Ben Weyts (N-VA) over Aalst Carnaval-ophef: ‘Wilmès lijkt niet te snappen wat er in Vlaanderen leeft’
Aalst Carnaval beleeft een stormachtige editie. Door het gure weer, maar ook door de controverse rond Joodse stereotypes in de stoet. Premier Sophie Wilmès heeft intussen bepaalde praalwagens gehekeld “die afbreuk doen aan onze waarden”. Herlees de liveblog hier.
Live
Lees hier verder
Deze liveblog is afgesloten. Lees hier onze verdere berichtgeving:
- Politieke druk op Aalst Carnaval na Joodse karikaturen: ‘Haat en minachting’
- In beeld: De Morgen-fotograaf Bas Bogaerts legt Aalst Carnaval vast
- Carnavalisten verkleed als Joodse mieren zetten kwaad bloed: ‘We willen ons alleen maar amuseren’
De ‘klaagmieren’ van Aalst Carnaval: ‘Ik voel het nu al. Ze zijn ons uit de context aan het trekken’
Ze waren nog niet eens halfweg hun traject of ze stonden al afgebeeld op de website van The Jerusalem Post. ‘Wij doen totaal niet aan politiek’, zegt een van de als Joodse mier verklede jongens van de Kalisjekloesjers aan De Morgen-journalist Douglas De Coninck. ‘We zijn hier alleen maar om ons te amuseren.’
Beeld Bas Bogaerts 'Wilmès lijkt niet te snappen wat er in Vlaanderen leeft'
Vlaams N-VA-minister Ben Weyts - die zelf aanwezig was op Aalst Carnaval - vindt de reactie van Wilmès overtrokken. “Dit is echt een groteske overdrijving. Je kapittelt geen heel feest en een hele stad op basis van enkele deelnemers”, zegt hij. “Wilmès laat uitschijnen dat heel Aalst Carnaval vol antisemieten loopt. Terwijl 99,9 procent van de carnavalisten geen enkele referentie heeft gemaakt op Joodse thema’s. Je verwacht toch van de premier dat die in eerste instantie haar inwoners en tradities verdedigt? Niet voor het eerst lijkt Wilmès niet te snappen wat er in Vlaanderen leeft.”
Lees: Weyts komt naar Aalst Carnaval als Toyota-garagist
Vlaams minister Ben Weyts (N-VA).Beeld BELGA D'Haese: 'Niet antisemitisch'
Burgemeester Christoph D'Haese van Aalst ziet geen probleem met de Joodse parodieën die vandaag in het kader van Aalst Carnaval zijn opgedoken. De Joodse gemeenschap heeft het vooral moeilijk met verwijzingen naar goud en geld, of Joden als ongedierte zoals ze vanmiddag wel te zien waren in het Aalsterse straatbeeld.
D'Haese begrijpt de kritiek op de Joodse karikaturen. "Ik heb de afgelopen dagen proberen te de-escaleren. Er was in Aalst nogal wat animositeit over de oproep vanuit Israël. Maar ik denk dat de parodieën niet van die aard zijn om als antisemitisch te worden gekwalificeerd", zegt D'Haese.
Aalsters burgemeester Christoph D'Haese (N-VA).Beeld BELGA Freilich (N-VA): 'Ver over de schreef van de goede smaak'
Michael Freilich, N-VA-Kamerlid en voormalig hoofdredacteur bij het blad Joods Actueel, is tevreden dat de grotere carnavalsgroepen niet te controversieel uit de hoek kwamen, maar vindt het jammer dat er internationale kritiek komt door enkele carnavalisten die "ver over de schreef" gingen.
"Over het algemeen lijkt de oproep van de burgemeester om niet nodeloos te kwetsen relatief goed te zijn opgevolgd. Vooral bij de vaste groepen en de praalwagens zag ik weinig aanstootgevends. Joden afbeelden op zich is nooit een probleem geweest, wel de antisemitische associaties via stereotyperingen met ongedierte en geld", klinkt het in een persbericht.
"Maar spijtig genoeg waren er wel een aantal losse groepen die ver over de schreef van de goede smaak gingen, en dat betreur ik ten zeerste."
N-VA-politicus Michael Freilich.Beeld Aurélie Geurts Joodse karikaturen 'nog pijnlijker dan vorig jaar'
Het Forum der Joodse Organisaties, een koepelorganisatie van de Joodse gemeenschap in ons land, betreurt dat er tijdens de carnavalsstoet in Aalst opnieuw Joodse karikaturen zijn gebruikt. "Ze zijn nog pijnlijker dan vorig jaar", stelt FJO-woordvoerder Hans Knoop. "Toen konden we nog denken dat het misschien niet de bedoeling was om te beledigen, maar nu doet men er nog een schepje bovenop, dat tart werkelijk alle verbeelding."
Het FJO heeft volgens Knoop de beelden van zondagmiddag "erg aandachtig bekeken" en is er niet over te spreken. "Het is schokkend dat in een beschaafd land als het onze, nota bene het hart van Europa, een festijn zo ontaardt", stelt hij. "Aalst komt voor de hele wereld te kijk te staan als een antisemitisch nest. Ik zeg niet dat het dat ook effectief is, maar wie in het buitenland deze beelden ziet, zal niet anders kunnen dan dat te concluderen."
Knoop ziet in de karikaturen gelijkenissen met de beelden die tijdens de jaren 1930 in Duitsland werden gehanteerd. "Net als toen worden Joden vergeleken met insecten, nadat dat vorig jaar ook al gebeurde met ratten of muizen", zegt hij.
'Het brengt het samenleven in gevaar'
In een persbericht reageert premier Sophie Wilmès op de Aalsterse carnavalstoet: "De federale regering is gevoelig voor de reacties op bepaalde praalwagens en carnavalskostuums van de editie 2020 van Aalst Carnaval. Het is niet de eerste keer dat deze praktijken kritiek krijgen omwille van voornamelijk de karikaturen van de Joodse gemeenschap. Hoewel Aalst Carnaval veel méér is dan dat, doen deze feiten toch afbreuk aan onze waarden en de reputatie van ons land.
"De federale regering wenst eraan te herinneren dat België een democratie is die stoelt op fundamentele vrijheden, waaronder de vrijheid van meningsuiting. Deze fundamentele waarde impliceert onder meer de vrijheid om te bekritiseren, te blasfemeren en te karikaturiseren. De regering erkent ook dat carnaval van oudsher een cultureel feest is dat al eeuwenlang een katalyserende sociale functie heeft in onze samenleving.
"Deze vrijheid evolueert binnen een specifiek wettelijk kader dat tot doel heeft individuen te beschermen tegen racisme, antisemitisme en andere vormen van discriminatie op basis van criteria zoals geslacht, leeftijd of seksuele geaardheid. België is een rechtsstaat. Het komt dus de bevoegde instellingen en Justitie toe om te bepalen of de gebeurtenissen die tijdens het carnaval hebben plaatsgevonden, in strijd zijn met de wet.
"Het gebruik van referenties en stereotypen die gemeenschappen en bevolkingsgroepen stigmatiseren op basis van hun afkomst, leidt tot verdeeldheid. Het brengt het samenleven in gevaar. Zeker als het gaat om bewuste en herhaalde acties. Ons land gaat er prat op dit soort mistoestanden te blijven bestrijden. De federale overheid is hier elke dag mee bezig. Dit is trouwens ook de essentie van de interministeriële conferentie tegen racisme die deze week is opgezet.
"De federale regering roept op tot dialoog en empathie tussen mensen en vraagt alle belanghebbenden hun verantwoordelijkheid te nemen."
Eerste minister Sophie Wilmès.Beeld BELGA 'Schande'
Aalst Carnaval is dit jaar "een schande en een verspilling". Dat zegt Joël Rubinfeld, de voorzitter van de Franstalige organisatie "Ligue Belge contre l'Antisémitisme" (Belgische Liga tegen Antisemitisme). Hij is zelf aanwezig op het evenement.
Carnavalvereniging "De Zwiejtollekes" nam deel aan de stoet met de poppen die vorig jaar controverse veroorzaakten. De poppen met Joodse karikaturen zijn hergebruikt en samen met andere bevolkingsgroepen in een soort schietkraam gezet.
Rubinfeld was naar eigen zeggen onaangenaam verrast de hoofden opnieuw te zien, maar hij zag nog meer antisemitische karikaturen passeren. "Ik heb gekromde neuzen gezien, de Klaagmuur voorgesteld alsof hij gebouwd werd met goudstaven, vergezeld door een parodie op "Hey Jude" van The Beatles. Het is echt immoreel antisemitisme. Ik vreesde er al voor, ook al had ik een klein beetje hoop voor deze editie."
Joël Rubinfeld.Beeld BELGA Invloedrijke Joodse belangenvereniging vraagt Europees onderzoek naar Aalst Carnaval
Het invloedrijke American Jewish Committee (AJC) vraagt dat de Europese Unie een onderzoek start naar België in verband met de Joodse karikaturen die dit jaar opnieuw te zien zijn op Aalst Carnaval. De Belgische en Europese leiders moeten de kostuums veroordelen en de EU moet bekijken of een artikel 7-procedure kan opgestart worden tegen België, klinkt het op de website van het in Brussel gevestigde Transatlantic Institute van het American Jewish Committee.
Het AJC verwijst in het bericht onder meer naar de kostuums die Joden afbeelden als insecten, "wat verwijst naar de dehumanisatie van Joden als ongedierte ten tijde van het naziregime".
"Alle ogen zijn op dit schaamtelijke moment gericht op België. Terwijl de Vlaamse en federale autoriteiten deze groteske publieke vertoning van antisemitische haat weigerden te blokkeren of in sommige gevallen zelfs ronduit steunen, zou de Europese Unie meteen een onderzoek moeten starten", zegt voorzitter van het Transatlantic Institute Daniel Schwammenthal in de mededeling.
De Zwiejtollekes trekken controversiële Joodse poppen opnieuw door straten van Aalst
Carnavalsgroep De Zwiejtollekes trekt met de poppen die vorig jaar tot een internationale storm van protest hebben geleid, zondag opnieuw door de straten van Aalst. Opnieuw zijn de hoofden, met typerende haakneus en pijpenkrullen, Joodse karikaturen. Maar de context is wel anders, want de figuren worden samen met andere bevolkingsgroepen in een soort van schietkraam geplaatst.
"Lachen met alles en iedereen is eigen aan carnaval. Nooit kwetsend maar altijd om het plezier", motiveert carnavalsgroep De Zwiejtollekes. "We laten zien dat we met iedereen kunnen opschieten maar ons niet laten doen. Met schietschijven op ons kostuum maken we ook van onszelf een mikpunt."
Beeld BELGAONTHESPOT De praalwagen van De Zwiejtollekes met de controversiële joodse poppen.Beeld BELGAONTHESPOT Eerste praalwagen met Joodse karikatuur sluit aan in stoet
In Aalst is de eerste praalwagen met een prominente afbeelding van een Joodse karikatuur aangesloten. Carnavalsgroep Lossendeirdeveirdeirdeir koos dit jaar als thema 'Het Oilsjters Tribunool', waarbij rechters uitzonderlijk over humor mogen oordelen. Vooraan de geviseerde groepen een grote Joodse beeltenis met opmerkelijk lange tenen.
Een duidelijke verwijzing naar de heisa die Aalst Carnaval vorig jaar haar erkenning van immaterieel cultureel erfgoed bij Unesco heeft gekost. Het is nog niet duidelijk hoe pijnlijk de Joodse gemeenschap de beelden dit jaar zal vinden. Ook andere carnavalsgroepen spelen met het thema en of werken rond het thema censuur.
De leden van Lossendeirdeveirdeirdeir motiveren het gebruik van de karikatuur. "We lopen als rechters van de humor door de straat. Jood, priester, moslim,... met Carnaval in Aalst wordt er met alles en iedereen gelachen. Het staat zelfs zo geschreven in het Aalsters wetboek van de humor."
Naast de praalwagen steken bovendien talrijke carnavalisten de draak met de Joodse gemeenschap. Grote haakneuzen, pijpenkrullen en andere stereotypen duiken hier en daar op.
‘Vlaanderen, waar is uw fatsoen?’ (lezersbrief)
"De Joodse figuren op de praalwagens van carnaval Aalst zijn geen karikaturen. Het zijn stereotypen: vervormde weergaven gebaseerd op vooroordelen", schrijft de Vlaams-joodse auteur Rolland Westreich in een lezersbijdrage in deze krant.
"Waar is in godsnaam het fatsoen? Want daar gaat het fundamenteel om, eenvoudig, menselijk fatsoen. Datzelfde fatsoen dat de zusters van Londerzeel ertoe bracht tijdens WO II mijn twee nichtjes te redden van de uitroeiingskampen, op risico van hun eigen leven."Burgemeester: ‘Weten niet wat kleine groepen zullen doen’
In De Zevende Dag op Eén herhaalde Aalsters burgemeester Christoph D'Haese (N-VA) dat het carnaval het feest van de vrije meningsuiting is. D'Haese deed een oproep aan de deelnemers om niet "te kwetsen om te kwetsen".
Ondanks de duidelijke richtlijnen erkende hij dat het niet geweten is wat de kleine, losse groepen zullen doen. In overleg met de politie kan een groep uit de stoet gezet worden, lichtte D'Haese toe. Maar hij zei te hopen dat niet te moeten doen.
Aalsters burgemeester Christoph D'Haese (midden).Beeld BELGA Stoet wordt uur uitgesteld
Hoewel code geel van kracht is en hevige rukwinden voorspeld worden, besliste de veiligheidscel van de stad om de carnavalsstoet toch te laten uitrijde. De stoet zal wel een uur later starten om de ergste windstoten te vermijden. Daardoor start de stoet om 14 uur in plaats van 13 uur. Ook mogen de carnavalisten niet hoger dan 2 meter op de praalwagens zitten.
De weersomstandigheden zijn allesbehalve ideaal om praalwagens met grote tijdelijke constructies uit lichte materialen in krachtige wind te laten uitrijden. Maar de stad Aalst leeft al maanden toe naar het volksfeest en een schrapping van de feestelijkheden is niet vanzelfsprekend.
‘Principekwestie bijna niet op te lossen’
De storm over het al dan niet tonen van Joodse karikaturen en stereotypes in de stoet is meer dan ooit het hete hangijzer geworden rond het jaarlijkse carnaval in Aalst. Zeker nadat de Unesco het carnaval hierdoor schrapte van de lijst met Werelderfgoed.
Professor publiekrecht Koen Lemmens (KU Leuven) vreest dat niemand uit zijn stellingen zal komen: “Dit heeft zulke proporties aangenomen dat die carnavalisten niet anders kunnen dan er een schep bovenop te doen. Het is nu een principekwestie en dan draait het om gezichtsverlies. Dat is bijna niet op te lossen.”
Professor Koen Lemmens (KU Leuven).Beeld Aurélie Geurts Storm - en internationale aandacht - op komst
In Aalst zetten carnavalisten zich schrap voor een turbulente editie van de jaarlijkse stoet. Het KMI voorspelt windstoten tot 100 kilometer per uur en de internationale pers zal bovendien met een vergrootglas kijken naar de optocht die traditiegetrouw controverse opzoekt. Vorig jaar zorgde een praalwagen met Joodse karikaturen voor een storm aan reacties. De ophef leidde tot de schrapping als immaterieel erfgoed door Unesco.
De internationale pers trekt zondag dan ook naar Oost-Vlaanderen om de festiviteiten op de voet te volgen. En ook dit jaar zullen beelden zoals die van vorig jaar in de stoet opduiken, al is het afwachten of die dezelfde impact zullen hebben als de praalwagen van carnavalsgroep De Vismooil’n vorig jaar. Daarbij werden Joodse karikaturen met een typerende haakneus omringd door munten en zakken vol geld, een stereotype over de bewuste gemeenschap die gekwetst reageerde en gelijkenissen zag met vooroorlogse taferelen.
Verschillende carnavalsgroepen werken dit jaar rond de ophef en het thema censuur. Zo ook carnavalsgroep De Vismooil’n, met het thema ‘Oilsjt Voegelvroi’. De bewuste Joodse poppen heeft de groep evenwel doorgegeven aan ‘De Zwiejtollekes’, die bovendien schietschijven op hun kostuums vasthechten. Ook carnavalsgroep Lossendeirdeveirdeirdeir werkt rond censuur met het thema ‘Het Oilsjters Tribunool’ dat belooft Joden, priesters en moslims te viseren.
Carnavalsgroep ‘De Salongcarnavalisten’ werkt dan weer rond grote allochtone gezinnen en De Tsjoepeneizen steken de draak met transgenders onder de slogan “De flosj moet eraf!”. Ook de klimaatjongeren zullen in de stoet van zondag op de korrel worden genomen door carnavalsgroep Stièndoeid.
Bovendien is van heel wat kleinere, losse, carnavalsgroepen niet geweten welke verkleedkostuums ze zullen aantrekken en welke attributen ze zullen meebrengen. En wie controverse verwacht kan die mogelijk ook vinden naast het parcours. Zo zouden ook omstanders Joodse opzetneuzen of attributen kunnen aantrekken.
In de stoet is in principe alles toegelaten en in het maatschappelijk debat dat zich in de nasleep van de vorige editie heeft ontsponnen heeft burgemeester Christoph D’Haese (N-VA) zich opgeworpen als verdediger van de vrije spot. Maar toch gaf hij aan dat er wel degelijk ingegrepen kan worden indien een groep over de schreef gaat. Hij denkt dan onder meer aan “mensonterende” beelden.
Sinds 1851 trekt de carnavalstoet door de straten van Aalst met een knipoog naar de actualiteit. Op 31 augustus 2009 werd de parade voorgedragen, in 2010 werd ze erkend als immaterieel cultureel erfgoed door Unesco maar die internationale aandacht zorgde ook voor bijkomende gevoeligheid. In 2013 moest toenmalig Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) een eerste keer bemiddelen toen Unesco bedenkingen had bij een praalwagen die de politieke partij N-VA persifleerde met SS-officieren. Ook in 2018 ontving UNESCO een klacht rond een SS-symbool.
De Joodse karikaturen van carnavalsgroep Vismooil’n zorgden in 2019 echter voor de grootste controverse en uiteindelijk de schrapping van de erkenning.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
