Xander De Rycke: ‘Ik wou niet afgunstig blijven. Daarom ben ik in therapie gegaan’

“Iemand heeft ooit gezegd: als je bekend wordt, verander jij niet, maar verandert iedereen rond je. Carrièregewijs loopt het nu wel beter dan een paar jaar geleden. Ik probeer dezelfde te blijven, maar dat is niet altijd haalbaar, zodra je levensstijl een beetje verandert en je in grotere zalen speelt. Ik heb nu mijn rijbewijs gehaald, en mijn eerste auto is een Jeep, een 4x4. Dan heb je vanzelf een soort pretentie die je niet meer kunt goedpraten.”

Sinds hij in 2016 begon met een jaarlijkse filering van het Vlaamse tv- en filmlandschap in zijn eindejaarsconference Houdt het voor bekeken, heeft de carrière van comedian Xander De Rycke (32) een vlucht genomen. Hij is niet langer een komiek die enkel een nichepubliek weet aan te spreken. “Of ik herkend word? Op straat valt dat nog goed mee, maar dat komt ook omdat ik altijd rondloop alsof ik tegen corona aan het vechten ben: met een kap, een sjaal en een muts.”

“Ik merk vooral online en aan de ticketverkoop dat er iets veranderd is. Zeker bij een bepaalde leeftijdsgroep: Houdt het voor bekeken is een show die heel erg online leeft, bij een publiek van tussen de 18 en de 38. Als ik op plekken kom waar die doelgroep heel aanwezig is, word ik vaker herkend. Op FACTS bijvoorbeeld, of op Brussels Comic Con. Twee weken geleden stond ik aan te schuiven om op de foto te gaan met Cristina Ricci: dan zijn er mensen in die rij die ondertussen met mij op de foto willen. Dan zeg ik: ik vraag wel 10 euro meer.”

Zijn nieuwe zaalshow komt er drie jaar nadat hij de besognes van een late twintiger aansneed in Quarter-life crisis, en heet Bekend & bescheiden. Een opvallend, euh, onbescheiden titel, merken we op. “Dat vind ik leuk eraan. ‘Bekend’ en ‘bescheiden’ zijn twee dingen die je jezelf niet kunt noemen, want dan ben je het niet meer. Als je jezelf bescheiden noemt, ben je niet bescheiden. Als je de nood hebt om jezelf bekend te noemen, dan ben je het waarschijnlijk niet.”

“De openingsmop is: ‘De show heet Bekend & bescheiden, en dat is grappig, want ik ben het allebei niet.’ Bij een try-out in een jeugdhuis van zestig man in Oostkamp, werkt dat als een tierelier. Maar nu sta ik in de Capitole, en binnenkort in de Elisabethzaal. Dan zit daar 1.500 man: dan kun je niet doen alsof je niet populair bent. Dus die mop is misschien al een beetje achterhaald. Daar gaat de show ook een beetje over.”

Twee verschillende dudes

Bekend & bescheiden is al drie jaar in de maak, legt De Rycke uit. “Ik had de show gewoon nog nooit gespeeld.” Maar na heel Vlaanderen rond te touren met drie edities van Houdt het voor bekeken, was de tijd rijp voor een nieuwe zaalshow. “Ik wilde weer iets anders doen. Bekend & bescheiden is eigenlijk het resultaat van drie jaar Houdt het voor bekeken na elkaar. Uit zelfbehoud moest ik iets anders doen. Ik moet genoeg afwisseling vinden, zodat het aangenaam blijft.”

In de afgelopen drie jaar is er ook veel veranderd. “Quarter-life crisis, nu ik erop terugkijk, is een show van een kerel die dertig ging worden en vrede had genomen met zijn levenssituatie: zijn vrienden, zijn lief, het huis waarin hij woonde. Bekend & bescheiden is een volledige bocht. In drie jaar tijd is alles veranderd: zijn woonplaats, zijn levensstijl, zijn lief, zijn mentale gezondheid. Dit is een volledige reset. Het zijn twee verschillende dudes, in twee verschillende situaties.”

Wat betreft die mentale gezondheid, loste De Rycke in januari op Twitter al een schot voor de boeg. “In de nasleep van feestdagen, in de afloop van een zware tour, in de stilte-voor-de-stormmomenten besef ik maar al te goed dat in therapie gaan sinds vorige zomer een van de beste keuzes is die ik gemaakt heb in 2019”, tweette hij. “Niet om een statement te maken,” zegt hij vandaag, “maar gewoon omdat ik een moment van oprecht geluk beleefde.”

Er kwam veel reactie op. “Ik wil niet het boegbeeld van mentale gezondheid worden. Maar ik had blijkbaar wel onderschat hoe groot dat taboe nog was. Niemand die ik ken, gaat in therapie. Toen ik dertien was, is ons huis afgebrand. Mijn moeder had derdegraadsbrandwonden op 30 procent van haar lichaam. Toen hebben ze haar ook aangeraden om in therapie te gaan, om dat trauma te verwerken. Mijn moeder zei: ‘Ik ga toch niet in therapie, zeker! Therapie is voor mensen die zot zijn. Ik ben toch niet zot, er is niets mis met mij.’ Toen dacht ik er ook zo over. Uiteindelijk is dat vijf jaar later bij haar uitgemond in een zwaar alcoholprobleem en nog heel wat andere issues.”

“Dat is extreem, maar ik merkte bij mezelf ook: ik heb een stabiele carrière, ik heb een stabiele relatie, en ik ben nog altijd niet gelukkig. Vorig jaar was een heel druk jaar voor mij. Ik had net de derde Houdt het voor bekeken gedaan, ik had de laatste shows van Quarter-life crisis afgewerkt, ik heb (de online talkshow, EWC) Vanavond live! gedaan, ik ben op tournee geweest in Nederland. En dat stopte plots in juni. Ik was toen heel erg bang dat ik nooit gelukkig zou kunnen zijn. Zodra ik alleen ben met mijn gedachten, als de grote Xander De Rycke-show is opgehouden, kan ik niet tevreden terugblikken op wat ik gedaan heb. Dan begin ik uit te halen naar de mensen rond mij, dan begin ik mensen te beledigen die het niet verdienen. Dan vraagt iedereen: ‘Waarom ben je zo bitter, waarom ben je zo jaloers, waarom heb je zoveel kritiek op anderen?’”

“Toen heb ik gezegd: er moet iets gebeuren. Ik wil niet zo blijven leven. Ik wil niet elk jaar een nieuw hoogtepunt bereiken en toch afgunstig blijven. Daarom ben ik in therapie gegaan: om te leren omgaan met mezelf, te leren omgaan met succes, tevreden te leren zijn.”

“De eerste achttien jaar van mijn leven heb ik nooit complimenten gekregen, of toch niet over dingen die ik belangrijk vond. Ik had weleens een goed rapport: goed gedaan, een acht op tien voor wiskunde! Maar I don’t give a fuck. Ik wilde mensen entertainen. En daar kwam nooit respons op. Of toch niet de respons die ik zocht. Zelfs toen ik op mijn achttiende wegging bij mijn moeder, alleen ging wonen en met comedy begon, kon ik er niet mee omgaan als mensen me zeiden dat ik daar goed in was. Mijn reactie was: er krampachtig over waken dat dat succes niet wegvalt.”

“Soms ontdek je gewoon dat het héél lang geleden is dat je écht over jezelf hebt gepraat. Ik heb nochtans veel mensen met wie ik over mijn gevoelens kan praten. Maar het is anders om dat te doen met iemand die je kan uitleggen waar die gevoelens vandaan komen, iemand wiens job het is om samen met jou uit te zoeken waar je frustraties vandaan komen. Iemand die je kan uitleggen: je hebt nooit geleerd om tevreden te zijn.”

Doel: Sportpaleis

Nu gaat het beter, zegt De Rycke, die op het podium ook niet te beroerd is om de moeilijke relatie met zijn moeder en de dood van zijn afwezige vader aan te snijden. “Mijn relatie met mijn moeder is behoorlijk schrijnend, maar er zit ook wel veel humor in. Mijn moeder en ik hebben een sms-relatie. Ik zie haar niet vaak, niet eens op jaarlijkse basis. Maar elke week stuurt ze mij een domme sms. Dat zit in de show: ik vertel over die sms’en, ik vertel over mijn reacties daarop, en ik vertel waarom onze relatie zo in elkaar zit. En mensen kunnen daar wel mee lachen.”

Zijn moeder zelf zal niet komen kijken. “Mijn moeder is geen fan van stand-upcomedy. De afgelopen veertien jaar is ze nog nooit naar een zaalshow van mij komen kijken. Nu gaat het zeker niet gebeuren, want ze heeft drie jaar geleden een hersenbloeding gehad, dus ze is nogal gebonden aan haar woning, haar rollator en haar rolstoel. Ze gebruikt ook geen sociale media en heeft geen smartphone. Ze leeft vrij afgesloten van de wereld. De running joke is dat ze weet dat ik goed bezig ben als ik op tv kom. In die zin verschilt ze niet van de gemiddelde Vlaming. Vorige week zat ik bij Danira, in Vandaag. Daarna kreeg ik een sms: ‘Ah, nieuwe show, of wat? Succes.’ Maar ze kan niet vatten hoe belangrijk die show is voor mij.”

En belangrijk is Bekend & bescheiden zeker en vast: een nieuw ijkpunt in een carrière die het toppunt nog niet heeft bereikt. “Natuurlijk wil ik ooit in het Sportpaleis staan. Niet voor het geld, maar voor de status. Het Sportpaleis doe je om achteraf te kunnen zeggen dat je in het Sportpaleis hebben gestaan. We hebben nu met twaalf shows 15.000 kaarten verkocht. Dat ís een Sportpaleis. En ik had nooit gedacht dat ik zoiets ooit zou bereiken. Ik ben dus nog altijd aan het groeien. Eind dit jaar komt er een nieuwe Houdt het voor bekeken, en dat zal een grotere zijn dan de vorige. Ik denk nog niet dat ik aan mijn plafond zit.”

“Er is maar één ding waar ik bang voor ben: dat mijn shows geannuleerd worden door het fucking coronavirus. Na deze week mag iedereen ziek worden. Ik mag familie verliezen, en nabestaanden, en geliefden, maar die shows moeten doorgaan. En liefst voor een volle zaal. Want het zijn volle zalen, maar dat gaan we niet kunnen bewijzen als iedereen ziek is.”

Bekend & bescheiden, in première op 11 en 12 maart in Capitole, Gent. Tot 25 april op tournee.