Geen laptop voor huiswerk, geen tuin, familiaal geweld... coronavirus straft kwetsbare jongeren ongemeen hard

Jeugdwelzijnswerkers vrezen nu dat duizenden kinderen en jongeren, in grootsteden én landelijk gebied, uit de boot zullen vallen. Deze jeugd gaat vandaag gebukt onder een ongeziene stress door online-huiswerkopdrachten, veel te kleine huisvesting, gevoelens van isolement en GAS-boetes. In tijden waarin iedereen de mond vol heeft van gezondheid, blijft dus de vraag: wie is bezorgd om de gezondheid van de meest kwetsbare kinderen en jongeren?

Ik begrijp de onderwijskoepels wanneer zij kinderen en jongeren huiswerk meegeven. Het is belangrijk dat zij geprikkeld blijven en leerstof herhalen, ook in coronatijden. Maar in de praktijk maakt het kwetsbare jongeren dikwijls extra kwetsbaar.

Zo wordt hen vaak gevraagd om online taken te maken via bijvoorbeeld Smartschool, maar dat is geen evidentie als je thuis nu eenmaal geen laptop of computer hebt. Deze jongeren willen hun taken maken, maar kunnen het niet. En dus lopen ze meer leerachterstand op.

Hun ouders willen hen ondersteunen, maar slagen daar niet altijd in. Ze zijn niet hooggeschoold of snappen niet altijd wat de school nu exact van hun kinderen verwacht. De school mag er dus niet zomaar van uitgaan dat elke ouder thuis makkelijk kan helpen bij het huiswerk.

Het zet kinderen en jongeren ertoe aan om hun huiswerk samen met een klasgenootje te maken of de laptop van een buur te lenen. Ze zoeken plekken op waar ze hun taak kunnen afdrukken. Tijdens een crisis waarin social distancing actief wordt aangemoedigd en iedereen op het hart gedrukt wordt onnodig contact met anderen te mijden, is dat verontrustend.

En dat zijn niet de enige drempels. Veel kinderen en jongeren steken dezer dagen een handje toe in het huishouden. Ze zorgen voor hun broers, zussen, ouders… Dat vreet aan de tijd die ze aan huiswerk kunnen besteden. Je taken maken als je een kamer deelt met meer dan één broer of zus, maakt het er ook niet makkelijker op. De nodige rust is dan ver te zoeken en de ruimte voor conflict vergroot, bijvoorbeeld als er maar één laptop aanwezig is in een gezin van drie kinderen.

Huiswerk versterkt sociale ongelijkheid. Dat wees onderzoek al meermaals uit. Dat is vandaag extra verontrustend omdat (minstens) drie weken lang het onderwijs uit alleen maar huiswerk bestaat. Het lijkt dus een uitgemaakte zaak dat deze coronacrisis de kloof tussen kansarme en kansrijke kinderen alleen maar zal vergroten.

Dat kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties vaak in slecht onderhouden appartementen en huizen wonen, is genoegzaam bekend. De woonruimte is bovendien dikwijls erg klein. Buitenruimte is lang niet altijd aanwezig. De meeste kinderen hebben geen toegang tot een tuin. Dat is een immens probleem nu onze jeugd weken aan een stuk verplicht thuis zit. Zij zien de muren elke dag wat dichter op zich afkomen.

Ik hoorde ook het verhaal van een jonge papa die ziekteverschijnselen vertoonde. Hij moest in quarantaine blijven van zijn dokter. Maar dat is onmogelijk, want hij draagt zorg voor zijn dochtertje. De mama woont in Roubaix: zij kan niet zomaar de grens over. Dergelijke schrijnende toestanden laten littekens achter bij jonge kinderen!

Het hamstergedrag van de bevolking zorgt bovendien voor grote tekorten bij de voedselbanken. Kinderen in kwetsbare gezinnen worden daardoor extra getroffen. Hun ouders werken al doorgaans via interim- of IBO-contracten en verliezen op een moment dat elke cent telt hun inkomen, zonder garantie op een uitkering.

En dan heb ik het nog niet over jongeren die opgroeien bij ouders met een verslaving of in appartementsblokken waar drugs en alcohol een probleem zijn. Zij zijn vandaag extra kwetsbaar voor familiaal geweld. Ze kunnen namelijk geen veilige plek meer opzoeken als het jeugdwelzijnswerk wegvalt.

Kortom: het isolement weegt zwaar op deze kinderen en jongeren. Uit De Marge vzw maakt zich ontzettend veel zorgen om hun mentale en fysieke gezondheid. Jeugdwelzijnswerkers proberen online een luisterend oor te bieden, maar dat volstaat niet om de uitdagingen het hoofd te bieden. Zij willen helpen, maar kunnen het niet altijd. Met lede ogen zien zij aan hoe kwetsbare jeugd door een niets ontziend virus broodnodige bescherming misloopt.

Verbaast het dan dat heel wat jongeren toch nog op straat samenkomen? Soms zien ze de ernst van de coronacrisis niet in: de overheidsinformatie bereikt hen niet via de traditionele kanalen, terwijl ze extra vatbaar zijn voor complottheorieën op de nieuwe media die ze wél frequent gebruiken. Daarin herkennen ze immers uitsluitingsmechanismen die ze al hun hele leven voelen.

Maar meestal gaat het gewoon om jongeren die even willen ontsnappen aan de precaire thuissituatie. Daar moet ook de politie begrip voor tonen. Het is hét moment om hen op straat te informeren, hen positief te benaderen en de dialoog aan te gaan. Meteen repressief optreden en monsterboetes uitdelen, zoals sommige lokale korpsen doen, is nefast. Dat is een onnodige extra straf voor een kwetsbare groep die al zo vaak gestraft wordt door de maatschappij.

Daarom vraagt Uit De Marge vzw aan alle overheden in ons land: geef bijkomende aandacht aan kinderen en jongeren die opgroeien in maatschappelijk kwetsbare situaties. De impact van de coronacrisis op hun leven is immens: het legt de structurele problemen waar kinderen en jongeren in armoede mee worstelen extra bloot.

Deze kinderen en jongeren vechten al jaren tegen een hardnekkig virus in onze samenleving: armoede en uitsluiting. En toch heb je geen vaccin nodig om dat virus te stoppen: alleen snelheid, wat goede politieke wil en daadkracht volstaan. Misschien groeit uit deze ongeziene crisis dan alsnog iets moois: een structurele oplossing voor kwetsbare kinderen en jongeren op vlak van huisvesting, psychisch welzijn, precaire werkomstandigheden en toegang tot gezonde voeding en gezondheidszorg.