Woestijnvissen bestaan echt en ooit stonden ze op het menu van de Sahara-bewoners
Het woord "woestijnvis" werd in een legendarische tv-uitzending van "Rad van fortuin" ooit als een blunder beschouwd. Maar woestijnvissen bestaan wel zeker. De vissoorten tilapia, katvis en meerval stonden 10.000 jaar geleden op het menu van bewoners van de Sahara. Dat publiceren onderzoekers uit Italië en België in het vaktijdschrift voor biologen Plos One.
De woestijnvis werd een begrip in Vlaanderen omdat het gelijknamige televisieproductiehuis Woestijnvis zich ernaar liet vernoemen. Woestijnvis verwijst naar een blunder in het programma "Rad van fortuin" met Walter Capiau. Een kandidaat gaf bij de letters W..ST..NV.S op de bordjes als antwoord "woestijnvis". Het moest “woestijnvos” zijn. “Maar woestijnvissen hebben wel degelijk bestaan”, zegt archeozoöloog Wim Van Neer. “En ze bestaan nog steeds.”
Wim Van Neer van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen onderzocht fossiele visresten uit de archeologische site Takarkori in het zuidwesten van Libië. De resten werden eerder opgegraven door onderzoekers van de Sapienza Universiteit van Rome.
Woestijn was ooit veel vochtiger
“We hebben ze in een soort grot gevonden met een dik pak afzetting”, vertelt Van Neer in “De wereld vandaag” op Radio 1. “Het is voedselafval dat door mensen uit de woestijnmeren van toen is gehaald. De vissen zijn later uitgestorven door de toenemende droogte. 10.000 jaar geleden waren de condities in de woestijn veel vochtiger. De resten die we terugvonden komen van vissoorten die het meest bestand zijn tegen droogte, een laag zuurstofgehalte en hoge temperaturen.”
Het is niet de eerste archeologische vindplaats van woestijnvissen. Maar het unieke aan deze vondst is dat we visresten hebben uit een tijdsperiode van 5.000 jaar. Hoe dieper we gingen , hoe ouder de resten waren die we vonden. Uit al die jaren vonden we genoeg materiaal om significant onderzoek te doen naar het visbestand.”
Nog steeds leven er vissen in de woestijn
In totaal werden 17.000 dierlijke resten teruggevonden en onderzocht. Uit sporen van verbranding en snijsporen kon besloten worden dat woestijnbewoners vis consumeerden. Wim Van Neer: “We konden zien dat er eerst heel veel vis werd gegeten. Mettertijd zagen we de hoeveelheid vis afnemen en vonden we in vergelijking meer resten van zoogdieren, jachtwild en vee. We wisten tot nu dat de woestijn voortdurend droger is geworden, vooral door onderzoek van plantenresten. Voor de eerste keer kunnen we het nu documenteren door deze resten van vissen uit de woestijn.”
En zijn er dan vandaag geen woestijnvissen meer? “Toch wel”, weet Van Neer. “Op een vijftiental plaatsen in de woestijn leven nog vissen, daar waar er nog overblijfselen zijn van grote meren die er ooit waren. Er zijn zelfs nog krokodillensoorten, hoewel de meeste soorten bijna uitgestorven zijn.”
Beluister het gesprek met Wim Van Neer in "De wereld vandaag":
