Kan het coronavirus zich dan toch via de lucht verspreiden?
Wetenschappers hebben nieuwe aanwijzingen gevonden dat het coronavirus langer dan verwacht kan overleven op gladde oppervlaktes zoals deurkrukken, knoppen en handvatten. Zelfs in de lucht blijkt het virus soms te blijven hangen. Maar het is erg onzeker of het genoeg is om er ziek van te worden.
Op roestvrij staal en plastic is het virus pas na 6 tot 7 uur in hoeveelheid gehalveerd, blijkt uit Amerikaanse experimenten. Zelfs na drie etmalen waren er nog intacte virusdeeltjes op de oppervlakten te vinden.
Dat staat op gespannen voet met de officiële WHO-richtlijn: ‘Buiten het lichaam kan het virus niet goed overleven.’ Niettemin is de kans dat iemand ook echt besmet kan raken onzeker, zegt viroloog Eric van Gorp desgevraagd. “Het virus aantonen is één ding. Maar is het ook levensvatbaar? Kan het nog iemand besmetten en repliceren?”, vraagt hij zich af.
Volg de laatste ontwikkelingen in onze liveblog.
Wat geldt in het lab, geldt immers niet voor het knopje in de lift of het handvat van een deelfiets, benadrukt hij. “In het laboratorium experimenteer je onder ideale condities. In werkelijkheid heb je te maken met temperatuurschommelingen, vochtigheid en andere omstandigheden die zo’n virus geen goed doen.”
Niet meteen schokkend
Ook in de lucht kan het virus enigszins overleven: in minieme druppeltjes vocht, zo blijkt uit de Amerikaanse experimenten. Tot wel drie uur lang, al zal het virus in de praktijk na een halfuurtje wel zijn neergedwarreld. Dat is “niet meteen schokkend”, benadrukt Louis Kroes, hoogleraar klinische virologie. “Of ze in werkelijkheid ook voorkomen is hiermee nog niet bewezen. De halfwaardetijd is vrij kort.”
Ander onderzoek bevestigt die indruk. In twee ziekenhuizen in Wuhan namen Chinese virologen op het hoogtepunt van de corona-uitbraak tientallen luchtmonsters. In slechts twee monsters vond men het virus, en dan alleen nog met zeer gevoelige detectie: een op de intensive care, en een op een patiëntentoilet. Het virus kan immers ook met ontlasting mee komen. In de afgeladen wachtruimten, gangen en publieksruimten was het virus niet te vinden.
Wolkje waterdamp
Niettemin is de ontdekking “iets om mee rekening te houden”, vindt Kroes. Alleen al opdat medisch personeel zich goed beschermt, benadrukt het onderzoeksteam zelf tegen Amerikaanse journalisten: “Als je een patiënt met ernstige longontsteking krijgt die moet worden beademd, verricht je handelingen waarbij aerosolen en druppeltjes vrij kunnen komen.”
In The New York Times vergelijkt Linsey Marr, expert op het gebied van virusverspreiding door de lucht, het met het wolkje waterdamp dat iemand uitademt op een koude dag. “Het klinkt eng. Maar tenzij je heel dicht bij iemand staat, is de hoeveelheid waaraan je wordt blootgesteld zeer laag.”
Bij experimenten waarbij het virus aanbracht werd op karton, was het virus al na 24 uur verdwenen. Dat zal in de praktijk betekenen dat pakketpost virusvrij is. Op koperen oppervlakten was het virus opvallend snel weg: al na vier uur was er niets meer te vinden.
Echt de tweede route
Van Gorp benadrukt dat virusoverdracht via oppervlakken “echt de tweede route” is. “Het kan, en in enkele uitzonderlijke gevallen zal het misschien ook gebeuren. Maar in de praktijk kun je beter focussen op het allerbelangrijkste: overdracht via van dichtbij hoesten en niezen.”
“Dat verspreiding via oppervlakken kan, is iets waar wij van uitgaan”, zegt Kroes. “Daarom moet je ook steeds je handen wassen. Want die komen in contact met die oppervlakken.”