Pas na uren vergaderen kwam de Nationale Veiligheidsraad gisterenavond om iets voor elf dan toch met drastische maatregelen. Vooral het sluiten van de scholen bleek communautair een harde noot om te kraken. Wie zich niet aan de regels houdt, riskeert administratieve boetes.

‘Weldra persconferentie.’ De perscommuniqué vanuit het kabinet van premier Sophie Wilmès (MR) kwam iets na acht uur ’s avonds. Waarna er uren niets gebeurde. Al die tijd zat de Nationale Veiligheidsraad, aangevuld met de minister-presidenten, te discussiëren over de aanpak van het nieuwe coronavirus. Journalisten in de persruimte van de Wetstraat 16 en burgers via livestreams zagen lege stoelen. Ze werden het symbool van de weifelende houding van de verschillende overheden in dit land.

Pas om iets voor elf kwam er witte rook. Alle sport- en cultuurevenementen worden alvast tot 3 april geannuleerd, zowel publiek als privé. In de loop van de dag waren Kinepolis en verschillende cultuurhuizen al zelf overgegaan tot een vrijwillige sluiting.

Ook alle bars, restaurants en andere horeca moeten vanaf vrijdag middernacht tot 3 april de deuren sluiten. Winkels die essentiële diensten leveren, zoals apothekers en supermarkten, blijven open. De rest sluit tijdens het weekend. Dit om te vermijden dat jonge en oudere generaties dan te veel in contact met elkaar komen. Wie zich niet houdt aan de beslissingen, riskeert administratieve boetes. Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) sluit niet uit dat de maatregelen ook na 3 april van kracht zullen zijn. Eind maart volgt een evaluatie.

Scholen dicht

Bovenal gaan ook de scholen vanaf maandag dicht. Er worden geen lessen gegeven. Voor de kinderen tot 14 jaar die enkel door de grootouders kunnen opgevangen worden of wiens ouders in de zorg- of veiligheidssector werken, wordt binnen de school opvang voorzien.

‘Maar ook tweeverdieners zullen kunnen genieten van opvang indien nodig', voegde Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) daar aan toe. Hij sprak tegen dat scholen dichtgaan, enkel de lessen worden opgeschort.

Die nuance wees op een fel bevochten compromis binnen de Veiligheidsraad. Voor de vergadering had Jambon immers gezegd dat de scholen niet zouden dichtgaan. Zijn minister van Onderwijs en partijgenoot Ben Weyts had dat ook verklaard.

Voor de Franstaligen was dat moeilijk slikken. Zeker toen het nieuws doorsijpelde dat in Frankrijk alle scholen de deuren zouden sluiten. Prompt kantelde de vergadering. Uiteindelijk kwam Weyts met het compromis. Geen les maar wel opvang. Kinderen bij grootouders plaatsen is volgens Weyts immers ‘een zeer slecht idee’.

Voor het afschaffen van alle evenementen zou er wel een grotere eensgezindheid rond de tafel geweest zijn. Dinsdag werd de limiet door de Veiligheidsraad nog op duizend deelnemers gelegd, maar er kwam veel kritiek op dat arbitraire getal. Andere Europese landen hanteren een scherpere grens. Het afschaffen van alle evenementen binnen en buiten creëert nu duidelijkheid. Gedaan met creatieve organisatoren die nog evenementen voor 950 mensen zouden willen organiseren.

Veranderende omstandigheden

Het openbaar vervoer zal blijven rijden, maar Wilmès riep op om het niet te gebruiken als het niet nodig is.

Dat er nu wel plaats is voor meer ingrijpende maatregelen komt door de veranderende omstandigheden, zo weerklinkt bij verschillende partijen. Er zijn nu al drie mensen overleden aan het coronavirus. Daarnaast staat de teller, volgens de laatste officiële cijfers, op 399 vastgestelde besmettingen. Alleen al gisteren werden er 85 gevallen vastgesteld. Tot slot heeft de Bel20 een ongeziene daling gekend en zijn mensen aan het hamsteren geslagen.

De druk van onderuit werd zo steeds groter. Een groep experts gespecialiseerd in infectieziektebestrijding waarschuwde gisteren bovendien dat België zou afstevenen op het ‘Italiaanse scenario’ als er niet harder zou worden ingegrepen.

Dat signaal kwam, met vertraging, aan in de Wetstraat. ‘Dit is geen lockdown. Maar de bedoeling van de maatregelen is net om de Italiaanse situatie te vermijden,’ zo zei Wilmès. Wilmès en Di Rupo riepen ook op om te stoppen met hamsteren. ‘Er is geen enkele reden om nu blikken spaghettisaus te gaan inslaan', zei Waals minister-president Elio Di Rupo (PS).

Niet de snelste

België komt nu in het rijtje van landen die hard ingrijpen om de verspreiding van het virus te vertragen. Maar we behoren niet tot de snelste leerlingen van de Europese klas.

Italië, bijvoorbeeld, ging al over tot de lockdown van 11 Noord-Italiaanse gemeenten, toen er nog geen honderd bevestigde gevallen waren in het land (zie grafiek). Ook Frankrijk verbood grote evenementen ver vóór het land aan dat cijfer zat. Onze regering vaardigde daarentegen pas ‘adviezen’ over grote evenementen uit toen we al meer dan 260 bevestigde covid-19-patiënten hadden.

Hoe groot het effect is van de maatregelen die onze en andere Europese regeringen aan hun burgers opleggen en wanneer het tij zal keren, moet nog blijken.

Het vergt sowieso enige tijd vooraleer effecten zichtbaar worden in de statistieken, doordat een persoon niet onmiddellijk na de besmetting symptomen vertoont. De bevestiging van nieuwe gevallen loopt dus altijd een beetje achter op de besmettingen in de bevolking.

De aanpak van de Chinese overheid om het sars-CoV-2-virus in de miljoenenstad Wuhan in te dijken, heeft volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wel aangetoond dat draconische maatregelen – onder meer het afsluiten van hele steden, strikte reisbeperkingen – helpen.