Leven na de lockdown: straks mogen de mondmaskers weer af in China

Acht weken was het geleden, maar gisteren reed hij voor het eerst weer: de langeafstandsbus vanuit Tongcheng in de provincie Hubei naar Shanghai. De passagiers moesten een medische verklaring invullen, een temperatuurcontrole ondergaan en de hele busrit – tien uur lang – hun mondkapjes ophouden. De bus stopte nergens onderweg. Maar dat deerde geen enkele passagier. Na acht weken lockdown van hun provincie waren ze vooral opgelucht.

Al dagen worden in China dit soort nieuwtjes gemeld, van busritten die weer ingesteld worden, winkels en restaurants die weer opengaan, reisbeperkingen die opgeheven worden. Nu in China almaar minder coronabesmettingen worden vastgesteld, en al twee dagen op rij zelfs geen enkele, begint het gewone leven weer op gang te komen. Normaal is de toestand nog lang niet, maar het gaat de goede richting uit.

De afgelopen weken zijn steeds grotere delen van China als ‘laagrisicogebied’ bestempeld: gebied waar veertien dagen lang geen enkele lokale besmetting is vastgesteld. Volgens de Nationale Gezondheidscommissie valt ondertussen 98 procent van China onder die noemer. Zelfs in de zwaar getroffen provincie Hubei gelden sinds donderdag 75 van de 76 districten als ‘laagrisicogebied’. Alleen Wuhan zelf, met 188 gevallen in de afgelopen twee weken, vormt nog steeds een hoog risico.

Tweede uitbraak

Maar buiten Wuhan is de lockdown zo goed als voorbij. De vraag is wel of de epidemie na het volledig afbouwen van de lockdown, niet snel weer zal opflakkeren. Sommige westerse wetenschappers menen dat de Chinese aanpak te draconisch was, waardoor de Chinese bevolking geen immuniteit heeft opgebouwd en een tweede uitbraak opnieuw snel uit de hand zal lopen. Zij zien meer in de strategie van ‘groepsimmuniteit’: meer mensen ziek laten worden om weerbaarheid op te bouwen.

Zo’n tweede uitbraak is inderdaad reëel. Er mogen dan geen nieuwe besmettingen gevonden worden, er zijn zo goed als zeker nog asymptomatische of milde gevallen in China. Bovendien zijn er ook steeds meer importgevallen uit het buitenland: vrijdag kwamen er weer 39 bij, in totaal zijn het er intussen 228. Om verdere verspreiding te voorkomen legt China reizigers steeds strengere quarantainemaatregelen op, maar ze kunnen het land niet eindeloos afsluiten. Zodra de reisrestricties opgeheven worden, zitten ze weer met hetzelfde probleem.

De westerse kritiek is Chinese experts niet ontgaan, maar ze zijn het er niet mee eens. Zij vinden de strategie van groepsimmuniteit onverantwoord. “In een controleerbare situatie zou je zo’n aanpak kunnen overwegen”, schrijft de Shanghaise viroloog Zhang Wenhong in een artikel. “Maar als de uitbraak in een land eenmaal onbeheersbaar is geworden, moeten er zo veel patiënten naar de intensivecareafdeling dat de medische voorzieningen meteen uitgeput raken. Dat duwt op zijn beurt de sterftegraad omhoog.”

Mensenlevens opgeven 

Volgens Chinese experts is de beste strategie om keihard aan een vaccin of geneesmiddel te werken, en tot dan het virus zo veel mogelijk onder controle te houden. Ze zijn best verbaasd over de aanpak in Europa, dat – zo klinkt het spottend – altijd over mensenrechten preekt, maar hier zomaar mensenlevens opgeeft. “Ik zeg niet dat China’s manier de enige manier is”, aldus epidemioloog Zhong Nanshan, de grote virusautoriteit in China, op een persconferentie. “Maar ik denk dat veel landen in Europa strengere maatregelen moeten nemen.”

Om de kans op een tweede golf te verkleinen, bouwt China de coronamaatregelen bovendien niet in één klap af, maar ‘afgemeten en gericht’. Neem de provincie Hubei. Daar rijdt weer openbaar vervoer binnen de steden, maar nog niet van de ene naar de andere stad. In Wuhan moeten de inwoners nog in hun huizen blijven, behalve in de wooncomplexen waar de afgelopen twee weken geen besmettingen waren. Daar mogen ze in de gemeenschappelijke delen een wandelingetje maken, zij het bij toerbeurt en afstand houdend van elkaar.

Toeristische attracties

Ook in de rest van China gaat het stapsgewijs. Een derde van de toeristische attracties is heropend, maar voorlopig geldt een bezoekerslimiet. Restaurants mogen weer klanten ontvangen, maar maximum twee per tafel. En inwoners mogen naar buiten, maar nog niet bij elkaar op bezoek of – in de minst riskante provincies – alleen na registratie. Stap voor stap worden de restricties zo opgeheven en de maatregelen versoepeld. Over een paar weken, zo is de verwachting, mogen de mondmaskers af.

Bij zo’n precisieaanpak helpt het natuurlijk dat China een controlestaat is. De Communistische Partij heeft een gigantisch netwerk van afgevaardigden, tot op het laagste wijkniveau. Normaal houden die in de gaten of er niemand de Partij bedreigt, nu checken ze met thermometer en QR-codes of iedereen zich aan de coronavoorschriften houdt. “Ze blijven heel waakzaam”, zegt Jin Dongyan, viroloog in Hongkong en adviseur van de Chinese overheid. “Het is aannemelijk dat ze het virus zo onder controle kunnen houden.”

Het zou Jin Dongyan ook niets verbazen als de Chinezen al meer immuniteit hebben opgebouwd dan gedacht. “Ik heb de overheid geadviseerd nu bevolkingsonderzoek te doen in Wuhan”, zegt hij telefonisch. “Als ik naar de besmettingsgraad op het cruiseschip Diamond Princess kijk, lijkt het me niet uitgesloten dat in Wuhan zo’n 20 procent van de bevolking besmet is geweest. Bij zo’n percentage kan de verspreiding van het virus al vertraagd worden. We moeten nu alleen exact weten hoeveel het er waren. Dan kunnen we nog preciezere maatregelen nemen.”