In Afrika zijn er (nog) niet zoveel besmettingen met het coronavirus, hoe komt dat?
In Afrika zijn er op vandaag 146 besmettingen geteld door het nieuwe coronavirus. In vergelijking met andere werelddelen is dat bijzonder laag. Experts waarschuwen dat door de gebrekkige gezondheidszorg in Afrika een uitbraak daar een medische ramp zou kunnen veroorzaken.
In Afrika zijn vooral de meer toeristische landen getroffen én landen die verder ten noorden of ten zuiden van de evenaar liggen. Egypte staat bovenaan met 67 patiënten, gevolgd door Algerije met 25 patiënten en Zuid-Afrika met 17. In 33 Afrikaanse landen worden mensen onderzocht op het virus.
Heel wat patiënten zijn reizigers die aankomen of terugkomen uit Europa, de VS, het Midden-Oosten of Azië. In Kenia is gisteren een eerste geval opgedoken, een Keniaan die naar de Verenigde Staten was geweest. Volgens professor Marleen Temmerman, die in Kenia werkt aan het ziekenhuis van de universiteit van Nairobi, is het opvallend dat het virus tot nog toe niet om zich heen grijpt in Afrika. "Dat kan een kwestie van tijd zijn", zegt ze. "Maar virologen wijzen ook op de klimatologische omstandigheden. Mogelijk gedijt het griepvirus minder goed in tropische landen."
Fase 1: voorkomen
De meeste Afrikaanse landen hebben intussen een gezondheidsplan klaar. Sommige landen hebben hun grenscontroles opgevoerd. In Mali bijvoorbeeld, moeten mensen die uit risicogebieden komen, verplicht 14 dagen in afzondering. Iedereen die aankomt in de hoofdstad Bamako wordt gecontroleerd op koorts. In Ethiopië zijn al duizenden passagiers uit China gescreend. Addis Abeba is een belangrijke hub voor het internationale vliegverkeer. Vanmorgen heeft Marokko alle inkomende vluchten vanuit onder meer België verboden. Soedan heeft na een eerste dode het busverkeer met buurland Egypte stilgelegd.
In Rwanda mogen de inwoners al sinds een week geleden elkaar de hand niet meer schudden. In dat centraal-Afrikaanse land is dat nochtans een belangrijk ritueel en mensen lopen er vaak hand in hand op straat. Dat kan nu even niet, zegt de regering. In de Rwandese hoofdstad Kigali staan er wasbakjes met zeep aan bushaltes, restaurants, banken en winkels. De Rwandese krant New Times maakte er een informatief filmpje over. (zie onder en lees voort onder filmpje)
Fase twee: testen
De Afrikaanse afdeling van de Wereldgezondheidsorganisatie werkt samen met de Afrikaanse Unie om de capaciteit van de Afrikaanse landen in kaart te brengen en eventueel te verhogen. Dat is niet vanzelfsprekend. Veel landen kunnen niet testen op corona omdat ze niet beschikken over de nodige laboratoria en het nodige materiaal.
Op dit ogenblik zijn er over heel Afrika 43 laboratoria uitgerust om mogelijke patiënten te testen op het virus. De expertise werd uitgebouwd in 2017, toen de Afrikaanse Unie haar gezondheidsdienst, de Africa CDC (Centers for Disease Control and Prevention), oprichtte. Dat platform helpt alle Afrikaanse lidstaten om de uitbraak van infectieziekten in de gaten te houden, te voorkomen en te behandelen. Dezer dagen worden in ijltempo opleidingen gegeven en probeert de Wereldgezondheidsorganisatie de laboratoria uit te rusten met méér testkits en materiaal. Als er iemand ziek wordt in een land dat géén uitgeruste laboratoria heeft, wordt de test in een ander land uitgevoerd.
Fase 3: behandeling
Zoals gezegd zijn er over heel Afrika nog geen 150 gevallen van het coronavirus opgedoken. Maar wat als dat wel gebeurt? Dokter Marleen Temmerman zegt dat de hoofdsteden in een aantal landen wel voldoende capaciteit hebben, maar dat 90 procent van de gezondheidszorg zich op het platteland bevindt. "Als het echt ineens exponentieel uitbreidt zoals in China of in Italië, dan zou dat een ramp zijn. Daar is men hier niet klaar voor."
Als er meer gevallen komen, dan zal dat niet meteen een paniekreactie ontlokken, denkt Marleen Temmerman. "Men heeft al een zekere gewoontegraad naar aanleiding van al die andere gezondheidsproblemen in Afrika. Dus nu merk ik een zekere gelatenheid en afwachtende houding. Maar ik hou mijn hart vast als de ziekte op grote schaal zou toeslaan in bijvoorbeeld sloppenwijken met een half miljoen mensen." (lees voort onder quote en foto)
Mensen zouden op de loop gaan, het niet geloven, elkaar beschuldigen en hekserij zou ook een rol gaan spelen.
Al bij al is het coronavirus dus nog een nieuwigheid in Afrika. Als we horen over infectieziekten op dat continent, gaat het meestal over ebola, de ziekte die met een sterftegraad van 66% veel dodelijker is dan het coronavirus, maar waar nu wel een (proefondervindelijk) vaccin tegen wordt toegediend. Voor de huidige epidemie in het oosten van Congo, die al meer dan 2200 doden heeft geëist, is het hout vasthouden. Er zijn geen nieuwe besmettingen bij gekomen sinds 19 februari. Als er 42 dagen lang geen nieuwe mensen worden besmet, is de epidemie voorbij.
Minder bekend is de mazelenepidemie in datzelfde land Congo. Op een jaar tijd zijn al meer dan 310.000 mensen besmet en zijn er 6.000 doden gevallen, vaak kinderen. Er is een vaccin, en gezondheidswerkers hebben al 18 miljoen kinderen onder de vijf jaar oud ingeënt. Maar ze blijven waarschuwen dat er in sommige afgelegen en arme gebieden slechts een fractie van de bevolking kan worden bereikt.
Redenen genoeg dus om te waarschuwen voor de uitbraak van het nieuwe coronavirus in Afrika en alle middelen in te zetten om het te voorkomen.