De onderhandelaars van N-VA, CD&V, liberalen en socialisten leken zaterdagavond op weg naar de landingsbaan, maar gingen ’s nachts zonder akkoord over een noodregering uit elkaar. Ze zullen elkaar zondag om 14 uur opnieuw ontmoeten, op initiatief van koninklijke opdrachthouders Patrick Dewael (Open VLD) en Sabine Laruelle (MR), maar de vraag is maar hoe veel zin dat nog heeft.

“Praten over een noodregering is tijdverlies”, blies PS-voorzitter Paul Magnette de onderhandelingen zondagmiddag op. “We maken een wereldwijde crisis mee, onze enige prioriteit is nu om de verspreiding van het coronacrisis in te dijken en de crisis het hoofd te bieden. Voor de PS vormt de volksgezondheid le coeur du coeur van onze samenleving. Dus alle onderhandelingen over politieke noodregeringen zijn tijdverlies. De huidige regering neemt alle nodige maatregelen, dat is de enige dringende focus die we nu moeten handhaven.”

De PS stelt zich ook vragen bij de aanduiding van nieuwe ministers en het samenstellen van nieuwe kabinetten, wat tot tijdverlies zou leiden. “Waar zijn de partijen die vragen om ministers te vervangen? Dat is niet wat de mensen vragen”, vervolgde Magnette.

“Onfatsoenlijke” en “cynische” poging van N-VA “om crisis te instrumentaliseren”

Magnette bestempelde de plannen voor een noodregering onder leiding van Bart De Wever dan ook een “onfatsoenlijke” en “cynische” poging van de N-VA “om de crisis te instrumentaliseren om de partijbelangen te dienen”. “Het gaat natuurlijk niet alleen over de Zestien, maar simpelweg over het feit dat het vandaag geen enkele zin heeft om over een nieuwe regering te praten: er is nood aan continuïteit. Er is een federale regering, er zijn gewest- en gemeenschapsregeringen die stuk voor stuk een echte meerderheid hebben, we moeten de samenwerking en coördinatie tussen de niveaus versterken.”

Ook zaterdagavond klonk het bij de PS al dat “het onverantwoord zou zijn om de kapitein in volle storm te vervangen”. Dat leek toen nog vooral een argument in de strijd om wie de noodregering zou mogen leiden, maar blijkt nu een fundamentele koerswijziging aan te kondigen. Vermoed wordt dat Magnette zijn kar heeft gekeerd wegens de druk uit zijn eigen partij. De PS zegt al maanden niet met de N-VA te willen/zullen regeren. Ook in coronatijden niet, blijkbaar.

Vooral de Brusselse PS-afdeling (onder voorzitterschap van PS-Kamerfractieleider Ahmed Laaouej) zou bezwaar hebben tegen een samenwerking met de N-VA. Zo stelde Brussels Parlementslid Jamal Ikazban op Twitter dat het “totaal ondenkbaar is een regering, ook al is het een noodregering, te vormen met een nationale partij die ononderbroken een groot misprijzen toont voor vreemdelingen en vluchtelingen”.

Bouchez: “Het zou al te dol zijn om nu te veranderen”

De PS krijgt ook de steun van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, die het premierschap van Sophie Wilmès natuurlijk niet wil opgeven. Ook hij maakt zondagmiddag een bocht op Twitter, waar hij schrijft dat “Wilmès op post is en dat zal blijven om de beheersing van de crisis niet te destabiliseren. Het zou al te dol zijn om nu te veranderen.”

Volgens Bouchez wilde N-VA ook onderhandelingen opstarten over onder meer migratie en het institutionele. “Als we over migratie of het institutionele willen praten met PS en N-VA hebben we voor Pasen geen regering”, voorspelde hij. Bouchez wees er ook op dat België op Europees vlak niet het enige land is dat momenteel niet over een regering met volheid van bevoegdheid beschikt.

Bouchez had zaterdagavond al druk gezet op de Vlaamse partijen door ermee te schermen dat de huidige regering in lopende zaken een pakket crisismaatregelen ook gewoon rechtstreeks in de Kamer kan brengen. “Alsof iemand dan zal durven tegen te stemmen”, klonk het. Tot ergernis bij verschillende andere partijen over het feit het toch weer blokkeert op gezichten. “Dit hou je echt niet voor mogelijk”, verborg een onderhandelaar zijn ergernis niet.

De stekker eruit

Met die bocht maken ze niet alleen een einde aan het plan van Bart De Wever om zelf premier te worden van een noodregering, maar aan het bestaan van die noodregering tout court. “Het momentum is weg. De zetelende regering heeft coronamaatregelen in gang gezet, heeft zijn experten en zijn netwerk. Je kan toch nu niet minister van Volksgezondheid Maggie De Block gaan vervangen. Je kan toch nu niet gaan bezig zijn met nieuwe ministers aanduiden en kabinetten bemannen”, klinkt het volgens een insider bij De Tijd.

Bovendien bestaat bij de Franstalige partijen de vrees dat de N-VA van die noodregering gebruik zou maken om zijn communautaire ambities waar te maken. Volgens Franstalige bronnen van De Tijd zou N-VA het artikel 195 van de grondwet voor herziening vatbaar willen verklaren, de voorbode van een verregaande staatshervorming. En dat zou de partij veel te ver gaan.

En nu?

Om 14 uur zitten de partijvoorzitters opnieuw bij elkaar, om het te hebben over alle mogelijke pistes in de strijd tegen de corona-epidemie. Magnette zou daar enkel de steun van de socialisten aanbieden om “alle nodige maatregelen om de crisis te bezweren” door het parlement te loodsen. Ook Ecolo/Groen gaat volgens Magnette akkoord met dat voorstel, wat bevestigd werd door Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet. Samen hebben de socialisten en de groenen 40 zetels in de aanbieding die ze “constructief” beloven in te zetten om schouder aan schouder met de ontslagnemende minderheidsregering en de deelstaatregeringen ten strijde te trekken tegen het coronavirus.

Boze Jambon: “Welk recht hebben de Franstalige partijen om oekazes tegen ons te stellen?”

Dat idee vindt echter geen genade in de ogen van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). “Hier word ik boos van. De grootste partij van het land steekt de hand, uit en dan kom je in dergelijke spelletjes terecht”, sneerde hij in ‘De Zevende Dag’. Volgens Jambon zou het aanblijven van de huidige ontslagnemende regering met de steun vanuit het parlement een extra stap betekenen, waardoor er voor elke maatregel die binnen die regering wordt genomen, er telkens steun in het parlement gezocht zou moeten worden.

“We hebben nu nood aan een regering met volheid van bevoegdheid, van beperkte omvang, met een beperkte opdracht en een beperkte samenstelling”, aldus Jambon. “De regering moet doortastend zijn. Een noodregering is een stap korter om doortastend te kunnen optreden”, benadrukte hij. “De essentie is dat de PS niet met ons in de regering wil zitten. We zijn de grootste partij van het land, welk recht hebben de Franstalige partijen om oekazes tegen ons te stellen?”

Voor Groen is het belangrijk om de crisis krachtdadig aan te pakken. In welke formule dat gebeurt is van minder belang, laat de partij zondagnamiddag in een mededeling weten. “Corona kent geen taal, ideologie of partijen. Groen zal alle noodzakelijke maatregelen steunen, ongeacht formatie, indien nodig via het parlement. Dit is niet het moment voor partijpolitieke discussies of om snel-snel een staatshervorming in elkaar te boksen”, vindt voorzitster Meyrem Almaci.