HET DEBAT. Moeten de lage emissiezones opnieuw afgeschaft worden?

“Voor VAB moeten de lage emissiezones niet afgeschaft worden. We hebben wel aan de Vlaamse overheid gevraagd om geen nieuwe lage emissiezones meer in te voeren”, klinkt het bij mobiliteitsvereniging VAB. “We hebben zelf een online bevraging gedaan bij alle steden en gemeenten. Daaruit blijkt dat ze geen nieuwe lage emissiezones op de planning hebben. De huidige LEZ van Antwerpen en Gent moet gebruikt worden als testcase om te zien of er effectief gunstige gevolgen wat de luchtkwaliteit betreft. In Antwerpen heb je ook de knip van de Leien om te zorgen dat er minder verkeer is in de binnenstad. We willen eigenlijk een voor- en nameting; de LEZ en de knip van de Leie in Antwerpen moeten naast elkaar afgewogen worden.”

“In Gent heeft het circulatieplan dan weer invloed op de verkeersveiligheid. Er zijn meer fietsers in de binnenstad en de leefbaarheid wordt verhoogd. De LEZ is vooral een maatregel voor de luchtkwaliteit. Een circulatieplan is beter voor de luchtkwaliteit én de leefbaarheid. Veel steden en gemeenten willen maatregelen nemen om het verkeer in de binnenstad, vooral sluipverkeer, aan te pakken. Ze kijken naar andere maatregelen, zoals een zone 30 of een autovrije of autoluwe zone in het centrum. Voor VAB zijn dat ook maatregelen. Als LEZ toch ingevoerd wordt, is het belangrijk dat er alternatieven zijn. Denk maar aan senioren. Voor hen is het effect van een LEZ niet te onderschatten. Als straks ook de Euro 5-diesels afgeschaft worden, zal dit een grote impact hebben. Het is voor senioren belangrijk dat het openbaar vervoer degelijk is. Als we dan vaststellen dat De Lijn de basisbereikbaarheid als taak zal uitvoeren, dan is de vraag of er nog voldoende budget is om lokaal vervoer te garanderen de komende jaren. VAB vindt niet dat de huidige lage emissiezones afgeschaft moeten worden, maar we moeten ze wel gebruiken als testcase en er moeten geen nieuwe lage emissiezones ingevoerd worden.”

“De lage emissiezones moeten in ieder geval geëvalueerd worden om te kijken wat de impact is op de bevolking. Mensen kunnen niet zomaar van de ene op de andere dag iets veranderen. Ook moet gekeken worden naar de impact op de luchtkwaliteit”, zegt Smagghe, woordvoerder van mobiliteitsorganisatie Touring. “We zijn er niet van overtuigd. We werken samen met onze koepelorganisatie FIA. Met hen bespreken we voorbeelden uit het buitenland. In een aantal Duitse steden, net als in Rotterdam, is men het aan het bekijken om de lage emissiezones af te schaffen. Het heeft niet het gewenste effect op de luchtkwaliteit en het veroorzaakt sociale problemen. Wij vinden dat er ook naar andere maatregelen gekeken moet worden dan de invoering van een LEZ.”

“Daarnaast is het belangrijk dat je mensen hun mobiliteit niet gaat inperken. De keuze om zich te verplaatsen met het middel dat men wenst is een absolute keuze die we verdedigen. Dit betekent natuurlijk niet dat er niets moet gedaan worden tegen de luchtvervuiling. Maar dat kun je ook door een zone 30 in te voeren of ervoor te zorgen dat er minder files ontstaan door onverantwoorde infrastructuurprojecten. Dat zijn dingen waarop men meer kan inspelen. Bovendien zijn er nieuwe dieselwagens die minder uitstoten dan elektrische wagens. Die evolutie staat natuurlijk ook niet stil. Vandaar dat we LEZ niet meteen willen afschaffen, maar de impact ervan willen bekijken. De uitkomst van LEZ is momenteel niet duidelijk. We kunnen ons enkel baseren op formeel onderzoek. Voorlopig moeten de lage emissiezones zeker niet uitgebreid worden.”

“Neen absoluut niet”, antwoordt Hooftman op de vraag of de lage emissiezones in ons land afgeschaft moeten worden. “Rotterdam is gestopt omdat het concept zijn doel bereikt heeft. In Nederland hebben er door de jaren heen minder dieselvoertuigen rondgereden dan bij ons. Bij ons ging het om ongeveer 50 procent, in Nederland lag het cijfer rond 20 à 25 procent. In Rotterdam was het dus makkelijker om vuile dieselwagens eruit te krijgen. Ze zijn ook verder gegaan dan bij ons. Ze hebben slooppremies uitgereikt aan mensen om hun vuile oude diesel-, benzine- of lpg-voertuigen te laten slopen en gaven daarbovenop premies indien een elektrisch voertuig in de plaats kwam. Zo kon de totale premie oplopen tot 5.000 à 6.000 euro. Mensen werden met andere woorden financieel gestimuleerd om iets te veranderen. Bij ons komt het eerder neer op een pestmaatregel waar niets tegenover staat. Enerzijds wordt de toegang verboden tot de lage emissiezones en anderzijds is er de systematische besparing op het openbaar vervoer.”

“Lage emissiezones hebben effect op twee zaken. Ten eerste gaat het om een effect op fijn stof. Door alle dieselwagens te bannen die geen roetfilter hebben, gaan we positieve effecten krijgen. Tenzij er voertuigen rondrijden waarvan de roetfilter illegaal is verwijderd. Als we naar recente Europese cijfers kijken, dan kunnen we vaststellen dat dit bij 5 à 7 procent van de dieselvoertuigen die oorspronkelijk over zo’n filter beschikten het geval is. Vlaamse cijfers hebben we hier echter (nog) niet van. De lage emissiezones hebben ook effect op de luchtconcentratie aan stikstofoxide (NOx). Daar moeten we een kanttekening bij maken. Op papier zouden nieuwe generaties dieselvoertuigen minder zijn gaan uitstoten, maar door te gaan meten in realiteit zijn we te weten gekomen dat er geen verschil is tussen Euro 1-wagens en Euro 5-wagens. Er is wel 25 jaar overgegaan. Toch gaan we Euro 5-voertuigen toelaten, terwijl die te veel NOx uitstoten. Er is echter hoop, gezien de allernieuwste dieselvoertuigen (categorie Euro 6d) wel een pak schoner zijn geworden, al zal het nog jaren duren vooraleer we hun positieve impact zullen kunnen meten.”

“Wat je ook ziet, is dat er - in tegenstelling tot in Vlaanderen - in Brussel een toekomstvisie wordt gegeven. Vanaf 2030 mogen er geen dieselvoertuigen meer binnen. Vanaf 2035 ook geen benzinevoertuigen meer, alleen nog elektrische wagens en stekkerhybrides. Dat zijn belangrijke signalen naar de consument toe. Als jij en ik vandaag een nieuwe wagen moeten kopen en in Brussel wonen, dan gaan we hier sterk over nadenken. Een gemiddeld voertuig gaat ongeveer vijftien jaar mee. Dan zouden we nu niet meer voor een dieselvoertuig kiezen. Het zal namelijk sneller in waarde zakken en het mag in de toekomst niet meer binnen in Brussel. Dat zijn signalen die een overheid moet geven. In Vlaanderen ontbreekt het momenteel aan zo’n visie, gaan diesels hier ook gebannen worden uit de lage emissiezones? Gaan er voldoende middelen zijn voor De Lijn om een fatsoenlijk aanbod aan openbaar vervoer te kunnen bieden, en dit liefst zo snel mogelijk in volledig elektrische bussen?”

Verkeersexpert Dirk Lauwers vindt niet dat de lage emissiezones afgeschaft moeten worden. “Het is duidelijk dat die een positieve bijdrage leveren aan onze gezondheid”, verduidelijkt Lauwers. “Voor Antwerpen zijn er metingen gebeurd. Ik dacht dat de bijdrage tot de vermindering van dieselroet ongeveer 22 procent is sinds de invoering van een LEZ. We zijn pas aan het ontdekken hoe schadelijk dat is, maar het staat op de lijst van de meest kankerverwekkende stoffen. Er is overduidelijk een impact. Op andere stoffen is die impact beperkter en minder omstreden, zoals stikstofoxide. Dat hangt meer samen met de hoeveelheid verkeer. Je zou moeten streven naar autoluwe steden. Circulatieplannen zoals in Gent en Leuven blijken een groter effect te hebben op de stikstofoxide. De vermindering daar is het driedubbele van een LEZ.”

“Er zijn echter twee bedenkingen. Ten eerste, zo’n circulatieplan kun je maar een keer uitvoeren. In een LEZ kun je de normen strenger maken om het effect te vergroten. Bovendien zijn de maatregelen niet tegenstrijdig. Daarmee bedoel ik dat het geen of-of verhaal is. Je kan zoals Gent een circulatieplan in de binnenstad en een LEZ invoeren. Ook in andere Europese steden worden maatregelen genomen. In Londen en Stockholm geldt een congestietaks. Je betaalt een taks als je tijdens de spitsuren de stad inrijdt. Er is 20 tot 30 procent minder verkeer. In Italië heb je binnensteden waar je een beperkte toegankelijkheid hebt, bijvoorbeeld om je kinderen naar school te brengen. Je hebt een speciaal toegangsbewijs nodig. Ook daar zie je dat het effect op de luchtkwaliteit groot is: ongeveer 20 à 30 procent minder stikstofoxide. Er zijn ongeveer 250 steden in Europa die een LEZ hebben. En het aantal neemt alleen nog maar toe.”

“De afschaffing van de lage emissiezones is niet onze vraag, maar de verschillende zones moeten wel geharmoniseerd worden. De regels die gelden in Gent en Antwerpen zijn niet dezelfde als die in Brussel en Wallonië. Je zou kunnen zeggen dat dat niet uitmaakt, maar dat is wel zo. Er zijn tienduizenden pendelaars die van Vlaanderen naar Brussel rijden. Zij moeten op de hoogte zijn van de verschillende regels. Veel Vlamingen gaan af en toe eens naar de Ardennen. Op dat moment moet je ook op de hoogte zijn van de regels in Wallonië. We pleiten ervoor dat de autoriteiten hun gezond verstand gebruiken en dat er een harmonisering van de LEZ-zones komt. Je kunt met een voertuig rondrijden met een dagpas die wel geldig is in Gent, maar niet in Antwerpen en omgekeerd. Wat ga je doen als ook Lokeren, Beveren en andere gemeentes beginnen met een LEZ? Dan moet je altijd een andere dagpas kopen met een ander tarief.”

“Er wordt gezegd dat een lage emissiezone beter is voor de volksgezondheid en de luchtkwaliteit, maar van die link wil ik wetenschappelijk bewijs zien. De luchtkwaliteit in Antwerpen is jaar na jaar aan het verbeteren. Het jaar na de invoering zegt men dat die gemeten evolutie kan toegeschreven worden aan de LEZ. Dat klopt niet.” Volgens Van Bastelaere kan dit ook toegeschreven worden aan de zogenaamde ‘autonome evolutie’ van het wagenpark. “Met het verstrijken van de tijd wordt het wagenpark automatisch ook nieuwer en daarom ook properder”, klinkt het. “Als je iets wil doen aan de luchtkwaliteit dan moet je maatregelen nemen in alle bronnen van luchtvervuiling”, gaat hij verder. “In Antwerpen moet je ook durven spreken over de haven en de huishoudens met kachels, maar dat is niet populair in het debat. De haven betekent werkgelegenheid en de huishoudens zijn een groot deel van het kiespubliek.”

En nu is het aan jou. Wat is jouw mening? Moeten de lage emissiezones opnieuw afgeschaft worden? Laat het weten in de comments onder dit artikel. We bundelen de boeiendste reacties vanavond in een nieuw stuk.