Alle lessen op scholen opgeschort: wat als je geen opvang vindt en moet gaan werken?

Bij SD Worx krijgen ze de laatste dagen massaal veel vragen van zowel werkgevers als werknemers, zegt Vermeir. Maar, zo heeft hij meteen goed nieuws: voor de overgrote meerderheid van de vragen is er een oplossing “met een hoop redelijkheid en overleg”. 

Anderzijds is de opschorting van de lessen een ongeziene noodmaatregel, en stellen er zich mogelijk toch wel wat problemen, ook al wordt er opvang gegarandeerd. “Het theoretische vertrekpunt is strikt juridisch dat de werknemer zelf een oplossing moet zoeken voor de opvang van zijn kinderen”, zegt Vermeir. “Dat is in 'gewone tijden' zo, maar ook in bijzondere omstandigheden. Nochtans is dat, zeker in de huidige situatie, niet evident, aangezien het bijvoorbeeld al afgeraden is dat grootouders hun kleinkinderen opvangen om besmetting te voorkomen. Wat je wel kan doen, is bijvoorbeeld afspraken maken met buren en/of vrienden en een beurtrol afspreken voor opvang.”

Een werknemer kan sowieso altijd in overleg met zijn werkgever vakantie of recuperatiedagen opnemen, maar het akkoord van de werkgever is hier wel nodig. Een werkgever is in theorie niet verplicht om vakantie toe te kennen, al pleit Vermeir vandaag wel voor begrip en flexibiliteit.

Daarnaast kan een aanpassing van het arbeidsregime, bijvoorbeeld de invoering van glijdende uren, of overschakelen naar deeltijds werken, een oplossing zijn, net als telewerken. Vermeir pleit zeker voor een grotere toepassing van de laatste, als dat mogelijk is. “Opnieuw moet alles wel in overleg met de werkgever gebeuren. Veel werkgevers staan bijvoorbeeld wel telewerk toe, maar de vraag is of je van thuis uit werken kan combineren met de opvang van pakweg twee kleuters.”

Uiteraard kan van thuis uit werken niet in alle sectoren. Welke mogelijkheden heb je dan, behalve gewone vakantiedagen opnemen?

“De wet voorziet geen specifieke maatregelen voor rampscenario's als deze”, zegt Vermeir, “maar er bestaat wel een algemeen recht op 'verlof om dwingende reden’. Dat is een onvoorziene gebeurtenis, los van het werk, die je aanwezigheid thuis vereist en waardoor je tijdelijk niet naar het werk kan. Bijvoorbeeld wanneer er door een zware storm een boom op je dak valt en je thuis moet blijven wanneer de brandweer je huis komt herstellen.” 

Ook de plotse sluiting van de scholen en de nood aan kinderopvang - wanneer bijvoorbeeld ook de crèches de deuren dichtdoen - kan dan onder die 'dwingende reden’ vallen. Vraag is echter hoe ‘onvoorzien’ de sluiting van de school nog is na pakweg een week. Vermeir pleit er daarom voor om de maatregelen “in alle redelijkheid” te beoordelen en rekening te houden met de extreme situatie. Het enige nadeel van het gebruiken van verlof om dwingende reden: je krijgt geen loon meer, en je kan het stelsel maximaal 10 dagen per jaar inzetten. 

Ook kunnen werknemers ten allen tijde ‘verlof zonder wedde’ nemen, opnieuw in overleg met de werkgever. 

Tot slot hebben ouders met kinderen tot 12 jaar oud recht op ouderschapsverlof en in sommige gevallen ook gemotiveerd tijdskrediet (als het kind maximaal 8 jaar oud is). Dat verlof is weliswaar met verlies van loon, maar de RVA betaalt een uitkering die dat verlies gedeeltelijk compenseert. Het nadeel is dat de reglementering eigenlijk niet voorzien is op een snelle en massale opname van het verlof in dit stelsel. “Sowieso kan je ouderschapsverlof enkel opnemen als je al een jaar op je onderneming werkt, kan maximaal 5 procent van de werknemers in een firma tegelijkertijd tijdskrediet opnemen, zijn er minimale periodes van opname, en gelden er aanvraagtermijnen van 3 tot 6 maanden”, zegt Vermeir. De werkgever kan wel soepel zijn in sommige aspecten, zoals de aanvraagtermijnen.

Samengevat hebben werknemers dus wel heel wat mogelijkheden om vakantie op te nemen, maar gaan die meestal ten koste van je ‘gewone' vakantierechten, die je nu door omstandigheden zou moeten opnemen. Kan de overheid daarvoor compensatie voorzien? Vermeir: “In theorie kan dat zeker: een regering kan perfect snel aankondigen dat ze compenserende maatregelen neemt die onmiddellijk ingaan, en pas later de technische maatregelen uitwerken. Maar dat is uiteraard een beleidsbeslissing.”

LEES OOK: OVERZICHT. Drastische maatregelen in België: alle lessen opgeschort, alle cafés en restaurants sluiten vanaf middernacht

“Ik wil iemand aanraken. Ik word gek van de stilte”, Thomas Siffer ziet in België gebeuren wat hij al een week in Italië meemaakt