Monsterproces van start gegaan tegen 4 verdachten MH17: geen enkele verdachte aanwezig

 Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 neergeschoten door een BUK-raket boven Oost-Oekraïne. Pro-Russische separatisten vochten in dat gebied tegen het Oekraïense regeringsleger. Al meer dan vijf jaar eisen de nabestaanden dat de verantwoordelijken worden geïdentificeerd en rekenschap afleggen. De vier verdachten die terecht staan, zijn rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko (de Oekraïense verdachte). Geen van de vier verdachten was aanwezig vandaag. 

De Rus Oleg Poelatov beweerde alvast dat hij op geen enkele manier betrokken is geweest bij het neerhalen van het vliegtuig. Dat heeft een van zijn advocaten vandaag in de rechtbank op Schiphol verklaard in haar openingsbetoog.

Poelatov (53) is de enige van de vier verdachten die zich in het proces laat vertegenwoordigen door advocaten. “Poelatov zegt dat hij niet verantwoordelijk is, op geen enkele manier, in geen enkele hoedanigheid”, zegt advocaat Sabine van Doesschate. “Hij stelt, in simpel Nederlands, dat hij met het neerhalen van MH17 niets te maken heeft.” Poelatov is voormalig militair en was in 2014 plaatsvervangend hoofd van de inlichtingendienst van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk, en een van de plaatsvervangers van medeverdachte Sergej Doebinski.

Op 17 juli 2014 steeg de Boeing 777 op in Amsterdam met als bestemming Kuala Lumpur. Een BUK-raket trof het toestel in volle vlucht, toen het boven het conflictgebied in het oosten van Oekraïne vloog. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven. De dodelijke slachtoffers kwamen overwegend uit Nederland (196). Daarnaast kwamen onder meer ook vier Belgen om het leven. Het gaat daarbij om de gegevens die op de passagierslijst waren vermeld, waarop elke persoon 1 nationaliteit doorgaf. De rechtbank Den Haag merkt dan ook op dat sommige slachtoffers een dubbele nationaliteit hadden.

De internationale onderzoekers van het Joint Investigation Team (JIT), waartoe ook België behoort, stelden vast dat de BUK-raket afkomstig was van een Russische luchtafweerbrigade in Koersk, in het zuidwesten van Rusland. De installatie werd vervoerd naar een landbouwveld bij Pervomaisky in Oost-Oekraïne, vanwaar de raket werd afgevuurd. Daarna ging de installatie terug naar Rusland.

Moskou heeft steeds elke betrokkenheid bij de crash ontkend en legt de schuld daarvoor bij Kiev. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken stelde het proces al aan de kaak en suggereerde dat de uitspraak al vastligt. "We hebben altijd de objectiviteit van het werk van het onderzoeksteam in twijfel getrokken, want we hebben niet de mogelijkheid gehad daaraan deel te nemen", zei ook Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov.

Net na de ramp stond Nederland klaar om militair in te grijpen om het rampgebied veilig te stellen. Duizend Nederlandse militairen van de Luchtmobiele Brigade stonden stand-by om naar Oekraïne te reizen, zodat hulpverleners en forensische onderzoekers hun werk zouden kunnen doen, zo zei commandant Landstrijdkrachten Martin Wijnen al aan de Nederlandse krant De Telegraaf. Daarbij zouden Australische militairen steun bieden. Aan boord van het toestel zaten immers ook 27 Australische burgers.

Het proces zal volgens de huidige planning tot ver in 2021 doorlopen. De behandeling van de zaak vindt plaats in het Justitieel Complex Schiphol. Het Paleis van Justitie in Den Haag kan een zaak met zo'n grote omvang niet huisvesten.

Er is grote mediabelangstelling voor het proces. Zowat 400 journalisten uit meer dan twintig landen, onder meer Nederland, Duitsland, Australië, Rusland, de Verenigde Staten, Oekraïne, Maleisië, Zweden, Zuid-Afrika, België en Canada, hebben zich aangemeld om het strafproces te volgen. Naast de rechtbank is voor de media een heel perscentrum gebouwd. Ook kan een handjevol journalisten in de zittingzaal terecht. Bij het proces worden ook 65 internationale waarnemers verwacht om de procesgang in de gaten te houden.

Het dossier van het OM telt momenteel zowat 36.000 pagina's. Dat dossier bevat ook verwijzingen naar duizenden multimediabestanden, zoals foto's, video's en websites. In totaal gaat dit om meer dan 6.000 bestanden.

Met het oog op de uitbraak van het coronavirus, waarschuwen de Nederlandse gerechtelijke autoriteiten ook mensen met griepsymptomen en die onlangs in risicogebieden zijn geweest, om niet naar de rechtbank te komen.