Microbioloog Herman Goossens: ‘Er komt een coronastorm op ons af die niet meer af te wenden is’

Met – voorlopig – drie overlijdens door het coronavirus staat ons land prompt een trapje hoger op de ladder van de getroffen landen. Maar hoe tragisch de overlijdens ook zijn, ze verbazen de schare van virologen, microbiologen en epidemiologen die de uitbraak op de voet volgen nauwelijks. Ook microbioloog Herman Goossens kijkt er niet van op. Hij werd zopas aangesteld tot coördinator van RECOVER, een Europees project dat de impact van het nieuwe coronavirus op de Europese samenleving moet onderzoeken. Professor Goossens: “Het slechte nieuws is dat er een storm op ons afkomt die niet meer af te wenden is. Het goede nieuws is dat we door drastische maatregelen te nemen, kunnen voorkomen dat het een tsunami wordt.”

Het lijkt nu vooral alsof het virus veel meer aanwezig is dan we tot nog toe leken te denken. 

“We zitten inderdaad in een fase waarin het virus wellicht al een tijdje circuleert. Daar ben ik van overtuigd. Vandaar mijn aanbeveling van enkele weken geleden om breder te gaan screenen en mensen sneller in quarantaine te zetten. Nu is het daarvoor te laat. Om het in vakjargon te zeggen: we zijn de fase van de containment, indamming dus, voorbij en zitten nu in de fase van mitigation, het proberen zo beperkt mogelijk houden van iets wat onvermijdelijk is.

“Dat wil zeggen dat je de strategie om te gaan testen moet aanpassen. Het virus heeft zich al verspreid. Nu moet je maatregelen nemen om de verdere verspreiding tegen te gaan. Voorkomen dat mensen dicht bij elkaar komen, is dus heel belangrijk.”

Begrijpt u dat sommige mensen niet goed begrijpen waarom dit soort maatregelen, zoals afschaffen van evenementen, nodig zijn?

“Er wordt tegen mensen al weken gezegd dat het maar een banaal griepje is dat je gewoon kan uitzieken. Ik begrijp dat men geen paniek wou veroorzaken, maar dan moet je niet schrikken dat niet iedereen mee is in het verhaal. Maar we weten nu dat het hier om een heel erg besmettelijke griep gaat en dat de mortaliteit vermoedelijk hoger ligt dan die van een seizoensgriep. Dit is een virus dat zich razendsnel verspreidt, en ook door mensen die eigenlijk geen enkel symptoom hebben wordt doorgegeven.”

Steven Van Gucht, voorzitter van het wetenschappelijk comité voor het coronavirus, zei nochtans dat mensen zonder symptomen maar beperkt besmettelijk zijn.

“Dat wordt in vraag gesteld. Er zijn de voorbije dagen enkele belangrijke studies gepubliceerd die hebben berekend dat het percentage mensen die het virus kunnen doorgeven zonder zelf symptomen te hebben, rond de 50 procent ligt. Dat is enorm hoog. Andere studies wijzen op iets lagere percentages. Belangrijkste conclusie is dat verspreiding zeker gebeurt door mensen die geen symptomen hebben.”

“Om u een idee te geven van de besmettelijkheid: afgelopen weekend had ik een vergadering met een aantal Italiaanse collega’s. Die vertelden dat er een crisisvergadering was geweest in een Italiaanse regio. Daar bleek iemand aanwezig geweest te zijn die wat astma had, maar voor de rest geen respiratoire klachten of andere symptomen. Die persoon testte enkele dagen later positief op het nieuwe coronavirus. Men is gaan kijken wie nog allemaal aanwezig was op die vergadering en 36 mensen testten positief. Dan spreken we van superspreaders, mensen die het virus enorm verspreiden maar geen enkele klacht hebben en dus ook niet beseffen dat ze het virus meedragen.”

Is het ook dodelijker dan we tot nu toe wachten?

“De discussie over mortaliteit is eigenlijk irrelevant. Sommigen zeggen dat de mortaliteit op 2 of zelfs 3 procent ligt. Voor mij ligt die eerder op 0,5 procent. Alleen, als je er niet in slaagt om de epidemie te beheersen waardoor je gezondheidssysteem implodeert, dan gaat de mortaliteit naar omhoog. Je ziet dat de mortaliteit in Italië zelfs rond de 5 à 6 procent ligt. Als je de mensen niet meer kunt helpen, omdat de ziekenhuizen het niet kunnen bolwerken, dan zal de mortaliteit stijgen.

“Waar we wel voorzichtig moeten mee zijn, is het beeld dat het virus enkel ouderen ernstig treft. Dat is niet helemaal correct. We zien in verschillende landen in Europa dat niet alle ernstig zieken patiënten boven de 60 jaar zijn. Meestal hebben deze jongere patiënten wel andere risicofactoren, zoals diabetes of astma, maar dat is niet altijd zo. Het is dus niet zo dat enkel ouderen gevaar lopen.”

Als het dan zoveel meer besmettelijk is dan we dachten en ook jongeren ziek worden, zijn de maatregelen die nu afgekondigd zijn dan wel voldoende?

“Natuurlijk niet. Ik schaar me achter de mening van collega’s die stellen dat we beter alle evenementen afschaffen ofwel evenementen toelaten met een zeer laag aantal deelnemers. Dat gebeurt nu meer en meer in Europese landen.

“Maar nu moeten we constructief vooruitkijken. Iedereen moet nu zijn verantwoordelijkheid nemen. Ga niet naar grote evenementen, ga niet naar meetings waar anderen mensen jou zouden kunnen besmetten of jij hen en vermijd het openbaar vervoer als je boven de 60 bent. We moeten weg van de communicatie van de afgelopen tijd, dat het maar om een banale griep gaat, en mensen duidelijk beginnen maken dat er geen reden tot paniek is maar dat de situatie wel ernstig is. En als ik me vergis vandaag, of overdrijf, dan zal ik daar geen seconde van wakker liggen. Maar als ik het vandaag niet zeg en het gebeurt wel, dan zou ik er wel van wakker liggen.”