Experts waarschuwen: ‘Het risico op ernstige symptomen en sterfte stijgt met de leeftijd, maar is op geen enkele leeftijd nul’

De longscans die spoedarts Ignace Demeyer van het OLV-ziekenhuis in Aalst maandagavond in Terzake toonde, sloegen in als een bommetje. Hij vertelde hoe hij nauwelijks oudere mensen ziet, maar wel dertigers, zonder medische voorgeschiedenis. Allemaal hebben ze dezelfde klachten. Ze zijn een week ziek geweest, even thuis gebleven en daarna voelen ze zich weer prima. Waarna de echte klachten beginnen: een droge kuchhoest en kortademigheid.

Volg alle ontwikkelingen in onze liveblog.

“Als we dan een longscan nemen, zien we hoe de longblaasjes gevuld zijn met ontstekingsvocht”, zegt dokter Demeyer. “En het gaat om patiënten die hier zelf nog binnengewandeld zijn, die zelfs niet doorhebben dat ze ernstig toegetakeld worden door het virus.”

Risicogroep

Het verhaal van dokter Demeyer waaruit blijkt dat ook jongere mensen blijkbaar ernstige schade kunnen oplopen, was voor velen een schok. Want het grote publiek kreeg tot nu toe vooral de boodschap: bescherm de ouderen en kwetsbaren. Plots leek het of we ons van risicogroep aan het vergissen waren.

Dat moeten we toch wat nuanceren, meent Eva Van Braeckel, longarts in het UZ Gent en bekend van het programma Topdokters. “Als je die longscans bekijkt, is dat inderdaad indrukwekkend. Maar uit een Chinese studie die onlangs werd gepubliceerd, blijkt dat ook bij besmette mensen die nauwelijks of zelfs geen symptomen vertoonden, afwijkingen te zien waren. Dat moet het toch wat in ruimer perspectief plaatsen. In ons land worden op spoed enkel noodzakelijke longscans genomen, omdat het toch altijd om een hoeveelheid straling gaat die een patiënt binnenkrijgt. Meestal volstaat een gewone longfoto en een bloedafname. Een longscan is een veel gevoeliger onderzoek dat ook afwijkingen aan het licht brengt die bij coronapatiënten niet noodzakelijk belangrijk zijn voor de beslissing tot ziekenhuisopname n. Als er daarbij slechts milde symptomen aanwezig zijn is er niet noodzakelijk iets ergs aan de hand.”

Wat wel belangrijk is bij een patiënt zijn de klinische parameters. Is hij kortademig, afwijkingen in de bloedwaarden of zuurstoftekort? “Het is zoals wij dat noemen, de klinische blik, die bepaalt of iemand moet worden opgenomen in het ziekenhuis of niet. Met of zonder longscan.”

Volgens dokter Van Braeckel zijn het nog altijd de ouderen en kwetsbaren die het meest te vrezen hebben. “Al hebben we ook al  jongere mensen opgenomen met een ernstige viruslongontsteking.”

Veertigers

Dat ook jonge mensen ziek worden, blijkt ook uit de grafiek van de Belgische coronabesmettingen op de website van Sciensano, het federale onderzoekscentrum. Het overgrote deel van de met corona besmette patiënten zit nu tussen de 30 en de 60 jaar is. De veertigers vormen daarbinnen de grootste groep. “Dat heeft voor een groot stuk te maken met feit dat de eerste groep besmetten vooral mensen waren die terugkwamen van ski- of zakenreis”, stelt Steven Van Gucht, directeur bij Sciensano. “Dat ging vaak om fitte mensen in die leeftijdscategorie.”

Maar dat is niet de enige reden. De 30- tot 60-jarigen zijn ook de meest actieve groep van de bevolking. En bovendien de groep die tot nu toe dacht zelf weinig tot geen risico te lopen, stelt Annemieke Vandamme, epidemiologe aan de KU Leuven. Ze volgt de ontwikkeling van het virus op de voet. “De boodschap die gegeven werd om ouderen te beschermen klopt nog steeds, maar is bij die middengroep wat verkeerd overgekomen. Het leek namelijk alsof de jongere generatie weinig te vrezen had. Dat is niet zo. Het risico op ernstige symptomen en sterfte stijgt inderdaad met de leeftijd. Maar dat risico is op geen enkele leeftijd nul. Voor zover we weten zijn er bij kinderen onder de tien jaar nog geen sterfgevallen gemeld. Maar vanaf die leeftijd loopt iedereen risico.”

Jonge mensen die met ernstige longproblemen op de spoed belanden, zijn er zeker, zegt ook Vandamme. Alleen gaat het om een klein percentage van het totale aantal patiënten. “En dan gaat het inderdaad om vaak gezonde mensen die eerst een week relatief milde symptomen krijgen, waarna het plots heel snel een heel stuk slechter gaat. Waarom bij hen wel en bij anderen niet, weet voorlopig niemand. De boodschap moet dan ook overduidelijk zijn: elke leeftijdsgroep moet proberen om het virus niet op te lopen. Vandaar dat de regering zo’n drastische maatregelen heeft afgekondigd.”

Exponentiële fase

En die inspanning zullen we ook nog een hele tijd moeten doen, stelt ze. Langer dan de drie weken die nu voorzien zijn. Epidemiologen proberen aan de hand van modellen in te schatten hoe de epidemie zal evolueren. Nu zitten we nog in de exponentiële fase, waarin het aantal gevallen telkens exponentieel toeneemt. Om uit de fase te geraken doen we nu aan mitigation, het proberen zo beperkt mogelijk houden van iets wat onvermijdelijk is. Vandaar de drastische maatregelen. Die moeten het virus zoveel mogelijk vertragen. 

Vandamme: “Als dat lukt, geraken we uit de exponentiële fase. Dan gaan de cijfers nog omhoog, maar zal het beheersbaar worden. Maar eenmaal we de piek voorbij zijn, moeten we het wel nog een maand volhouden om zeker te zijn dat alle zieken genezen zijn. Daarna kunnen we terug naar de containmentfase, waarbij we nauw opvolgen waar er nog besmettingen zijn zonder dat die drastische maatregelen nodig zijn.”