1 maand quarantaine in Wuhan door coronavirus: "Dit lijkt op de apocalyps zoals we die alleen in films zagen"

Het is 23 januari als het bericht de wereld rond gaat dat Wuhan, een stad in centraal China aan de Yangtze met 11 miljoen inwoners in volledige quarantaine gaat. Trein- en vliegverbindingen worden opgeschort en de uitvalswegen gaan dicht. Ook aan de inwoners wordt aangeraden hun huis alleen te verlaten als dat absoluut noodzakelijk is. Op dat moment heeft het nieuwe coronavirus officieel 17 doden geëist. Meer dan 600 mensen zijn besmet.

Midden jaren 90 woonde en werkte ik twee jaar als docent Engels in Wuhan en ik herinner me de stad als een bruisende, levendige metropool. Een heel Chinese stad ook, want de enige buitenlanders waren Franse werknemers van de Peugeot fabrieken en een honderdtal buitenlandse leerkrachten. De stad staat bekend om haar extreem warme zomers, "dry hot noodles" en het vurige temperament van haar inwoners. 

Een van mijn ex-studenten is Jessie, intussen zelf lerares Engels op een hogeschool. Haar man is een lokale ambtenaar en ze hebben een tienerzoon. "Ik heb mijn ijskast volgestopt met eten" schrijft ze me via WeChat (de Chinese variant van WhatsApp of Messenger). "Voor zeker twee weken." Het is een geluk bij een ongeluk dat het openbare leven in China op dat moment grotendeels stil ligt door de nieuwjaarsperiode, tot 4 februari.

Helen is een andere ex-studente. Zij woont samen met haar man in Huangshi, een stad op zo'n 120 kilometer van Wuhan, waar alles op dat moment nog min of meer zijn normale gang gaat. "Met mij is alles ok", schrijft ze "maar alle transport naar Wuhan is onmogelijk. De ernst van dit virus is helaas onderschat." Helen stuurt me een foto van lange rijen aan de kassa van de lokale supermarkt. Ook in Huangshi slaan de mensen alvast een voorraad in.  

Op 25 januari wordt het Chinese Nieuwjaar - het belangrijkste feest op de Chinese kalender - in de hele provincie Hubei in mineur gevierd. Traditioneel is het een periode waarin mensen samenkomen: bij familie, in de tempels en op toeristische trekpleisters. Maar Jessie meldt: "De traditionele familie- en vriendenbezoeken zijn dit jaar afgelast. Te veel risico op besmetting."

Enkele dagen later is de verplichte quarantaine ook uitgebreid naar Huangshi, de stad waar Helen woont. "Ook hier zijn nu alle wegen naar naburige steden afgesloten." schrijft Helen. Ze stuurt me foto's van lege straten. "Het lokale ziekenhuis heeft een groot tekort aan N95 maskers en beveiligingskledij. De apotheek heeft geen gewone maskers meer. Ik hoop dat de situatie snel verbetert." Als ik haar enkele dagen later gelukwens met haar verjaardag, antwoordt ze: "Bakkerij gesloten, geen taart, geen bloemen. Binnen blijven." 

Jessie put dan weer hoop uit het bezoek van premier Li Keqiang aan Wuhan op 27 januari. "Met de hulp van de centrale regering, de expertise uit andere steden en de steun van het Volksbevrijdingsleger zal Wuhan er snel bovenop zijn" schrijft ze. "Er worden twee nieuwe ziekenhuizen gebouwd en we krijgen medicijnen, maskers en  beveiligingskledij voor dokters." Daarmee herhaalt ze de officiële berichtgeving van de communistische partij. "Aanvankelijk was ik heel angstig, maar nu voel ik me rustiger."

Op 7 februari veroorzaakt de dood van dokter Li Wenliang, een van de klokkenluiders die begin januari in Wuhan al alarm sloeg over het nieuwe virus, een schokgolf op de sociale media. Dokter Li werd begin januari nog op het matje geroepen door de politie omdat hij "valse geruchten" verspreidde. Nu bezwijkt hij zelf aan de ziekte nadat hij besmet werd door een van zijn patiënten.  

Mijn tijdlijn op WeChat, normaal strikt gecensureerd door de Chinese overheid, toont een explosie van verdriet en woede. "We hebben een echte held verloren" schrijft iemand. "Als het noodlot toeslaat, heeft het publiek nood aan mensen die de waarheid vertellen" schrijft iemand anders. Een andere Chinese kennis stuurt me een foto door zonder commentaar, een veelgebruikte manier om de censuur te omzeilen. Het is een foto van een fluitje, een verwijzing naar dokter Li, de "whistleblower" of klokkenluider. 

De hoop op snelle beterschap blijkt intussen ijdel. Het aantal besmettingen blijft pijlsnel de hoogte in gaan en tegen midden februari zijn er 1.500 doden, de meesten daarvan in de provincie Hubei. Op 14 februari kondigt de Chinese overheid aan dat de quarantaine maatregelen in Wuhan en omstreken nog verstrengd worden. 

Op Twitter verspreiden mensen beelden van mensen die met geweld uit hun huis worden gesleurd omdat ze verdachte symptomen hebben en dus verplicht naar een "makeshift" ziekenhuis moeten. Op andere filmpjes is te zien hoe hele appartementscomplexen met hoge barricades worden afgesloten. 

Ook bij Helen is dat het geval. "Mijn hele gebouw is sinds vanmorgen hermetisch afgesloten. Er is een buur besmet en dus mag niemand nog zijn appartement uit, zelfs niet tot aan het gelijkvloers. In andere blokken mag er één iemand om de drie dagen nog naar buiten om eten te kopen." Ze voegt eraan toe: "We zitten thuis, en proberen in leven te blijven. Dit lijkt op de apocalyps die we in films zagen."   

Gelukkig bestaat er in China intussen een stevige traditie van afhaalmaaltijden die online besteld kunnen worden. Dat eten wordt beneden aan de ingang geleverd, waarna iemand van het buurtcomité het tot aan hun deur moet brengen. "Veel mensen leven hier intussen van hun spaargeld" zegt Helen. Bedrijven zijn gesloten en lopen achter met de betaling van salarissen."  

Wie wel naar buiten moet, is de man van Jessie, een ambtenaar. "Hij is opgevorderd omwille van de Covid-19 crisis en werkt 7 dagen op 7" schrijft ze. Hij zit in een speciale cel die belast is met de preventie en controle voor het nieuwe virus. "Hij heeft zelfs geen verlof gekregen voor het Chinese nieuwjaar" zegt ze. "Gelukkig heeft de overheid ervoor gezorgd dat water en elektriciteit niet worden afgesloten als mensen hun rekening niet meer kunnen betalen." 

Bij Jessie is er gelukkig nog niemand uit de nabije omgeving besmet. "We brengen onze tijd door met lezen, muziek luisteren en soaps kijken op televisie. Mijn zoon houdt zich bezig met computerspelletjes. Via de computer doet hij ook schoolwerk," schrijft ze. "Veel mensen zijn kwaad en bang. Maar de strategie van de overheid is om gezonde mensen binnen te houden, zieken te isoleren en mensen met verdachte symptomen op te vangen in mobiele ziekenhuizen. Ik ben ervan overtuigd dat de overwinning binnen bereik is, als we meewerken met de overheid en ons niet laten verdelen."

Helen heeft het moeilijker. "Mijn gevoelens variëren van angst en woede in het begin, tot gelatenheid nu. Zelfs als het morgen over is, is dit een zware klap voor de Chinese economie." Intussen doen geruchten de ronde dat de quarantaine begin maart minder streng zou worden. Maar zeker is dat niet. Helen schrijft me: "Nog tien dagen. Hopen we. Ik probeer kalm te blijven.  Bedankt voor je bezorgdheid." 

(In 2012 schreef Veerle de Vos een boek over haar ervaringen in Wuhan. Het is nog verkrijgbaar als e-boek via deze link.)

Beluister hieronder een bijhorende gesprek met Veerle De Vos in "De ochtend" op Radio 1: