De geschiedenis lijkt zich te herhalen: in de middeleeuwen kwam ook de pest via Italië Europa binnen
Het coronavirus brak uit in China en kwam via Italië Europa binnen. Dat is precies dezelfde weg die de pest in de middeleeuwen volgde. “En eens op het land, ging het ook toen snel”, weet medisch historicus Bob Van Hee in "De wereld vandaag" op Radio 1.
Bob Van Hee is professor-emeritus van de Universiteit van Antwerpen en bestudeerde de geschiedenis van de geneeskunde. Het coronavirus legde dezelfde weg af als de pest of de zwarte dood in de middeleeuwen. Dat is af te leiden uit historische documentatie.
“Ook de pestbacil kwam uit Centraal-Azië en kwam via de Zwarte Zee naar Italië”, zegt Van Hee in “De wereld vandaag” op Radio 1. “Dat gebeurde langs de Zijderoute: over de Dardanellen, langs de Middellandse Zee door de Straat van Messina en zo naar Genua. Het handelsverkeer bracht de pest naar Europa."
Reizend met paard en kar door Europa
Waarschijnlijk ging de pest aan land in Messina op Sicilië, en trok de ziekte daarna via Napels noordwaarts. Bronnen uit de 14e eeuw maken melding van een zijderoutevloot waarvan de bemanning ziek aanmeerde in Messina in het jaar 1346.
Van Hee: “Eens op het land ging het ook toen snel. De pest verspreidde zich over heel Europa, op de klassieke wijze, reizend met paard en kar. In twee jaar tijd had de ziekte het volledige continent bereikt. Ze heeft gewoekerd tot 1351.”
Italië was het ideale land voor de pest om Europa te veroveren. Het had door zijn welvarende havensteden contacten met verre gebieden. Het had dankzij de bloei ook overbevolkte steden waar mensen in slechte omstandigheden dicht op elkaar leefden.
Van Hee: “De pest is een bacteriële vectorziekte. Ze wordt overgedragen via ratten en vlooien en kwam zo bij de mens terecht. Het gebrek aan hygiëne was de grote katalysator, samen met de onwetendheid. Want vergeet vooral niet, het ging toen om de bacterie Yersinia pestis. Ze is pas eind negentiende eeuw gedetecteerd. Maar in Italië was de oorzaak op dat moment bij geen enkele wetenschapper bekend."
Meerdere epidemieën uit Azië"
De pestepidemie van de 14e eeuw was bijzonder vernietigend. “Maar vooral niet de enige epidemie die Europa heeft geteisterd”, zegt Van Hee. “ Later kwam ze herhaaldelijk terug, in verschillende vormen, tot in de negentiende eeuw. En nog verschillende keren kwam ze uit Azië. Waarschijnlijk is dat logisch. Het waren de Europeanen die naar Azië trokken en handelswaar naar hier brachten, net als de bacillen.”
Beluister hieronder het gesprek in "De wereld vandaag":
