Waarom het vredesakkoord tussen de VS en de taliban geen garantie is voor vrede in Afghanistan

Het was een absolute voorwaarde voor de ondertekening van het vredesakkoord: de taliban zouden zich zeven dagen lang min of meer gedeisd  moeten houden. Een volledig staakt-het-vuren werd niet gevraagd, dat zagen de taliban niet zitten. Ook de Amerikaanse en Afghaanse troepen zouden hun aanvallen een week lang staken. Ondanks verschillende gevechten en aanslagen in het land heerste er tevredenheid in de twee kampen, want ze ondertekenden vanmiddag het akkoord. Dat gebeurde in Qatar, die staat in het Midden-Oosten trad op als bemiddelaar.

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal" en lees voort onder de video:

De taliban zijn een islamitisch-fundamentalistische organisatie die een flink deel van Afghanistan controleert. Door een deal met hen te sluiten erkent de VS de groepering die al meer dan 20 jaar angst en terreur zaait in Afghanistan als een legitieme organisatie. Daarmee versterken de taliban hun positie en worden ze een officiële speler op het Afghaanse politieke speelveld. Uiteraard doet de VS dit niet gratuit. Aan het akkoord zijn vele voorwaarden verbonden.

Zo moeten de taliban verzekeren nooit meer onderdak te bieden aan terroristische groeperingen of hun leden te beschermen, zoals ze dat bijvoorbeeld met Osama Bin Laden (Al Qaeda) hebben gedaan na de aanslagen van 9/11. Het is ook de bedoeling dat de taliban op termijn de strijdbijl in eigen land volledig begraven en dat ze zo snel mogelijk onderhandelingen opstarten met de Afghaanse regering.

De taliban verlangen dan weer dat de VS en andere NAVO-landen hun troepen volledig terugtrekken uit Afghanistan. Los van het hele kostenplaatje dat aan de 18-jarige oorlog kleeft (om over het menselijke leed nog te zwijgen), helpen ze de Amerikaanse president Donald Trump hiermee een grote verkiezingsbelofte waar te maken. 

Het (gedeeltelijk) inlossen van de belofte om de troepen weer naar huis te halen, zal Trump felbegeerde extra stemmen opleveren. Die kunnen hem aan een tweede ambtstermijn helpen bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november. Bovendien maakt de president met dit vredesakkoord meteen ook een einde aan de langst durende buitenlandse oorlog in de geschiedenis van de VS.

De volledige terugtrekking - als die al ooit zal plaatsvinden - zal in fasen gebeuren. Verschillende bronnen zeggen dat een deel van de buitenlandse troepen alsnog zal achterblijven om te controleren of de taliban de voorwaarden van het vredesakkoord blijven respecteren.

Om die voorwaarden niet te schenden, moeten de taliban nu onder het mom van intra-Afghaanse onderhandelingen onder meer gaan samenzitten met een delegatie van de Afghaanse regering. Iets wat ze jarenlang geweigerd hebben aangezien ze ze beschouwen als een marionet van de VS. Los daarvan is de Afghaanse regering niet bepaald een toonbeeld van macht en stabiliteit. 

Een duidelijk voorbeeld hiervan is de wankele positie waarin president Ashraf Ghani zich bevindt. Niet alleen werd pas onlangs, zo'n 5 maanden na de presidentsverkiezingen, bevestigd dat hij aan een tweede ambtstermijn kan beginnen met een resultaat van 50,64 procent van de stemmen. Ook zijn eeuwige rivaal Abdullah Abdullah, die 39,52 procent van de stemmen binnenhaalde, heeft zichzelf uitgeroepen tot winnaar. Hij dreigt er nu mee om zijn eigen parallelle regering te gaan vormen. 

Technische problemen en onregelmatigheden maken dat de uitslag van de presidentsverkiezing - net zoals die van de parlementsverkiezingen in 2018 - allesbehalve transparant te noemen is, tot grote frustratie van de Afghanen zelf.  

Intussen werd de inauguratie van Ghani uitgesteld en dit op uitdrukkelijke vraag van de VS, die koste wat het kost eerst het vredesakkoord met de taliban ondertekend wilde zien.  

Door het onderlinge gekibbel van Ghani en Abdullah, en de weinig transparante verkiezingsresultaten komt de Afghaanse regering al in een verzwakte positie aan de onderhandelingstafel met de taliban. Daar kunnen de taliban, die de controle al hebben over verschillende delen van het land, alleen maar hun voordeel uithalen.

En zelfs als we ervan uit zouden gaan dat de twee partijen vol goede bedoelingen samen zouden gaan zitten, dan blijft de vraag of ze wel hetzelfde begrijpen onder "vrede". Volgens de taliban was er stabiliteit en rust onder hun bewind (van 1996 tot 2001), terwijl de wereld vol afschuw toekeek hoe vrouwen zich moesten verstoppen onder een boerka, gestraft werden met zweepslagen of in het openbaar gestenigd werden. Ook mannen  werden genadeloos publiekelijk geëxecuteerd. 

Hoewel er in de praktijk nog lang geen sprake is van gelijkheid tussen mannen en vrouwen (hoewel die is opgenomen in de Afghaanse grondwet) hebben veel vrouwen in Kaboel tussen 2001 en nu heel wat rechten en vrijheden kunnen opbouwen. Die verworven vrijheden zullen ze waarschijnlijk opnieuw moeten inleveren als de taliban, die er wellicht alles aan gaan doen om op een of andere manier aan de macht te komen, het weer voor het zeggen zouden krijgen. 

Bovendien is een eventueel akkoord met de taliban en de Afghaanse regering niet de enige sleutel tot vrede. Er zullen ook plooien gladgestreken moeten worden met de buurlanden. In eigen land moeten ook de verschillende etnische bevolkingsgroepen op eenzelfde lijn komen te staan. Naast de grote drugsproblematiek moet ook de extreme armoede worden aangepakt, want beide leiden ook tot geweld.   

Of zoals de Afghaanse hoofdredacteur Zaki Daryabi zegt: "Veel strijders vechten niet voor een ideaal, maar voor geld. Zolang er armoede is, zullen ze blijven vechten. Als dat niet meer met de taliban kan, dan met IS, Al Qaeda of een van de vele andere terroristische groeperingen die aanwezig zijn in Afghanistan."

Onze expert internationale relaties Jan Balliauw geeft meer uitleg over het akkoord in "Het Journaal":