Open brief van Vlaamse rectoren en experts: "Het coronavirus is ernstig, aan vrijblijvende richtlijnen hebben we niets"

Deze open brief is ondertekend door 7 experten in de infectieziekte­bestrijding, onder wie ook viroloog Marc Van Ranst, en door de rectoren van alle Vlaamse universiteiten. De volledige lijst vindt u onderaan deze opinie.

Het nieuwe coronavirus is ernstig. Het virus combineert een hoge mate van besmettelijkheid met een belangrijke mortaliteit (dodelijkheid, red.) waardoor gezondheidssystemen sterk onder druk dreigen te komen staan. Zonder aanvullende maatregelen, die ook strikt worden opgevolgd en gehandhaafd, dreigen we af te stevenen op een Italiaans scenario. Cruciaal is ook dat die maatregelen worden opgelegd vanuit één orgaan met een mandaat voor het ganse land. 

We zetten de feiten kort op een rijtje. De ziekte Covid-19 wordt niet alleen door zieke personen overgedragen, maar ook door personen die nog geen symptomen vertonen. Het virus verspreidt zich heel snel en zeker wanneer de bevolking de reeds gegeven adviezen niet opvolgt om handen te wassen, geen handen te geven, niet te zoenen en fysiek voldoende afstand te houden. 

De opsporing van symptomatische gevallen geeft een sterk onderschattend beeld: veel waarschijnlijke gevallen kunnen niet getest worden, en de geattesteerde besmettingen hebben gemiddeld 2 tot 11 dagen eerder al plaatsgevonden. Jonge gezonde volwassenen zijn potentieel snelle virusverspreiders en kunnen een brug vormen naar andere, kwetsbare groepen. Het risico op overlijden varieert naargelang de leeftijd, maar is in geen enkele leeftijdscategorie nul. 

Het virus kan het gezondheidszorgsysteem sterk onder druk zetten, en dus de werking van zowel huisartsen als ziekenhuizen sterk bemoeilijken. We kunnen nog geen uitspraak doen over de mogelijkheid dat de verspreiding van het virus aanzienlijk zal vertragen vanwege de stijgende temperatuur tijdens de zomermaanden.  

Covid-19 circuleert overal ter wereld, maar we kunnen de piek van besmettingen nu wel afplatten en verleggen zodat ons gezondheidszorg­systeem zich kan handhaven en de mortaliteit beperkt wordt. Singapore, Zuid-Korea, China en Hongkong hebben bewezen dat Italiaanse toestanden kunnen vermeden worden, mits snel doortastende maatregelen eenduidig en universeel worden opgelegd.

We begrijpen de bezorgdheid dat bijkomende maatregelen de economie verder zullen ontwrichten. Maar het niet nemen van bijkomende doortastende maatregelen zal de schade nog veel hoger doen oplopen, voor de gezondheid en voor de economie. 

Tot op heden nam ons land nauwelijks maatregelen die een impact hadden op de economie. We dragen immers voor een groot stuk de economische gevolgen van de maatregelen in China en Italië, waar men niet lang genoeg op voorhand heeft kunnen ingrijpen, met als gevolg de nood tot het nemen van draconische maatregelen.

We stellen met aandrang volgende aanvullende maatregelen voor, die onmiddellijk moeten worden doorgevoerd, en gecontroleerd moeten worden op hun strikte naleving:

• Voer maximaal telewerken in voor bedrijven en instellingen. Niet-essentiële vergaderingen, activiteiten of reizen worden best uitgesteld.
• Geef mensen op de werkvloer die niet kunnen telewerken, maximaal de kans om minder met elkaar in contact te komen, door bijvoorbeeld gefaseerd werken, gefaseerde lunchpauzes, frequente mogelijkheden tot handen wassen, of het ontsmetten van gemeenschappelijke vaak gebruikte oppervlakten en toestellen.
• Annuleer of stel elke bijeenkomst uit, indoor en outdoor, waarbij mensen dicht op mekaar gedurende een aantal uren in een gesloten ruimte of op een beperkte oppervlak doorbrengen, gaande van fuiven, theaters, cinema’s, sportactiviteiten enzovoort.
• Zet bij universiteiten en hogescholen maximaal in op afstandsonderwijs, naast oplossingen op maat voor stages en practica.
• Onderzoek of de capaciteit van het openbaar vervoer verhoogd kan worden om maximaal op social distancing in te zetten. Gebruik bijvoorbeeld de eersteklasse coupés in de treinen om passagiers te spreiden.

Verder zijn er de bestaande aanbevelingen die de gehele bevolking moet opvolgen en zeer ernstig nemen:

• Begroet elkaar zonder elkaar aan te raken: geen handen, geen zoenen.
• Beperk rechtstreekse sociale contacten met bejaarde mensen tot een absoluut minimum. 
• Bewaar bij ontmoetingen in gesloten ruimtes een afstand van minstens 1 meter en deel geen gebruiksvoorwerpen met elkaar. 

We weten dat deze brede aanbevelingen reeds grotendeels zijn gecommuniceerd, maar dit bleef zeer vrijblijvend. Doorgedreven bewustmaking en breed draagvlak ontbreken. Vaak wordt er zelfs in de media lacherig over gedaan, en wordt het nog steeds sociaal aanvaard dat mensen deze eenvoudige aanwijzingen (on)bewust niet ter harte nemen. Het is absoluut essentieel dat deze aanwijzingen strikt worden nageleefd. Iedereen draagt hierin een verantwoordelijkheid. Spreek dus uw medemensen aan als ze deze aanbevelingen negeren.

De huidige en hierboven opgelijste aanvullende maatregelen werken enkel als ze op korte termijn geïmplementeerd worden in alle geledingen van de maatschappij. Dit is ons inziens onmogelijk met vrijblijvende instructies en richtlijnen. Dringend tijd voor krachtdadige actie dus!

Bekijk hier het gesprek met Erika Vlieghe (UZ Antwerpen) in "Het Journaal":