Dronken rijden is ook op de fiets een probleem

Wie op stap gaat, beschouwt de fiets nog vaak als een veilig alternatief voor de auto. Een grote misvatting, zegt het verkeersveiligheidsinstituut Vias. In drie jaar tijd bliezen 690 fietsers positief nadat ze betrokken waren bij een ongeval, of ze dat nu zelf veroorzaakten of niet. Het gaat zowel om ongevallen zonder tegenpartij als ongevallen waar andere fietsers of auto’s bij betrokken waren.

Volgens het Vias is dit slechts het topje van de ijsberg. “Normaal geldt het principe ‘botsen is blazen’, maar veel fietsongevallen worden nooit gemeld aan de politie”, zegt woordvoerder Stef Willems. Fietsers die overlijden of rechtstreeks naar de spoeddienst worden gebracht, ondergaan ook zelden een alcoholproef. “Het werkelijke aantal ligt allicht vier à vijf keer hoger.”

Fietsers die blazen na een ongeval hebben wel een opvallend hoge hoeveelheid alcohol in het bloed: 1,7 promille. Voor een man van 80 kilo komt dat gemiddeld neer op zo’n twaalf glazen alcohol, voor een vrouw van 65 kilo op zeven glazen. In het weekend ligt het promillage nog hoger, op 1,8 promille. Van alle fietsers die in een weekendnacht betrokken raken bij een ongeval, blaast 54 procent positief.

Mythes

Het Vias wil twee mythes ontkrachten. Eén: dat fietsen nog steeds veilig is als je gedronken hebt. En twee: dat je als fietser enkel het risico voor jezelf vergroot als je een glaasje te veel op hebt. “Bij de helft van de dronken fietsongevallen was een nuchtere automobilist betrokken”, zegt Willems. Of de fietser in dat geval ook het ongeval veroorzaakte, zeggen de cijfers – voor alle duidelijkheid – niet.

Moeten fietsers strenger worden aangepakt? De vraag dringt zich op naarmate de fietspaden drukker worden. Uit de nationale verkeersonveiligheidsenquête van Vias bleek vorige week nog dat de Vlaamse fietser het niet zo nauw neemt met de regels. Dan gaat het over alcohol, maar ook over rijden zonder verlichting en het respecteren van een rood licht.

Traumatoloog Stefaan Nijs van het UZ Leuven moet steeds meer mensen opereren die een fietsongeval hebben gehad. “De meesten komen er goed vanaf met een botbreuk, maar sommigen overlijden of lopen blijvende schade op. Het dragen van een helm verkleint dat risico, maar we merken dat de helm minder wordt gedragen als er alcohol in het spel is.”

Het UZ Leuven screent niet systematisch op dronkenschap als er slachtoffers binnenkomen, maar soms zijn de symptomen overduidelijk. En neen, niet alleen bij dronken studenten. Nijs: “In het weekend merken we bijvoorbeeld dat mensen na een fietstochtje niet zelden eindigen op een terras. Alcohol verhoogt dan het risico op een ongeval.”

Heksenjacht

“Wij roepen fietsers op om hun gezond verstand te gebruiken”, zegt Wies Callens van de Fietsersbond. Volgens de organisatie passen de hoge cijfers in een breder maatschappelijk probleem met alcohol. “Als je 1,7 promille in het bloed hebt, dan is het gewoon echt niet verantwoord om op de fiets te springen. Dan ga je beter te voet, met de taxi of het openbaar vervoer.”

De organisatie verzet zich wel tegen een ‘heksenjacht’. Eind 2019 dienden Groen en sp.a een wetsvoorstel in voor een volledige nultolerantie in het verkeer. Vorige maand wilde Groen daar een uitzondering op voorzien voor fietsers. Toen de Kamercommissie Mobiliteit de mening van experts vroeg, pleitte het Vias voor een totaalverbod, ook voor fietsers.

Voorlopig komt die er niet wegens een gebrek aan politiek draagvlak. De Fietsersbond hoopt dat zo te houden. “Als er een muziekfestival in de buurt is, gaan mensen bewust met de fiets om een pintje te kunnen drinken”, zegt Callens. “Heeft het echt zin om al die fietsers te controleren en te beboeten?”