De controverse rond Aalst Carnaval laaide niet toevallig hoog op: deze politieke belangen spelen mee

Zondagmiddag in Aalst. De klaugmieren van carnavalgroep Kalisjekloesjers zijn niet halfweg hun route door de stad of ze zijn al wereldberoemd. Ze verschijnen op The Jerusalem Post en het invloedrijke American Jewish Committee veroordeelt België voor het gedogen van “dit soort antisemitische haat”.

Ook de politieke reacties laten niet lang op zich wachten. Om half 6 stuurt premier Sophie Wilmès (MR) een persbericht uit. Daarin benadrukt ze dat Aalst Carnaval “het samenleven in gevaar brengt”. Niet veel later lanceert Aalsters burgemeester Kristof D’Haese (N-VA) een eigen statement. Hij noemt de reactie van Wilmès “wereldvreemd” en wordt daarin gesteund door zijn collega’s Ben Weyts en Theo Francken. Intussen lopen een reeks verontwaardigde tweets binnen van vooral Franstalige politici. “Dit zorgt voor haat en minachting”, fulmineert PS-voorzitter Paul Magnette.

Reputatie

Eerst dit: uiteraard zijn veel Belgische politici oprecht bezorgd over de manier waarop Aalst carnaval viert. Ook in een partij als N-VA – die de Aalsterse traditie om met alles en iedereen te lachen onaantastbaar vindt – beseft men dat er een balans nodig is tussen het principe van de vrije meningsuiting en dat van de goede smaak. Binnen N-VA is de laatste weken druk bemiddeld tussen het ‘Joodse kamp’ met onder meer Michael Freilich en het ‘Aalsterse kamp’ aangevoerd door D’Haese.

Tegelijk is duidelijk dat de politieke ophef rond Aalst Carnaval zondag niet alleen gevoed is door bezorgdheid. Niemand zal het luidop toegeven, maar ook strategische belangen hebben een rol gespeeld. Zo valt het persbericht van Wilmès zondag niet los te zien van haar Joodse afkomst. Maar: haar communicatie is ook niet los te koppelen van de druk die gezet is door Joodse belangenorganisaties en Israël. De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Israel Katz heeft België dinsdag nog opgeroepen om de “hatelijke stoet” in Aalst formeel te veroordelen en te verbieden.

Dit brengt Wilmès, een novice op het hoogste niveau, in een lastige situatie. Internationaal profileert België zich sinds mensenheugenis als een bruggenbouwer. Een land ook dat de mensenrechten hoog in het vaandel voert. Maar die houding staat of valt met de eigen reputatie. De controverse rond Aalst Carnaval dreigt hier een ferme deuk in te slaan. Pijnlijk, want net dit jaar is België ook lid van de VN-Veiligheidsraad. Een stoeltje waar Didier Reynders (ook MR) lang voor heeft gelobbyd.

Vivaldi

“De reactie van Wilmès was begrijpelijk”, zegt een diplomatieke bron. “Ze wil als premier ad interim tonen dat ze opkomt voor het land. Dit is haar kans om zich te bewijzen.” Op het kabinet-Wilmès wordt benadrukt dat haar communicatie vooraf is doorgesproken met de partners CD&V en Open Vld. Ze heeft geen solo slim gespeeld, luidt het. Wat die partijen bevestigen. Al wordt hier wel een ‘maar’ achter geplakt: namelijk dat haar woorden wel heel scherp waren. Achteraf gezien misschien te scherp.

Wilmès laat zondag een opening voor N-VA om in te duiken. De partij brengt eerst D’Haese in stelling en daarna de kopstukken Weyts en Francken. Hun officiële reactie: Wilmès bezondigt zich aan “een groteske overdrijving” als ze heel Aalst Carnaval kapittelt als een antisemitisch feest. De achterliggende boodschap: deze Franstalige premier weet niet wat er in Vlaanderen leeft. Weyts zegt aan deze krant: “Je verwacht toch van een premier dat ze in eerste instantie haar burgers verdedigt?”

Hiermee zinspeelt Weyts op een debat dat al langer woedt in de Wetstraat. Kan een regering zonder Vlaamse meerderheid, zoals de Vivaldi-coalitie, goed besturen voor Vlaanderen? N-VA vindt van niet. De partij vreest dat een overwegend Franstalige regering een nachtmerrie wordt voor het noorden. De punchline: ‘Want Vlaanderen betaalt 70 procent van de rekeningen’. Voor N-VA is het van belang om dit bij CD&V in te blijven peperen. Die partij beslist straks over de levensvatbaarheid van Vivaldi.

Radicaal-rechts

Het Newtoniaans spelletje actie-en-reactie tussen Wilmès en N-VA zet zondag ook Franstalig België in beweging. Het zit zo: ter linkerzijde is men er daar al langer van overtuigd dat de N-VA een partij is die vervaarlijk dicht aanschurkt tegen radicaal-rechts. Of men wil althans graag dit beeld creëren. Dat de Vlaams-nationalisten de verdediging opnemen van de carnavalisten is koren op deze molen.

Een reeks Franstalige politici distantieert zich nadrukkelijk van Aalst Carnaval, en schiet en passant ook een giftige pijl af richting de ‘vergoelijkende’ N-VA. Onder meer Magnette, Ecolo-covoorzitter Rajae Maouane en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez laten van zich horen op de sociale media. Een Franstalige politicus: “Nu er wellicht geen federale regering komt met N-VA is bij ons het opbod begonnen: wie is het meest anti-N-VA? Niemand kan achterblijven, iedereen moet mee.”

Nog dit: hoezeer de partijen hun huik naar de wind hangen in het debat rond Aalst Carnaval, wordt aangetoond door de gebeurtenissen van de vorige omstreden editie, in 2019. Dan is het net N-VA-voorzitter Bart De Wever die als eerste uithaalt naar de Joodse karikaturen in de stoet. In een interview met Joods Actueel noemt hij die “niet uit te leggen”. De andere partijen vinden deze reactie dan weer overtrokken. Voor hen toont dit aan hoe N-VA de Joodse minderheid graag beschermt.