Na het politiek akkoord: N-VA wordt wakker met een knoert van een kater

Een belangrijke N-VA’er is ook vandaag nog stomverbaasd over wat dit weekend allemaal is gebeurd: “Ik snap het: we maken een enorme gezondheidscrisis door, niemand heeft nu zin in politiek gekrakeel. Maar ooit wordt er een boek geschreven over de gebeurtenissen van dit weekend en de tristesse zal van de pagina’s spatten. Dat kan ik je beloven.”

Zondagavond, het parlement in de Wetstraat. Terwijl informateurs Patrick Dewael (Open Vld) en Sabine Laruelle (MR) de pers inlichten over het akkoord met tien partijen om de regering-Wilmès voor zes maanden te herlanceren als een minderheidsregering met volmachten, gaat het er in de coulissen uitgelaten aan toe. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez tweet ‘Akkoord’, gevolgd door drie tricolore vlaggen en de nationale wapenspreuk: ‘Eenheid maakt macht.’ Iets later stuurt de breed glimlachende Bouchez een selfie de wereld in met Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten. In de achtergrond zwaait Groen-voorzitter Meyrem Almaci enthousiast naar de camera.

Van Bart De Wever is geen spoor te bekennen. Hij heeft een halfuur eerder het parlement verlaten om op het N-VA-hoofdkwartier, iets verderop in de Koningstraat, zijn partijgenoten te debriefen. Veel heeft De Wever niet te zeggen. Zoals verwacht komt er geen volwaardige paars-gele noodregering, maar wel een doorstart van de ontslagnemende regering. De sfeer is ernstig en bedrukt. Iedereen lijkt te beseffen: we hebben een gouden kans gemist om, onder druk van het coronavirus, regeringsdeelname af te dwingen. Of beter: die gouden kans is ons afgepakt door PS-voorzitter Paul Magnette en een verbond van de centrumlinkse Franstalige partijen.

Rousseau

Donderdagavond lijkt het nochtans bingo. Via bemiddeling van sp.a-voorzitter Conner Rousseau zien De Wever en Magnette elkaar op het PS-hoofdkwartier in Brussel. Ze bereiken er een informeel akkoord om een noodregering te vormen voor één jaar. Die afspraak houdt stand tot zondagochtend, wanneer Magnette na zijn eigen partijbureau plots inbelt in C’est pas tous les jours dimanche, het debatprogramma van RTL. Daar maakt hij duidelijk dat de socialisten nooit zullen besturen met N-VA, ook niet in coronatijden. Magnette biedt de regering-Wilmès wel zijn steun aan vanuit het parlement. Bouchez, die zelf te gast is in het programma, beseft hoe laat het is en springt meteen op de kar. Ook Ecolo en de Vlaamse zusterpartij Groen volgen.

“Een geluk dat iemand zijn iPad meehad, want anders hadden we Magnette niet eens gezien op RTL”, zegt een N-VA’er. Binnen de partij wordt de demarche van de PS-voorzitter al snel vergeleken met Pearl Harbor, de verrassingsaanval van Japan op een Amerikaanse marinebasis op Hawaï tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wanneer de zes voorzitters van de paars-gele partijen (N-VA, PS, sp.a, MR, Open Vld en CD&V) elkaar zondagmiddag opnieuw ontmoeten, in het gezelschap van de informateurs, trekt De Wever de retorische registers open. “Jullie liegen en handelen zonder enige code, eer of respect”, bijt hij Magnette en Bouchez toe. Maar het is te laat: pogingen om alsnog een echte noodregering op te zetten worden zondagavond geblokkeerd door de Franstalige partijen aan tafel. Wanneer ook de voorzitters van Groen, Ecolo en cdH hun opwachting maken in het parlement beseft De Wever dat het spel gespeeld is.

Posten

Na dit weekend lijkt het vertrouwen tussen N-VA en PS definitief zoek. Ook in de relatie met MR is er iets gebroken. “Bouchez klampt zich wanhopig vast aan zijn posten. Maar een partij met amper veertien zetels die een premier, vijf ministers en een eurocommissaris levert, dat is om te lachen”, luidt het. Al wordt die bal ook teruggekaatst. Volgens de Franstalige socialisten en liberalen maakten net De Wever zichzelf onmogelijk door tijdens de onderhandelingen op zaterdag het premierschap te claimen en een traject naar een staatshervorming vast te willen leggen, het openstellen van artikel 195 van de Grondwet incluis. “Onhaalbare eisen”, oordeelt men daar. Volgens N-VA heeft De Wever ‘de Zestien’ nooit opgeëist. Over het communautaire zou er donderdag de afspraak gemaakt zijn om parallel een debat te houden onder de voorzitters, evenwel zonder garantie dat die gesprekken uiteindelijk ergens toe zouden leiden. 

De Wever zelf laat maandag zijn verbittering de vrije loop in interviews met VRT. “De juichende partijvoorzitters vind ik een beetje misplaatst in de situatie waarin ons land zich bevindt”, zegt hij. “In elk normaal land in een nationale crisis maak je een oorlogskabinet. Je zet de meningsverschillen opzij. Je maakt een slanke regering met mensen die echt nodig zijn. De absolute toppers van de Wetstraat stappen erin. Welk land trekt naar de oorlog met een minderheidsregering?” Hij noemt de film van het weekend “een triest schouwspel”. Over de rol van Magnette is hij duidelijk: “Magnette heeft zijn woord ingetrokken.”

De Wever houdt bovendien een slag om de arm wanneer het over de volmachten voor de regering-Wilmès gaat. De premier zal die eerstdaags moeten vragen in het parlement, maar De Wever lijkt niet van plan om die zomaar te geven. “We zullen de inhoud van dit voorstel constructief bekijken”, zegt hij. “Ik heb voorlopig geen teksten gezien.” Ook zonder de steun van N-VA heeft de regering-Wilmès echter genoeg – paars-groene – parlementsleden achter zich om volmachten te krijgen.

Formatie

Wat in Vlaams-nationalistische middens het ergste doet vermoeden voor het vervolg van de formatie. Officieel verhuist die even naar de achtergrond. Maar bij N-VA is men ervan overtuigd dat er straks, na de zes maanden noodbestuur onder de regering-Wilmès, een volwaardige Vivaldi-coalitie zit aan te komen. Als PS, sp.a, Groen en Ecolo de huidige regeringspartijen MR, Open Vld en CD&V bijspringen, heeft die een meerderheid. “Ik vrees dat het verzet van de Vlaamse christendemocraten tegen een Vivaldi-coalitie over zes maanden wel eens danig bekoeld kan zijn”, analyseert een N-VA’er. “Het wordt voor ons een moeilijk verhaal om nog in de regering te geraken.”

Vlaams Belang, de partij die in de peilingen N-VA van de electorale troon stoot, is er snel bij om zout in de wonde te strooien. “We krijgen dus Vivaldi maar dan met steun en volmachten van N-VA. Hilarisch. Als het niet zo tragisch zou zijn”, tweet voorzitter Tom Van Grieken. “Een door Franstaligen geregisseerde en gedomineerde Belgische regering, die volmacht en goedkeuring krijgt van N-VA. Zondag 15 maart 2020 zal de geschiedenis ingaan als de dag waarop BDW definitief zijn aureool van grote strateeg verloor”, vult Chris Janssens aan.