Een baby met drie biologische ouders: UGent staat dichtbij de doorbraak

Het Gentse fertiliteits- en stamcelteam van professor Heindryckx zoekt oplossingen voor wensouders die met de bestaande reproductietechnologieën niet geholpen kunnen worden. Vaak gaat het over koppels die verminderd vruchtbaar zijn, maar het team buigt zich ook over de kinderwens van koppels die genetische afwijkingen kunnen doorgeven aan hun nakomelingen. In de wachtkamer zit momenteel een koppel waarvan de vrouwelijke partner een aangeboren afwijking heeft aan de mitochondriën. Dat zijn organellen die in bijna alle lichaamscellen te vinden zijn en die het lichaam van energie voorzien. Werken die ‘brandstofcentrales’ niet naar behoren, dan krijgen de cellen te weinig energie. Patiënten krijgen last van allerlei aandoeningen, van diabetes over spierziekten tot beroertes.

“Bij onze patiënt vallen de klachten gelukkig mee, maar het probleem is dat zij de mitochondriale aantasting wel zou doorgeven aan haar nakomelingen”, legt Heindryckx vandaag uit in Humo. “De oplossing voor dit koppel is om een derde biologische ouder te betrekken in het proces. Wat we doen, is twee eicellen combineren: die van de wensmama en die van een donorvrouw. We verwijderen het DNA uit de celkern van de donorvrouw en vervangen dat door het DNA van de wensmoeder. De ‘nieuwe’, gecombineerde eicel is gezond en bevat het genetisch materiaal van de wensmama.” 

Door die cel te bevruchten met de zaadcel van de vader, creëert het team van Heindryckx een gezond embryo dat de wensmama kan dragen. Zo komt een baby met drie ouders ter wereld, maar met enkel kenmerken van de twee wensouders. “Het zogenaamd mitochondriaal DNA van de donorvrouw heeft geen invloed op het uiterlijk van de baby”, zegt Heindryckx. “Het kind zal niet lijken op de donor.”

Er is wereldwijd slechts één geboorte van een drie-ouderbaby gerapporteerd, in Mexico in 2016. “Maar we weten dat het ook in Oekraïne al gebeurd is, zij het onder de radar”, zegt Heindryckx. “België zou dus niet het eerste land ooit worden, maar wel het eerste land waar het binnen een strikt juridisch en ethisch kader gebeurt. En daar moeten we uiteraard naar streven.” 

Het team en het koppel wachten momenteel op goedkeuring van het ethisch comité van het UZ Gent. “De gesprekken lopen volop, maar voorlopig mag het nog niet”, aldus de onderzoeker. “Hoe dan ook wordt er ooit een drie-ouderbaby geboren in Gent. Hopelijk binnenkort, en zeer waarschijnlijk binnen de vijf jaar. Daar ben ik van overtuigd. We werken al tien jaar aan dit onderzoek en de resultaten zijn positief. Het risico voor het kind is zeer klein. Dus waarom niet?”

Kans op natuurlijke zwangerschap

Drie-ouderbaby’s bieden mogelijk ook een oplossing voor vrouwen die na hun veertigste aan kinderen willen beginnen. De kwaliteit van eicellen neemt af met de leeftijd, waardoor de kans op een natuurlijke zwangerschap en op bevruchting in het labo daalt.

“Muizentests zijn alvast positief. Als we het DNA van een oudere muis verplaatsen naar de eicel van een jongere muis, neemt de kans op een bevruchting gevoelig toe. De techniek is veelbelovend. Meer nog: in Griekenland en Oekraïne gebeurt het al om bij menselijke patiënten de kans op succes bij ivf te doen stijgen. Alweer onder de radar. Al pleit ik voor enig geduld. We gaan ervan uit dat het risico nihil is, maar de precieze gevolgen van zo’n DNA-transfer bij mensen kennen we nog niet. Het is nu kwestie om eerst wat ervaring op te doen bij de koppels met genetische problemen. Maar binnen tien jaar gaan we ook hier DNA verplaatsen om verminderd vruchtbare koppels te helpen. Zodra we de techniek toepassen om de vruchtbaarheid te vergroten, zal het massaal gebeuren. De fertiliteitsmarkt is gigantisch.”