172 miljard euro vloeit vanuit België naar belastingparadijzen: "Ons land neemt een heel zwakke positie in"

Sinds 2010 moeten bedrijven aangifte doen als ze betalingen doen van 100.000 euro of meer naar een land dat op de lijst staat van "belastingparadijzen": dat zijn landen met extreem lage belastingen, of landen die geen belastinggegevens uitwisselen. De lijst wordt regelmatig herbekeken en bestaat op dit moment uit deze 30 landen.

De regeling werd verstrengd in 2016 en sindsdien nemen de aangiften toe: van een kleine 83 miljard euro in 2016 naar 130 in 2017 naar 207 in 2018. En vorig jaar ging het dus om 172 miljard euro. Dat geld ging vooral naar de Verenigde Arabische Emiraten, gevolgd door Oezbekistan, de Kaaimaneilanden, Bermuda en Turkmenistan.

Over welke bedrijven of sectoren het gaat, wil de fiscus niet kwijt. Wel dat er nogal wat financiële instellingen bij zijn. En ook dat àlle betalingen onder de regeling vallen. Dat betekent dat het niet alleen gaat om aftrekbare kosten (een "fraudegevoelige post") maar ook om terugbetalingen van leningen of de aankoop of verkoop van goederen. Diamanten bijvoorbeeld, die vaak via Dubai worden verkocht.

172 miljard is een enorm bedrag. (Ter vergelijking: de hele productie van goederen en diensten in België was in 2018 goed voor 440 miljard euro.) Sommige experts wijzen erop dat multinationals, ook die met vestigingen in België, vaak werken met een interne bank. Als die dan in zo'n belastingparadijs staat en er wordt een lening terugbetaald van een paar miljard, dan kom je al snel aan hele hoge bedragen.

"Vanuit mijn ervaring met grote bedrijven schat ik dat zowat 10 procent van die financiële stromen gaat over aftrekbare kosten", zegt fiscaal expert Axel Haelterman. "Van die kosten is wellicht 80 procent gewoon in orde, en moet er misschien 20 procent nader worden onderzocht door de fiscus. Dit is een ruwe schatting."  

Bij de fiscus zelf is te horen dat veel van het betalingsverkeer richting belastingparadijzen legitiem is. Toch worden de aangiften gescreend. "Dat is een enorme hoeveelheid gegevens die we binnenkrijgen en daar laten we dan een computerprogramma op los dat verdachte bewegingen opspoort. In het vorige aanslagjaar, 2018, waren er ongeveer 860 aangiftes. Daarvan hebben er 35 geleid tot een onderzoek voor vermoedelijke fiscale fraude."

Het bericht van De Tijd leidde in de loop van de dag al tot heel wat verontwaardigde reacties. Ook van politici, ook van partijen die in de federale regering zitten of zaten.  "Die verontwaardiging is een beetje makkelijk", klinkt het bij Johan Langerock van Oxfam, een organisatie die al lang pleit voor eerlijke fiscaliteit.

"Heel veel geld vloeit naar de Verenigde Arabische Emiraten. Daarover was al een politiek debat in 2017.  Ons land weet dat dus. Vooral de diamantsector sluist veel geld naar de VAE en maakt daarbij gebruik van een belastingverdrag. Waarom behoudt België dat belastingverdrag zoals het is?"

En Langerock heeft nog een fundamenteler bezwaar. "Ons land heeft een kans om die belastingparadijzen droog te leggen maar doet het niet. Binnen de Oeso (de organisatie van rijke industrielanden) zijn er nu volop onderhandelingen bezig over maatregelen om op te treden tegen belastingontwijking. Maar België neemt daar een heel zwakke positie in, bijvoorbeeld in het debat over de minimumbelasting."