Vluchteling-studenten aan de Vlaamse universiteiten: nog geen succesverhaal
In 2018 kregen bijna 10.500 mensen een erkenning als vluchteling. Daarvan studeert slechts een kleine minderheid aan een Vlaamse universiteit. Een rondvraag wijst op een kleine 300. Let wel: het gaat om een schatting. Want als vluchtelingen gaan studeren, zijn ze niet verplicht om hun status te melden.
Een kleine rondvraag aan de Vlaamse universiteiten levert de volgende geschatte cijfers op:
Dat is maar een klein deel van het totaal aantal erkende vluchtelingen. Nochtans is opleiding in het hoger onderwijs ook voor hen erg belangrijk om een job te vinden en een plaats in de samenleving. Bovendien hebben heel wat vluchtelingen uit bijvoorbeeld Irak en Syrië een goede scholing doorlopen in hun herkomstland.
Sommigen hebben al een diploma hoger onderwijs, maar die worden hier meestal niet evenwaardig beoordeeld. Als de vluchteling hetzelfde diploma hier ook wil, dan moet hij of zij dus nog voort studeren. Maar de weg naar het hoger onderwijs vinden ze blijkbaar niet of moeilijk.
Andere vluchtelingen hebben nog geen diploma maar dromen van zo'n kans. Arif uit Turkije bijvoorbeeld. Hij is intussen 2 jaar in België. In zijn vaderland volgde hij een politie-opleiding, maar die job is voor hem nu ondenkbaar. Hij ontvluchtte zijn land uit angst voor vervolging door het regime, na de staatsgreep in Turkije.
"Ik heb ambitie", vertrouwt Arif ons toe. "Ik wil studeren. Ik ben 27, als het nu niet lukt, dan zal het nooit iets worden."
De universiteiten lanceren sinds de grote vluchtelingenstroom van 2015 verschillende projecten om meer vluchtelingen aan het studeren te krijgen. Eén van de beproefde methodes is een goede begeleiding: het buddyproject.
Een professor-emeritus als buddy
Arif startte aan de KULeuven eerst met een voorbereidingscursus. Hij moest zijn Nederlands bijschaven en op een academisch niveau brengen. Maar hij kreeg er ook inzicht in hoe de universiteit hier werkt, hoe het schoolsysteem precies in elkaar zit.
De studentenbegeleiding stelde hem voor aan een buddy: Leopold Vansina, een professor op emeritaat. 88 jaar oud is hij. En het klikte meteen. Twee keer per week overlopen ze samen de cursussen. "Leopold leert me om de les te begrijpen, maar hij leert me zoveel meer. Door hem begrijp ik mijn nieuwe land beter."
"Hij moet een andere woning vinden", gromt Leopold. "Arif moet tussen Vlaamse studenten gaan wonen, zijn Nederlands is tijdens de lesvrije week wat achteruit gegaan." Leopold begeleidt momenteel 3 vluchteling-studenten. Hij vindt het ook voor zichzelf heel verrijkend. En hij beschouwt het als zijn burgerplicht om hen in onze maatschappij te integreren.
Er zijn weer méér asielzoekers, het is hoog tijd om voorbereidingstrajecten voor hoger onderwijs te standaardiseren. En beter te financieren
Buddysystemen bestaan aan bijna alle universiteiten en hogescholen. Ze worden niet alleen ingezet voor vluchtelingen, maar ook voor andere nieuwkomers en studenten die wat extra hulp kunnen gebruiken. Het zijn medestudenten of zoals in Leuven professoren op emeritaat. 22 vluchteling-studenten worden daar op die manier begeleid.
Maar er is dus geen standaardtraject voor vluchtelingen, ook al hebben ze allemaal een voorbereiding nodig om wegwijs te raken en het nodige taalniveau te halen. Als ze willen studeren moeten ze meestal zelf uitzoeken hoe en wat. En dat is aan elke universiteit en hogeschool anders. Wie aan de voorbereidingscursus wil beginnen moet bovendien ook een hoger bedrag aan inschrijvingsgeld betalen, want de overheid subsidieert de trajecten niet rechtstreeks. "De overheid zou dat wel moeten doen om meer vluchtelingen naar het hoger onderwijs te krijgen", zegt Katrien De Bruyn, coördinator UGent.
Zo gaat een enorm potentieel verloren
Inschatten hoeveel vluchteling-studenten er op een hogeschool zitten is ook al moeilijk. De Karel De Grotehogeschool heeft weet van 19 vluchteling-studenten. PXL (Limburg) telt er 33. Richtingen als informatica, boekhouden, winkelmanagement blijken populair. "Maar het blijven er veel te weinig", zegt Bie Strypens van UCLL. "Mensen die in hun thuisland hooggeplaatste functies hadden, zetten wij hier in als poetshulp of bij de groendienst van een gemeente. Zo gaat een enorm potentieel verloren."
Is zo'n buddysysteem ook een garantie op succes? Niemand die het met zekerheid kan zeggen. De groep is nog te klein om er een sluitend antwoord op te formuleren.
"Voor mij is het geslaagd als Arif straks zijn weg vindt in onze samenleving en begrijpt hoe het hier gaat", zegt Leopold Vansina. De studentenbegeleiding van KULeuven hoopt vooral dat de buddy's meer geslaagde vluchtelingen-studenten gaan opleveren. Het systeem wordt op termijn geëvalueerd.