Ex-NAVO-baas Willy Claes over vluchtelingen aan Turks-Griekse grens: "Europa is te slap, de boemerang komt terug"

Aan de Turks-Griekse grens is de spanning te snijden. De Griekse oproerpolitie en militairen hebben opnieuw traangas en flitsgranaten gebruikt tegen migranten en vluchtelingen die hopen de EU binnen te komen. Meer dan 10.000 migranten en vluchtelingen zijn naar het grensgebied getrokken. Ook over zee wagen ze elke kans. Gisteren stierf een Syrisch kind en mogelijk ook een tweede man toen ze de grens probeerden over de steken.

De vluchtelingen en migranten komen naar de grens nadat de Turkse president Erdogan vorige week vrijdag de grens richting Europa heeft opengezet. Meer nog: met bussen worden ze van Istanbul tot aan de grens met Griekenland gebracht.

Zo wil Erdogan druk zetten op de EU en de NAVO. Van de EU wil Turkije meer geld om de miljoenen vluchtelingen op te vangen, van de NAVO meer steun in het militaire conflict in de Syrische provincie Idlib. In dat conflict botst Turkije de laatste weken steeds feller met de Syrische president Bashar al-Assad.

Willy Claes (SP.A) zei het minder omwonden, gisteren in het Canvasprogramma "De afspraak": "Erdogan wil opnieuw geld, dat is duidelijk."

Claes zegt dat hij "nooit voorstander is geweest van die vluchtelingendeal uit 2016 met Erdogan waarbij hij van Brussel 6 miljard euro kreeg voor de vluchtelingenopvang".

Turkije moest volgens die deal meer vluchtelingen opvangen en zijn grenzen bewaken. In ruil kreeg het geld van Europa, en zou de visumplicht voor Turken in de EU worden afgeschaft.

Claes is duidelijk geen fan van die afspraken: "Ten eerste omdat hij een dictator is en ten tweede omdat het als een boemerang in ons gezicht zou terugkomen."

De gewezen secretaris-generaal van de NAVO noemt Europa dan ook "te slap". Hij verwijst daarbij naar het reactievermogen en de daadkracht van de EU. Claes bedenkt dat met de zes miljard die aan Turkije gegeven is er "moderne infrastructuur had kunnen gebouwd worden in Griekenland en in Bulgarije om - op selectieve manier - alleen de vluchtelingen op te vangen". 

Kamerlid Theo Francken (N-VA) was staatssecretaris voor Asiel en Migratie op het moment dat die Turkijedeal werd onderhandeld. Hij blijft die vandaag verdedigen. "Elke dag kwamen toen tienduizenden mensen over de grens met Griekenland", zegt hij bij Radio 1. "Het was een urgente situatie."

Het probleem is volgens hem dat de deal nooit goed is uitgevoerd. Europa heeft bijvoorbeeld de visumregels voor Turken niet versoepeld, en de procedure om Turkije te laten toetreden tot de EU ligt stil. Francken is dan ook voorstander van een "nieuwe soort afspraak" met Turkije: "Zonder de Turken zal het nooit gaan." 

Ook Groen, dat op vlak van migratie lijnrecht tegenover de N-VA staat, ziet zo'n nieuwe deal als een deel van de oplossing. Maar ze willen dan wel heel andere afspraken maken met Turkije.

"We hebben altijd gewaarschuwd voor deze deal", zegt Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt, die Francken "naïef" noemt. "In Turkije raken oorlogsvluchtelingen niet geïntegreerd. Ze hebben weinig kansen op werk en onderwijs, en Turkije heeft geen asielrecht. Mocht Turkije dat verbeteren, dan kunnen we praten." Volgens Francken "zal Erdogan dat nooit doen": "Vergeet maar dat dat met de Turken zal lukken." 

Claes merkte gisteren nog een ander probleem op, aan Europese kant dan. "We zijn het onderling niet eens over de opvang van vluchtelingen." Dat blijkt vanmorgen nogmaals. Francken wil een "Australische aanpak", met controlepunten in Noord-Afrika waar gescreend wordt welke vluchtelingen Europa binnen mogen.

De Vriendt (Groen) heeft het eerder over de "verantwoordelijkheid" die Europa moet opnemen, en wil dat vluchtelingen hun asielaanvraag kunnen indienen aan Europese buitengrenzen, en dus niet in Noord-Afrika. Dat brede plaatje is niet los te zien van de huidige urgente situatie rond Edirne in Turkije. 

Europees president Charles Michel, die eerder premier was van België, trekt vandaag alvast met Commissievoorzitster Ursula von der Leyen naar Griekenland om te praten.

Donderdag komen ook Erdogan en Russisch president Vladimir Poetin samen in Moskou. Erdogan hoopt een staakt-het-vuren te bereiken voor de Syrische regio Idlib. 

Idlib is het laatste gebied in Syrië dat nog in handen is van rebellen die strijden tegen de Syrische president Assad. Zijn regeringsleger is met militaire steun van Rusland een offensief begonnen om de provincie te heroveren. 

Claes vreest voor een explosie van die hachelijke situatie in Idlib, die duidelijk mee aan de basis ligt voor de spanningen nu aan de grens met Griekenland. "Als er geen akkoord komt tussen Poetin en Erdogan dan kunnen opnieuw 900.000 mensen gesandwicht zitten tussen 20.000 à 25.000 IS-strijders en het leger van Assad", vreest Claes. 

Bekijk hier het volledige gesprek met Willy Claes in "De afspraak":

BEKIJK hier het verslag van VRT-journaliste Mieke Strynckx in "Terzake". Zij staat aan de grens in Turkije: