paul Magnette (PS) al op 13 juni, met een voorstel voor “een noodregering” zonder de N-VA.
Toch werken de twee informateurs voorzichtig aan hun masseerpoging, aangestuwd door onrustwekkende begrotingscijfers. Aan het einde van hun opdracht besluit Vande Lanotte: “Er is voldoende water om het paard te laten drinken.” Maar binnensmonds worden de twee informateurs gewoon “overzomeraars” genoemd.
Intussen neemt Liesbeth Homans (N-VA) tijdelijk over als Vlaams minister-president, krijgt premier Charles Michel (MR) zijn topjob als Europees president en worden de Brusselse en de Waalse regeringen gevormd. Op het Vlaamse niveau praat N-VA-voorzitter Bart De Wever vanaf juli diepgaand met Vlaams Belang, na een maand de pauzeknop te hebben ingedrukt. Halfweg augustus komt De Wever met een startnota, die na gesprekken in verschillende werkgroepen eind september leidt tot de vorming van de Vlaamse regering-Jambon I.
8 oktober 2019 Preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS)
Na Vande Lanotte en Reynders blijkt de tijd niet rijp voor een formatieopdracht van Bart De Wever (N-VA) en tweede man bij de PS, Paul Magnette. Dus stuurt de koning twee voormalige minister-presidenten in het veld, eentje van Vlaanderen een van Wallonië. Ze krijgen de titel “preformateur” mee, maar dat blijkt uiteindelijk geen opstap richting een échte formatie.
Een kleine maand later geven Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) hun opdracht terug aan de koning. Naar verluidt zouden de preformateurs een regering met de PS en N-VA finaal hebben willen uitsluiten in een statement, maar de persconferentie wordt afgelast. Demotte en Bourgeois leggen later wel verklaringen af in die zin. Zo zegt Bourgeois dat er op economisch vlak een “grand canyon” gaapt tussen de N-VA en de PS.
Intussen volgt Sophie Wilmès (MR) partijgenoot Charles Michel tijdelijk op als eerste minister, en krijgt België zo voor het eerst een vrouwelijke premier. Paul Magnette neemt op 19 oktober de fakkel over van Elio Di Rupo als voorzitter van de PS, en krijgt kort daarna de leiding over de onderhandelingen.
5 november 2019 Informateur Paul Magnette (PS)
De nieuwe PS-voorzitter Paul Magnette wordt belast met de opdracht om verschillende pistes uit te testen. Magnette komt met verschillende nota’s – die gretig worden gelekt - en ziet dat alle partijen het eens zijn over meer jobs en een deel van het veiligheidsbeleid. Maar als Magnette begin december een vergadering organiseert met enkel socialisten, liberalen en groenen, wordt duidelijk dat hij mikt op een zogenoemde “paars-groene” regering, zonder de N-VA.
Dat zorgt voor een hevige botsing tussen N-VA en Open VLD. Na verklaringen van Gents burgemeester Mathias De Clercq (Open VLD) en Vlaams vice-minister-president Bart Somers (Open VLD) was al duidelijk dat die partij verdeeld is: moeten de liberalen in een regering stappen zonder de N-VA, terwijl ze wel met N-VA besturen op Vlaams niveau? De Clercq en Somers lijken te vinden van wel, maar Egbert Lachaert en Alexander De Croo staan op de rem.
Uiteindelijk krijgt Bart De Wever (N-VA) toch nog de nota van Paul Magnette te zien. Hij haalt daarop fors uit naar Open VLD. Er is sprake van een “vertrouwensbreuk”, zeker met Gwendolyn Rutten, waarvan De Wever zegt dat ze enkel uit is op het premierschap. “Ik heb meneer Magnette gezien en die had de smaak van rood-groene pap van zijn nota in de mond”, klinkt het bij De Wever. “Er zal stevige Vlaamse tandpasta nodig zijn om die smaak weer uit de mond te wassen."
10 december 2019 Informateurs Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR)
De nota van Magnette blijkt onvoldoende om verder te gaan op de paars-groene piste. Dus worden er twee witte konijnen ingezet. Letterlijk, want Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez zijn allebei nog maar net aan zet als partijvoorzitters. Ongeveer 200 dagen na de verkiezingen wordt paars-geel (een regering met N-VA én PS, red.) “gereanimeerd”, luidt de analyse.
In de tijd van de nieuwjaarsrecepties blijven de spanningen tussen N-VA en Open VLD etteren. Ondertussen laten die laatsten zich ook neerbuigend uit over een gelekte nota van de informateurs. Die is “mossel nog vis”, klinkt het. Tijdens zijn nieuwjaarsreceptie leek De Wever nog een opening te maken over het pensioenbeleid richting de PS, maar uiteindelijk kunnen ook Coens en Bouchez geen schot in de zaak brengen.
Intussen vindt er in de kantlijn een belangrijke beslissing plaats. Op 18 januari wordt Emir Kir uit de PS gezet. Daardoor is een “paars-groene” regering onmogelijk, want die heeft geen meerderheid meer. CD&V is nu noodzakelijk om een regering zonder de N-VA te vormen. Die krijgt de naam “Vivaldi-coalitie” (socialisten, liberalen, groenen en CD&V). Vlaams Belang, de grote winnaar van de verkiezingen, roept ondertussen op tot een nieuwe stembusgang.
31 januari 2020 Koninklijk opdrachthouder Koen Geens (CD&V)
De aanstelling van Koen Geens (CD&V) als koninklijk opdrachthouder komt als een verrassing. Hij vervangt Coens en Bouchez eerder dan verwacht, en krijgt als “ervaren consensusfiguur” een open opdracht. Maar van zijn partij krijgt de vicepremier toch de vraag om vooral verder te werken op de paars-gele piste, een regering met de N-VA dus.
Op 14 februari valt dan het ogenschijnlijke verdict. Na verschillende gesprekken met Geens, slaat de PS-voorzitter de deur dicht voor een regering met de N-VA. “Definitief”, zo besluit Geens zelf, die zijn opdracht diezelfde dag nog terug geeft aan de koning.
Daarmee zit de formatie muurvast. CD&V is misnoegd na wat ze de “ezelsstamp” van Magnette noemen. Het alternatief, een “Vivaldi-coalitie” (met socialisten, liberalen, groenen en CD&V) zien ze voorlopig niet zitten.