‘Vrekkige Vier’ houden been stijf: Europese top over meerjarenbegroting afgelopen zonder akkoord

De staatshoofden en regeringsleiders van de 27 lidstaten zaten sinds donderdagmiddag bijeen in Brussel om zich te beraden over de inkomsten en uitgaven voor de periode van 2021 tot 2027. Na meer dan 24 uren van onderhandelingen bleek de kloof tussen de zuinige lidstaten en de lidstaten die een ambitieuzer budget verdedigen te groot te zijn.

Nederland, Denemarken, Zweden en Oostenrijk willen geen verhoging van het budget en houden ook vast aan de jaarlijkse korting op wat ze moeten afdragen. Veel andere landen willen net een hogere begroting en minder kortingen op de landbouwsubsidies en fondsen voor regionale ontwikkeling.


Volgens de Nederlandse omroep NOS zou de Nederlandse minister-president Mark Rutte zelfs vier extra rekenaars meegenomen hebben naar Brussel, die in een kamertje apart alle berekeningen die op tafel kwamen meteen konden doorrekenen. Ook Duitsland leek het protest gunstig gezind.

In de andere hoek waren landen te vinden als Portugal en Frankrijk. De Franse president Emmanuel Macron was niet aanwezig maar liet eerder al verstaan dat hij een eenvoudige begroting wil en dat hij af wil van allerhande ingewikkelde kortingen. 

De Belgische premier Sophie Wilmès wees erop dat alle lidstaten na het vertrek van de grote Britse nettobetaler meer geld in de Europese pot moeten steken indien ze de budgetten voor cohesiebeleid en landbouw op peil willen houden én nieuwe uitdagingen als migratie, digitalisering en klimaatverandering willen financieren. Net als Zweden, Denemarken en Oostenrijk houdt Nederland echter hardnekkig vast aan het idee dat de Europese Unie na brexit de tering naar de nering moet zetten.

België en Luxemburg zitten niet op de Nederlandse golflengte. “Mijn idee over het Europese project wijkt af van dat van de Nederlandse premier. Ik zie de EU als een kans, niet als een rekening”, laakte de Luxemburgse premier Xavier Bettel.

Ondanks het feit dat er geen akkoord bereikt is, liggen volgens voorzitter Charles Michel alle elementen op tafel. “Maar we hebben meer tijd nodig voor politieke overeenstemming”, zei hij na afloop. Michel had gehoopt om met de traditie te breken en maar één top nodig te hebben om de Europese lidstaten op dezelfde lijn te krijgen over het meerjarig financieel kader, maar moet nu dus een tweede Europese Raad bijeenroepen om de lidstaten op een lijn te krijgen. Wanneer die top er komt, kan hij nog niet zeggen. Eerst wil hij met de lidstaten overleg plegen over wat een realistische timing is.

Michel noemde de voorbije top desondanks toch nuttig en nodig. “Er is geen reden om te talmen wanneer alle elementen op tafel liggen en de discussie naar het politieke niveau getrokken moet worden”, zei hij. “Zoals mijn oma zei: om te slagen, moet je proberen.”

De voorbije 24 uur hebben volgens Michel wel voor meer duidelijkheid gezorgd over de standpunten van de verschillende lidstaten. “Iedereen heeft specifieke belangen, en het is belangrijk dat we rekening houden met alle lidstaten. Ik heb er vertrouwen in dat, als we onze respectvolle dialoog behouden, een akkoord kunnen bereiken.” Hij noemde geen enkel land bij naam.

Ursula von der Leyen, die als voorzitter van de Europese Commissie aan de gesprekken deelnam, waarschuwde nogmaals dat de tijd voor een akkoord dringt. Eens de leiders het eens geraken over het budget voor de komende zeven jaar, moeten ze ook met het Europees Parlement overeenstemming vinden. Daarna moeten de verschillende projecten en andere initiatieven vorm krijgen, zodat tegen 2021 alles operationeel is. “Als we al deze stappen niet zetten, komt er geen Erasmus+, maar zullen er ook geen middelen zijn voor onderzoek, regionale ontwikkeling en grensbescherming.”

“Het is oplosbaar”, meent de Nederlandse premier Rutte. Het technisch document van de Commissie bestaat volgens hem echter niet meer. “Dat stuk is door 17 lidstaten van tafel geveegd”, zo verwees hij naar de landen uit het zuiden en oosten van de EU die een groter Europees budget verdedigen. 

In een persbericht drukte Europees Parlementsvoorzitter David Sassoli zijn ontgoocheling uit over het uitblijven van een akkoord. “Als we aan de verwachtingen van onze burgers willen tegemoetkomen, moeten we voor voldoende geld zorgen. Met de klimaatverandering, de digitalisering en een nieuwe geopolitieke orde, staat Europa voor ongekende uitdagingen.”

 “Ik denk dat er nog meer informele contacten nodig zijn”, meent Sophie Wilmès. Maar “de gemeenschappelijke boodschap is dat iedereen een compromis wil vinden”.   Ze wou het uitblijven van een akkoord niet al te zeer dramatiseren. “Het is de gewoonte dat men de eerste keer niet tot een compromis komt.”