Coronavirus betekent genadeslag voor middenstand in Hongkong: ‘Ik weet niet hoelang ik dit nog trek’

Sinds Alex Fanelli een jaar geleden een Italiaanse eettent opende in Hongkong, heeft hij zich over die beslissing geregeld beklaagd. De eerste vier maanden liep het storm. Toen braken eerst maandenlange straatprotesten uit, en nu het coronavirus. “De eerste week van februari was het hier leeg”, zegt Fanelli, met een zwart keukenschort en bijpassend mondkapje. “Nu zitten er weer wat vaste klanten, maar het blijft mager. Ik weet niet hoelang ik dit nog trek.”

Fanelli is niet de enige kleine zelfstandige in Hongkong bij wie het water tot de lippen staat. Sinds de eerste coronabesmetting hier op 22 januari werd vastgesteld, zakte de detailhandelverkoop met gemiddeld 50 procent in, de verkoop van kleding, juwelen en make-up zelfs met 80 procent. Hotels hebben een gemiddelde bezetting van nog geen 10 procent en in restaurants zie je meer obers dan klanten. De toeristenstroom van normaal 200.000 mensen per dag is teruggevallen naar 3.000.

Op het eerste gezicht lijkt de epidemie in Hongkong mee te vallen, met 98 bevestigde gevallen en 2 doden, een peulenschil vergeleken met het Chinese vasteland. Maar elke dag komen er besmettingen bij en de Hongkongers hebben een levendige herinnering aan sars, toen er driehonderd doden vielen. Dus dragen ze mondkapjes, werken ze thuis en mijden ze openbare plaatsen, zoals horeca en winkelcentra. Veel winkels overleven alleen dankzij overheidssteun.

Salaris verlaagd

“De mensen zijn niet in de stemming om juwelen te kopen”, zegt Amy Ou, verkoopster in Manfook Jewelry, op een straathoek vlak bij het populaire winkelcentrum Times Square. Ou staat in de deuropening om klanten te ronselen, maar krijgt al dagen niemand binnen. Veel Hongkongse juweliers moeten het vooral van Chinese toeristen hebben, die zijn er nu niet meer. “En de Hongkongers hebben geen geld voor juwelen”, zegt Ou. “Want ze krijgen nu minder salaris.”

Om het hoofd boven water te houden, hebben veel Hongkongse bedrijven de werktijden ingekort en de salarissen verlaagd. Sommigen sturen hun personeel een paar dagen of zelfs weken zonder salaris op verlof. Ook Ou werkt twee uur minder per dag, bij haar collega’s op kantoor is de werktijd gehalveerd. “Liever wat salaris inleveren dan helemaal geen werk meer hebben”, zegt Ou. “Veel juweliers moesten hun deuren al sluiten. Ik vraag me af: wanneer zijn wij aan de beurt?’”

Wat het voor de Hongkongse middenstand extra lastig maakt, is dat ze al zeven zware maanden achter de rug hebben, door de straatprotesten tegen de politieke bemoeienissen uit Peking, en het als excessief ervaren politiegeweld. In 2019 kromp de Hongkongse economie al met 1,2 procent, dit jaar houdt de regering rekening met min 1,5 procent. Deden de protesten veel ondernemers al naar adem happen, het coronavirus dreigt voor velen de genadeklap te worden.

De economische toestand is zo ernstig dat de Hongkongse overheid uitzonderlijke maatregelen heeft aangekondigd, ter waarde van 17,5 miljard euro. Noodlijdende restaurants en winkels kunnen een cashinjectie tot 25.000 euro krijgen, er komen kortingen op de elektriciteits- en waterrekening en bedrijven hoeven dit jaar geen winstbelasting te betalen. De opvallendste maatregel: iedere meerderjarige Hongkonger krijgt een eenmalige toelage van 1.200 euro.

Volgens Alex Fanelli zijn die overheidsmaatregelen belangrijk. “De helft van mijn collega-restaurateurs kan zijn werknemers en huur niet meer betalen”, zegt hij. “Als ik vanuit mijn woning vijf minuten wandel, kom ik langs twintig of dertig restaurants die de deuren moesten sluiten. Als de overheid geen toelage geeft, zijn er straks geen restaurants meer over.”

De toelage van 1.200 euro voor elke Hongkonger wekt gemengde gevoelens op. “Ik kan dat geld goed gebruiken”, zegt Joe Lam, gerant van Tasty Congee & Noodle Wantun Shop, waar de inkomsten door de protesten met 20 procent daalden en door de coronacrisis met 70 procent. Amy Ou, die voor haar baan vreest, is minder positief. “Met 1.200 euro kan ik één maand mijn onkosten betalen, maar wat moet ik daarna?” Hongkong kent geen systeem van werkloosheidsuitkeringen.

Huurprijzen

Volgens veel middenstanders is er maar één oplossing: de torenhoge huurprijzen van de Hongkongse winkelpanden moeten drastisch omlaag, tot de ergste problemen geleden zijn. Nu al geven sommige eigenaren kortingen van 20 tot 30 procent, maar dat blijkt niet voldoende, gezien de omzetdalingen van 70 of 80 procent. Een Hongkongse vereniging van accountants verwacht dit jaar een golf van faillissementen, nadat dat aantal vorig jaar al met 14 procent was gestegen.

De Hong Kong Retail Management Association, die negenduizend leden telt, riep de grote vastgoedbedrijven van Hongkong op de huur van februari kwijt te schelden, en vanaf maart tot juni de vaste huur te vervangen door een percentage van de inkomsten. Vorige week gingen tweehonderd zaken in winkelcentra een dag in staking om de vastgoedeigenaren onder druk te zetten - een unicum.

De grote vraag is: hoelang gaat dit nog duren? “Als dit over een maand voorbij is, dan overleef ik het wel”, zegt de Italiaanse restaurateur Fanelli. “Maar als het nog langer dan twee of drie maanden aanhoudt, dan red ik het niet.” Hij probeert het van de positieve kant te bekijken: “Als ik dit doorsta, dan denk ik dat ik hierna elke tegenslag kan overwinnen.”