Elke dag komen er duizenden nieuwe bevestigde patiënten bij met het nieuwe coronavirus. Op 13 februari stond de teller bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op 46.997 gevallen. Voor 1.368 mensen, of bijna 3 procent, is de infectie met het virus dodelijk geweest. De ziekte is buiten China al in 24 landen verspreid, maar het probleem is het allergrootst in China zelf. Meer dan 99 procent van de slachtoffers (al dan niet dodelijk) zijn tot dusver in China gevallen.

Wat zijn de symptomen?

De eerste symptomen dat iemand besmet is met het nieuwe virus lijken op die van een gewone griep: koorts, algemene malaise, droge hoest. Die kunnen net als bij een gewone griep ernstig ontsporen: longontsteking, ziekenhuisopname, in het ergste geval overlijden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ziet zo’n 20 procent risico dat een besmette persoon ernstig ziek wordt, en zowat 2 procent zou overlijden.

Het gevaar voor een ernstig verloop van Covid-2019 is het grootst bij oudere mensen en personen met een andere aandoening, zoals diabetes of een hartprobleem. Bij jongere mensen is de kans op een probleemloos herstel veel groter.

Voor de duidelijkheid: het virus kreeg de officiële naam sars-CoV-2 mee. De ziekte die iemand die met het virus besmet is oploopt, heeft een andere naam: die ziekte heet Covid-19, wat de afkorting is voor 'Corona virus disease 2019'

Hoe raakt iemand besmet?

Volgens de WHO wordt sars-CoV-2 voornamelijk verspreid bij nauw contact tussen personen, via speeksel en druppeltjes – bijvoorbeeld als een besmette persoon hoest of niest. Het virus kan ook via oppervlakken (denk aan deurklinken) worden doorgegeven. Waarschijnlijk overleeft het virus enkele uren op oppervlakken. Dat iemand het virus kan doorgeven zonder zelf al symptomen te hebben, staat nog niet vast.

Hoe valt het virus in te dijken?

Om de epidemie de kop in te drukken, moeten patiënten en hun directe contacten zo snel mogelijk opgespoord worden en zo nodig in quarantaine worden geplaatst. Maar dat wordt bemoeilijkt doordat veel mensen niet al te veel last hebben van de ziekte, en dus de ernst van de situatie niet beseffen. Daardoor kunnen ze geneigd zijn zich niet te melden bij een arts. Mogelijk merken ze er zelf helemaal niets van, maar kunnen ze anderen toch besmetten.

Waar zijn er mensen besmet?

De eerste gevallen van het virus zijn opgedoken in het Chinese Wuhan. Het overgrote deel van de mensen dat besmet is, heeft een rechtstreekse connectie met het gebied. Maar door het reizen van besmette personen, is de ziekte ook in andere landen verspreid, al blijft het in de meeste gevallen beperkt tot enkele gevallen.

Opvallend is dat er voorlopig in Afrika nog geen enkele besmetting is vastgesteld. Er wordt wel gevreesd dat er door de gebrekkige controles wel al ongedetecteerde gevallen van het virus zijn opgedoken. Er zijn namelijk veel vluchten tussen Afrika en China, en die zijn de voorbije maanden gewoon doorgegaan. De luchtvaartmaatschappijen zijn ook niet van plan die te schrappen. Gevreesd wordt dat als het virus in Afrika uitbreekt, er door de gebrekkige screening daar snel een nieuwe broeihaard kan ontstaan, die ook naar bijvoorbeeld Europa zou kunnen overwaaien.

Heeft China de uitbraak goed aangepakt?

In januari werd de Chinese overheid nog internationaal geprezen voor de transparantie, met name rond het genoom van het nieuwe coronavirus. In februari bleek echter dat er behoorlijk wat tijd zat tussen de eerste harde ­gegevens over het virus en de vrijgave van die informatie, schreven onderzoekers in het gezaghebbende medisch tijdschrift The Lancet. Maar aan het persagentschap Bloomberg zegt Lin-Fa Wang, professor aan Duke NUS Medical School in Singapore, en een van de auteurs van het artikel in The Lancet: ‘Als we fair zijn, denk ik dat alle landen zouden doen wat China heeft gedaan. Dit is geen doofpotoperatie of vertraging. Het gaat om beleid en regels voor rapportage. Ik hoop dat mensen zich focussen op de lessons learned.’

De Chinese overheid heeft veel kritiek gekregen over hoe ze met de Chinese artsen is omgegaan die als eerste de uitbraak opmerkten en ervoor waarschuwden. Ze werden beschuldigd van het verspreiden van ‘fake news’. Maar hun rol bij de ontdekking van het nieuwe virus is niet te onderschatten. Vanuit twee ziekenhuizen in Wuhan stuurden artsen onafhankelijk van elkaar stalen van ­patiënten met de mysterieuze longontsteking naar labo’s voor genoomanalyse. Een van de betrokken dokters is overigens zelf aan de ziekte overleden.

Hoelang zal het virus nog rondwaren?

Dat is koffiedik kijken. Er zijn wel heel wat onderzoekers die zich aan voorspellende modellen wagen. Zo publiceerden eind januari onderzoekers uit Hongkong een voorspelling van het verdere verloop van de (internationale) uitbraak in het vaktijdschrift The Lancet. Ze baseerden zich daarvoor onder meer op het aantal bevestigde gevallen in januari, het vermoedelijke aantal nieuwe besmettingen dat uitgaat van één patiënt (tussen twee en drie) en reisbewegingen in China. Volgens dat model is de piek in China nog lang niet bereikt. Die zouden we pas tussen midden maart en begin april mogen verwachten. Maar aangezien het onzeker is hoeveel mensen écht met het virus rondlopen, zijn zulke voorspellingen zeer twijfelachtig.

Virologen hopen dat de verspreiding van het virus vanzelf afremt als het lente wordt. Na de winter gaat een griepepidemie vanzelf over.

Hoe groot is de economische schade van het virus?

De precieze impact is nog niet berekend, maar dat er economische consequenties zijn, is duidelijk. Het afsluiten van Wuhan heeft in die regio de economische activiteit doen instorten. Ook elders in China zijn fabrieken wekenlang gesloten gebleven. Wereldwijd is de vraag naar olie gedaald. Dat alles vertaalt zich ook in druk op de beurskoersen.

Ook voor het toerisme is de epidemie een klap. Hotels, luchtvaartmaatschappijen en attractieparken wereldwijd die rekenen op de aanvoer van Chinese toeristen, worden geraakt door hun afwezigheid. In 2018 maakten 163 miljoen Chinezen een overzeese reis. Vooral nabijgelegen landen, zoals Thailand en Japan, moeten zich grote zorgen maken over hun toerismecijfers. Maar ook in Italië vrezen hotels miljarden mis te lopen door annuleringen.