De corona-bekentenis van Tom Hanks schudde de VS wakker

Een 63-jarige Amerikaan zonder medische voorgeschiedenis werd vorige week getest en positief bevonden op Covid-19. Het was het beste dat de Verenigde Staten kon overkomen.

De man in kwestie heet Tom Hanks, alom geliefd acteur, Forrest Gump voor de vrienden. Hij maakte zijn diagnose vorige week donderdag wereldkundig via sociale media aan zijn meer dan 16 miljoen volgers. Het was exact de wake-upcall die de VS nodig had, een land dat toen nog in een corona-ontkenningsfase leek te hangen.

“Oké, nu hebben we allemaal een dierbare die besmet is met het #coronavirus”, zo tweette Ann Curry, ex-nieuwsanker, oorlogsverslaggever en het geweten van Amerika. Ze legde daarmee een perfide reflex bloot die van toepassing lijkt op eender welk groot maatschappelijk probleem: we schieten pas wakker als we er zelf in onze directe omgeving mee geconfronteerd worden.

Allemansvriend Tom Hanks veroverde al lang geleden een plek in ieders mentale ‘directe omgeving’. Hij is een filmster, maar lijkt vooral een toffe kapoen met wie men aan de toog een frisse pint zou willen drinken – later, zodra het weer kan. Hanks is net uitzonderlijk genoeg om bewonderd te worden, maar ook net ­gewoon genoeg om geliefd te zijn. Als híj ziek kan worden, dan kan het dus écht iedereen overkomen. Terwijl je op Fox News nog elke dag kon horen dat al dat hysterisch gedoe rond een virus grote onzin was.

Hoog knuffelgehalte

‘Hey folks’: zo begon het bericht van Hanks vorige week donderdag op Instagram, Facebook en Twitter. Dat hij zich wat koortsig en verkouden voelde en zich direct had laten testen “om het goede te doen, zoals het hoort in de wereld van vandaag”. Hanks zat in Australië voor de opnames van een biopic over Elvis, maar voor hij goed en wel aan zijn rol als Kolonel Parker kon beginnen werd hij in quarantaine geplaatst.

Het hoge knuffelgehalte van Hanks is in deze tijden een gevaarlijke eigenschap: de dagen voor hij ziek werd was Hanks alweer zijn sympathieke zelve geweest, altijd ­bereid tot een babbeltje hier en een selfie daar. Alle fans die hij op straat, in een café en op het strand aan de Australische Gold Coast had ontmoet, werden opgespoord en getest. Hetzelfde gebeurde met zijn vrouw, zangeres Rita Wilson, die ook positief testte en het weekend daarvoor nog had opgetreden in het overbekende Sydney Opera House.

“De medische experts hebben protocollen die gevolgd moeten worden,” schreef Hanks. “Er zit niets anders op dan dit dag per dag te bekijken, toch?”

Het was de perfecte toon: we volgen strikt de maatregelen van de dokters op, maar we aanvaarden dat we eventjes onze toekomst niet onder controle hebben. Hanks slaagde in de evenwichtsoefening die de hele wereld maakt in corona­tijden: net genoeg angst en ongerustheid om ons gedrag aan te passen, maar geen paniekzaaierij. “Denk eraan, ondanks alles wat er nu gebeurt: there’s no crying in baseball”, zo grapte hij, verwijzend naar de overbekende filmquote van hem als coach van een vrouwenhonkbalteam in A League of Their Own.

Een groot deel van de Amerikanen – met de president op kop – leek zich toen nog te gedragen alsof ze collectief immuun waren voor het virus. Op 10 maart zei Trump nog op een officiële persbriefing dat er absoluut “geen reden tot ongerustheid” was, ondanks de wanhoopskreten van meerdere Amerikaanse Marc Van Ransten. “Gewoon kalm blijven. Het waait vanzelf weer over”, verklaarde de president voor de camera’s.

Met zijn getuigenis twee dagen later bereikte Tom Hanks qua bewustwording over het virus meer dan alle experts en hun piekende curves. “Het stilleggen van de NBA-competitie en de diagnose van Tom Hanks waren wellicht het bepalende moment waarop de gemiddelde Amerikaan dit serieus begon te nemen”, tweette een journalist van The Washington Post. “Dit is het Rock-Hudsonmoment voor corona”, tweette iemand, verwijzend naar de beroemde filmster die als allereerste publiekelijk verklaarde dat hij aan aids leed. Ook toen zat er met Ronald Reagan een president aan het roer die een levensverwoestende epidemie weigerde onder ogen te zien. Pas in 1985 na de dood van Hudson – een persoonlijke vriend bovendien – sprak Reagan voor het eerst het woord aids uit, en kwam er preventie, sensibilisering en onderzoek rond hiv op gang. Vele waarnemers schreven dat Hanks op Covid-19 dezelfde impact kan hebben en zo levens zal redden. “Tom Hanks is een lichtend pad in tijden van corona,” schreef Time Magazine.

We kunnen schamper doen over die buitensporige aandacht voor beroemdheden, die bovendien over tests en medische zorgen beschikken waar de gewone sterveling – excusez le mot – alleen maar van kan dromen. Maar het helpt blijkbaar: als Angelina Jolie spreekt over haar risico op borst- en eierstokkanker, en als we dankzij Michael J. Fox snappen wat de ziekte van Parkinson is.

We leven mee met beroemdheden wanneer ze trouwen, scheiden, vreemdgaan, verdikken of vermageren, maar dus ook als ze met ziektes geconfronteerd worden.

Espresso-automaat

Tom Hanks snapt dat hij als bekende kop een voorbeeldfunctie heeft, en vervult die rol al vele decennia lang met brille. Eén voorbeeldje van zijn vele random acts of kindness? Tijdens een rondleiding in het Witte Huis twintig jaar geleden zag Hanks de schrale persruimte waar journalisten bijeengepakt zaten. Sindsdien staat er een duur espresso-automaat. Het ging al enkele keren stuk, Hanks betaalde telkens een nieuwe. Dat is geen grote uitgave voor een van de best betaalde acteurs in Hollywood, maar Hanks typte telkens ook eigenhandig een briefje op een van de vele typemachines uit zijn verzameling (wie vrije tijd heeft deze dagen: check ook zijn heerlijke ‘Hanx Writer’-app). Zijn recentste bericht voor het journalistenkorps luidt: “Blijf vechten voor Waarheid, Gerechtigheid en The American Way. Maar vooral voor die Waarheid.”

In elk artikel over Hanks komt het terug: verdorie, deze kerel is echt zo warm en lief als ze beweren. Het is ook de conclusie van De Morgen-filmjournalist Lieven Trio die Hanks vier keer interviewde: “Hij is niet alleen slim, goed geïnformeerd en welbespraakt, hij geeft je ook het gevoel dat je écht welkom bent. Hij zegt steevast iets in de stijl van ‘Leuk om je te zien!’ – en hij slaagt er nog in om het gemeend te doen klinken ook.”

Volgens Trio is Hanks’ benaderbaarheid ook een van de sleutels van zijn succes: “Wat hem sympathiek maakt, is dat hij er eigenlijk niet uitziet als een filmster, eerder als je oom die op de boekhouding van een vloerbekledingsbedrijf werkt.” In een interview over Inferno, de derde Dan-Brownverfilming waarin Hanks speelde, zei de acteur: “Kijk, als je mijn kop en mijn stem hebt, zal je nooit gecast worden als de stoerste kerel van de bende. Deze rol is voor mij een buitenkansje, want hier kan ik de slimste kerel van de bende spelen. Dat kan ik wél faken!”

Hanks grootste handicap? Voor de roddelpers is hij veel te saai. Geen affaires, geen drugs, geen Scientology-avonturen, geen divakuren. Al 32 jaar getrouwd met dezelfde vrouw, die hij in elke awardspeech met tranen in de ogen bewierookt. Eentje van zijn eigen leeftijd dan nog.

Tom Hanks was in al zijn gewonigheid lange tijd een aberratie in Hollywood, dat gedomineerd werd door bad guys of sexy womanizers. Sinds de grondige MeToo-zuiveringen lijkt Hanks relevanter dan ooit. Ooit was een beetje schandaal wel lekkere promotie voor je film, vandaag krijg je applaus als je níét op de voorpagina van de tabloids bent beland.

Geen strakke pakjes

Hanks is niet de meest sexy acteur, niet de sterkste of grappigste of meest excentrieke. Hij is wel aardig, degelijk, empathisch, betrouwbaar. Ouderwetse waarden die de mensheid dezer dagen lijkt te herontdekken. Hanks is de verpersoonlijking van de gewone man die ernaar streeft om in de luwte het goede te doen: hij is de postbode, de kassierster, de bejaardenhelper.

De filmrollen waarmee Tom Hanks zich onderscheidde lijken ook allemaal iets gemeen te hebben: het zijn vaak gewone, herkenbare mannen die op een of andere manier boven zichzelf uitstijgen in uitzonderlijke situaties. Hij toont dat superhelden niet altijd een gek strak pakje dragen of forse spierballen hebben, maar wel hoe doodgewone mensen tot buitengewone dingen in staat zijn. Het is moeilijk om vandaag niet alles door een coronabril te zien, maar de films die ons vandaag het meest raken zijn The Terminal en Cast Away: waar Hanks respectievelijk een oorlogsvluchteling speelt die vastzit in een luchthaven, en een pakjeskoerier die neerstort op een onbewoond eiland en vier jaar in eenzaamheid overleeft. Een betere gids voor quarantaine-dagen zal u niet vinden.

In een interview uit 2001 met Oprah Winfrey (te lezen op oprah.com) verwoordde hij het zo: “Als we de buitengewone momenten in een film kunnen linken aan de gewone momenten in ons eigen leven, dan gaan we onszelf afvragen: ‘Wat zou ik doen als ik bang ben?’ ‘Hoe zou ik reageren als ik afscheid moest nemen van mijn familie die ik misschien nooit meer terugzie?’ Films herinneren ons eraan dat we allemaal deel uitmaken van de mensheid en dat we de wereld veranderen zodra de film ten einde is, door de keuzes die we zelf maken in ons eigen leven.”