Na nieuwe rellen en doden in India: waarom hebben zoveel hindoes een afkeer van moslims? 

De rellen braken uit als een breed protest tegen een nieuwe wet die het eenvoudig maakt om de nationaliteit te verwerven voor immigranten uit buurlanden zoals Afghanistan, Pakistan en Bangladesh. Die wet geldt voor hindoes, sikhs, boeddhisten, jaïns, christenen en parsen, maar opvallend ... niet voor moslims. (Lees verder onder de foto).

Dat heeft tot protest geleid bij de 180 miljoen moslims in India. De grootste minderheid, maar dan wel één in een oceaan van hindoes. Die laatste groep is met meer dan 80 procent nog altijd dominant. Toch krijgt de wet ook tegenstand van de oppositie van de Congrespartij en linkse partijen en van veel gematigde hindoes die ze een aantasting vinden van de seculiere grondwet van India. 

De regering-Modi scoort met de wet dan wel goed bij de eigen achterban van allerlei hindoebewegingen, en die zijn alsmaar talrijker en invloedrijker in het India van vandaag. Modi is aan de macht sinds 2014 en is vorig jaar met succes een tweede ambtstermijn begonnen. De alliantie die zijn BJP-partij (Bharatiya Janata Party of Indiase Volkspartij) gesmeed heeft met andere hindoegroepen, zit sterk in het zadel en is ook erg rijk.

De voorbije jaren heeft de BJP van Modi steeds sterker haar stempel gedrukt op India. Vorig jaar trok Modi de speciale autonomie van de overwegend islamitische noordelijke deelstaat Kashmir in. Ook dat leidde tot woede bij de moslims elders in India, maar tot vreugde bij de achterban. (Lees verder onder de foto).

Nog vorig jaar gaf het Hooggerechtshof na decennia van wikken en wegen groen licht voor de bouw van een tempel voor de hindoegod Rama in de heilige stad Ayodhya. Dat mag op de plaats waar in 1992 de moskee van de Moghul-keizer Babur (1526-1530) door hindoe-extremisten verwoest was. In de daarop volgende maanden kwamen duizenden mensen om bij rellen tussen hindoes en moslims. 

De kwestie-Ayodhya ligt erg gevoelig. Die moskee dateerde uit de 16e eeuw, maar was de hindoes een doorn in het oog omdat hij gebouwd zou zijn op de plaats waar moslims tevoren een tempel voor Rama zouden hebben verwoest. Rama kent u misschien als de held van het Ramayana-epos die zijn vrouw Sita ging redden uit de klauwen van een demon. Tegelijk is Rama een reïncarnatie van Visjnoe, een van de drie hoofdgoden van het hindoeïsme. (Lees verder onder de foto).

De tempel in Ayodhya staat in het collectieve geheugen van de Indiase hindoes symbool voor zoveel andere van hun heiligdommen die de voorbije eeuwen door mosliminvallers uit Centraal-Azië verwoest zijn, wat een groot deel van de huidige haat en afkeer verklaart. Er zijn evenwel nog erg geladen symbolen: zoals de herrie rond de film "Padmavaat" twee jaar geleden. 

Ik moet u nu even meenemen naar de 11e eeuw. Vanaf toen vielen opeenvolgende islamitische heersers vanuit Afghanistan en Perzië het Indiase subcontinent binnen om er te plunderen, op slaven (en slavinnen) te jagen of er delen van te bezetten. Vanaf de 13e eeuw vestigden dynastieën van vreemde moslimoverheersers met Turkse, Perzische of Mongoolse roots zich in noordelijk India en later ook in het zuiden.

Ze poogden er de bevolking gedwongen te bekeren tot de islam en verwoestten tal van tempels en monumenten van de inheemse religies, net zoals ze dat eerder ook gedaan hadden in Perzië en Centraal-Azië. De enorme en in Azië beroemde boeddhistische universiteit en bibliotheek van Nalanda in de staat Bihar gingen in vlammen op, net als tempels van hindoes, boeddhisten, jaïns en andere. In de plaats verrezen moskeeën. De Quwwat ul-Islam-moskee - gebouwd in 1206 door de eerste "sultan" (moslimheerser) van Delhi - bevat zelfs stenen en zuilen waarin u figuren uit hindoe- en jaïntempels herkent. 

De opmars van de islam kende zijn hoogtepunt toen de eerste mogolkeizers in de 17e eeuw zowat geheel India in hun greep hadden. De ommekeer kwam onder de saffraan­kleurige vlag van de hindoevorst Shivaji, wiens Maratha-rijk op het einde van die eeuw de mogols terugsloeg en de "reconquista" of herovering inluidde. Enkel de Britse kolonisatie verhinderde dat de hindoeïstische Maratha de mogols opvolgden. Shivaji is een idool voor de BJP en daarom verrijst nu nabij Mumbai een enorm standbeeld van 212 meter hoog.

Het verlangen van veel hindoes om de smet van de eeuwenlange overheersing door moslims en Europeanen af te werpen, vormt nu de motor van het moderne hindoenationalisme waarop de BJP van premier Modi steunt.  

De grondwet van 1950 vormde India om tot een federale, democratische en seculiere republiek. Dat paste in de lijn van de toen oppermachtige Congrespartij van "Mahatma" Gandhi en de eerste premier Jawaharlal Nehru, de drijvende krachten achter de onafhankelijkheidsstrijd. (Lees verder onder de foto).

Dat was echter niet naar de zin van meer radicale hindoegroepen zoals Mahasabha en de paramilitaire RSS (Rashtriya Swayamsevak Sangh) die het concept "hindutva" lanceerden. Dat wordt omschreven als de "culturele, nationale en religieuze identiteit van India", die volgens die groeperingen samenvalt met het hindoe-zijn. Dat de "vader van de Indiase grondwet" B.R. Ambedkhar een "dalit" ("onreine" kasteloze) was en later overging tot het boeddhisme, discrediteerde hem bij die groepen.

Die nationalistische strekking haalde het aanvankelijk niet en sommige groepen werden gewelddadig. Een van die vroegere leden van de RSS schoot in 1948 Mahatma Gandhi dood. Uit die brede stroom komt de BJP-partij van premier Modi voort, die sinds de jaren 90 fors groeit, mede dankzij het verval van de Congrespartij van de Nehru-Gandhi-dynastie. Sinds Modi in 2014 de macht heeft overgenomen, lijkt diens regeringscoalitie het seculiere karakter van India steeds verder uit te hollen. Dat verontrust niet enkel moslims, maar ook andere religieuze minderheden, linkse partijen en zelfs veel gematigde hindoes. 

Die spreidstand tussen twee tegengestelde visies op het land kan erg explosief worden, net nu India op het punt staat om een wereldmacht te worden. Wie ook in Delhi aan de macht is, heeft er dus belang bij om die spanningen te beheersen.