Ministers houden afstand en een regeerverklaring van 10 minuten: alles wat u moet weten over de "coronaregering"

We hebben een nieuwe federale regering. Maar of dat ook gejuich verdient, is nog maar de vraag. België krijgt namelijk een minderheidsregering van de MR, Open VLD en CD&V, met Sophie Wilmès (MR) als premier. 

Dat zijn dezelfde partijen als in de regering van lopende zaken, en alle ministers blijven ook op post. Een echte uitweg uit de politieke impasse is er dus nog niet.

Wat verandert er dan? De minderheidsregering zal méér mogen doen dan de regering in lopende zaken. Sneller beslissingen nemen in deze coronacrisis is dan ook de hoofdreden waarom er nu een nieuwe regering komt.

Er komt ook een budget van 1 miljard euro vrij dat de regering mag gebruiken voor coronamaatregelen. Daarnaast zijn politieke benoemingen nu weer mogelijk, en worden de kabinetten versterkt. 

De regeringsploeg heeft vanmorgen de eed afgelegd bij de koning. De ministers hielden duidelijk afstand van elkaar, zoals de maatregelen in coronatijden voorschrijven. Ook de groepsfoto (bovenaan) ziet er daardoor uniek uit.

Vanmiddag heeft de premier een korte regeerverklaring van 10 minuten afgelegd in het parlement. Enkel de vicepremiers en de fractieleiders waren aanwezig, om besmettingen te voorkomen. Voor Vlaams Belang zat voorzitter Tom Van Grieken in het halfrond, en niet fractieleidster Barbara Pas. 

De regering zal zich focussen op volksgezondheid, openbare orde en de economische impact van de coronacrisis, legde Wilmès uit. Voor haar andere opdrachten wil de regering niet méér doen dan ze al kon terwijl ze in lopende zaken was.

Zomaar geld uitgeven, kan deze minderheidsregering dan ook niet. Ze zal binnen de budgetten moeten blijven van de zogenoemde "voorlopige twaalfden". Dat wil zeggen dat de regering niet meer mag uitgeven dan een twaalfde van de vorige begroting. Daar komt een uitzondering van 1 miljard euro op, en die pot mag enkel worden gebruikt voor coronamaatregelen. 

Wilmès zei ook dat ze de "kern" van de regering regelmatig zal samenroepen, maar dat daarbij ook de partijen zullen worden uitgenodigd die "zich geëngageerd hebben". Dat zouden de partijen zijn die donderdag het vertrouwen geven aan de regering. Al zeker N-VA, Vlaams Belang en PVDA zullen daar niet bijzijn.

Bekijk hier "Villa Politica" over de regeerverklaring (en lees voort onder de video):

Een echte uitweg uit de politieke impasse is er dus nog niet: de N-VA zal niet het vertrouwen geven aan de nieuwe regering, en de band met die andere grote partij aan Franstalige kant, de PS, is helemaal verzuurd. 

De N-VA had namelijk liever een andere oplossing gezien voor de coronacrisis: een tijdelijke regering met een meerderheid. Daarvoor hadden ook andere partijen in de regering moeten stappen. Vorige week donderdag was daarover een principeakkoord met de PS gesloten, maar de PS en de MR hebben dat akkoord later verworpen. 

Volgens sommigen is de minderheidsregering die er nu komt een manier om de N-VA definitief uit de onderhandelingen te zetten. N-VA-kopstuk Theo Francken noemt de regering bijvoorbeeld "een democratische draak". "Men zet een constructie op die niets meer met corona te maken heeft", laat N-VA-fractieleider Peter De Roover optekenen bij Knack. Er komt ook veel kritiek dat 10 van de 13 regeringsleden uit de liberale familie komen. 

Ook Vlaams Belang, de grote winnaar van de verkiezingen in Vlaanderen, noemt de gang van zaken ondemocratisch. Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken tweet vanuit het lege parlement over een "inhoudelijk lege regering". Dat zij de regering geen vertrouwen geven, zal de lancering van de ploeg echter niet kunnen verhinderen. 

De socialisten (PS en SP.A), groenen (Groen en Ecolo), CDH, DéFI en uiteraard de regeringspartijen zelf zouden namelijk wel het vertrouwen geven, waardoor die kan rekenen op een meerderheid in het parlement.

Na de vertrouwensstemming wil Wilmès bovendien nog extra macht aan het parlement vragen, de zogenoemde "volmachten". Via een bijzondere machtenwet geeft het parlement dan een deel van zijn macht af aan de regering.

Zo zou de regering sneller maatregelen kunnen treffen tegen de coronacrisis, en hoeft het parlement ook niet steeds bijeen te komen met risico op besmettingsgevaar. De regeling zou tijdelijk voor 3 maanden gelden, met een mogelijke verlenging tot 6 maanden (halfweg september). 

Volgens de N-VA had het parlement beter die machten afgestaan aan de regering in lopende zaken, en dus niet aan de nieuwe minderheidsregering. Volgens verschillende grondwetsspecialisten was dat ook mogelijk geweest. 

De grote vraag is wat er binnen zes maanden staat te gebeuren. In principe kan de regering vijf jaar aanblijven, maar dat zou ingaan tegen het idee dat deze minderheidsregering enkel de coronacrisis moet aanpakken. In haar regeerverklaring zei Wilmès alvast dat ze na 6 maanden opnieuw het vertrouwen aan het parlement zal vragen. 

Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open VLD), die koninklijk opdrachthouder was, hoopt dat er in tussentijd een toenadering mogelijk is tussen verschillende partijen. Een nieuwe regering, eventueel met een meerderheid en met meer partijen, zou dan de stok kunnen overnemen. 

In principe hoeven er daarvoor geen nieuwe verkiezingen te komen. Voor de kenners: de Kamer zou ook een nieuwe regeringsploeg kunnen voorstellen via een constructieve motie van wantrouwen. In de praktijk is het gebruikelijker dat er op dat moment nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven, maar in de Wetstraat valt dat woord nog amper. 

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":