Deed China het echt beter dan Italië met Covid-19?

Het nieuwe coronavirus woedt in Lombardije zoals het ook heftig woedde in Hubei. Beide provincies worstelden vooral in het begin met de aanpak. De tot dan zwaarst getroffen Chinese provincie Hubei (3.135 overleden coronapatiënten) droeg de zwarte band over aan Lombardije (3405 doden). 

Achteraf kun je meer parallellen trekken. Zowel in Hubei als in Lombardije werd de eerste weken geaarzeld over wat precies te doen. In beide provincies ging kostbare tijd verloren om de besmettingshaarden vroeg in te dammen. In China vreesden lokale bestuurders met slecht nieuws in ongenade te vallen bij de Chinese Communistische Partij en president Xi Jinping. In Italië werd er met de (linkse) regering geruzied over het snelle en ambitieuze testen door de (rechtse) provincieautoriteiten omdat die de bezorgdheid alleen maar zouden opstoken. Uiteindelijk zou Lombardije ‘Wuhan’ volgen in quarantaine.

Volg de laatste ontwikkelingen omtrent het coronavirus in onze liveblog.

Maar bij het door de bevolking opvolgen van de decreten waren de verschillen groot. De Italiaanse democratie is geen Chinese partijdictatuur en de gezagsgetrouwe Chinezen die je met drones kunt achtervolgen zijn geen losbandige Italianen die wel een spelletje durven spelen met de overheid. Het virus verkiest de laatsten, zo blijkt nu. Daar komt bij dat Italiaanse families traditioneel met meerdere generaties samenwonen of in ieder geval in de buurt, wat verspreiding bevordert. Sommige Italiaanse bejaarden zouden ook veel eigenzinniger zijn dan Chinese generatiegenoten en liever rustig thuis doodgaan dan verkassen naar de hectiek van het ziekenhuis. In Spanje is het overigens niet anders. De verwachting is dat dat land Italië nog gaat inhalen. Ook in Spanje keek men eerst de kat uit de boom en besloot daarna tot de lockdown waarbij niemand zonder geldige reden nog de deur uit mag.

Moeten we de Chinezen dankbaar zijn?

Nee en ja. Frans-Paul van der Putten, Chinaexpert en coördinator van het Clingendael China Centre zet drie fases van het handelen van China op een rij, waarvan de eerste (achteraf) niet goed zichtbaar was en waarin de Chinese overheid blijkbaar moeite had te erkennen dat er wat aan de hand was. “In die fase probeerde men het probleem weg te stoppen in plaats van het aan te pakken. Daarna kwam fase twee met juist heel grootschalige maatregelen waarin het virus bijzonder serieus werd genomen en waarin China vooral met zichzelf bezig was. Alles was erop gericht om te proberen de verspreiding binnen het land te houden. Dat heeft de Chinese economie grotendeels ook platgelegd. Nu zien we een derde fase waarin China laat weten dat ze het binnenlands min of meer op orde hebben en de Chinese leiding zich meer gaat bezighouden met wat er internationaal allemaal gebeurt.”

In de tweede fase was China ook defensief bezig internationaal de reputatieschade te beperken, aldus Van der Putten. “Zo van ‘jullie moeten ons niet zo bekritiseren want we doen heel erg ons best’. Nu zijn de rollen omgekeerd en hoor je ‘China kan jullie helpen, jullie kunnen leren van China’ maar ook ‘en zie je nu wel al die kritiek van jullie op ons van een paar maanden geleden was onterecht’. De redenering is dan dat wij in Europa nu zelfs hele landen afsluiten en ten tweede dat Europa China dankbaar moet zij omdat zij met hun strenge maatregelen de Europeanen meer tijd hebben gegeven zich voor te bereiden op de komst van het virus.”

Dubbel

Toch blijft het dubbel lesjes te krijgen van het land dat nota bene aan de oorsprong stond van alle ellenden, zo lees je veel in de sociale media. “Dat is ook lastig,” beaamt Van der Putten die de zaken ook bekijkt vanuit Chinees perspectief. “Voor de Chinese regering is de reactie een mix van realistische observaties en het aandikken van bepaalde punten die ze gebruiken voor buitenlandse politieke doelen die ze natuurlijk ook houden. De reputatie moet worden hersteld en de aandacht moet worden afgeleid van het falen van de Chinese overheid in de eerste fase van de uitbraak. Al die hulp die naar Europa gaat wordt daarom heel zichtbaar gemaakt om de Europeanen te laten zien dat China zo slecht nog niet is. En dat het voordelen heeft als je samenwerkt met China.”

De langetermijnstrategie achter dit verhaal is volgens Van der Putten dat áls er ooit een moment komt dat Europa moet kiezen tussen de oude bondgenoot Amerika en misschien een nieuwe, China – want ondertussen gaat de geopolitieke rivaliteit tussen China en de Verenigde Staten net zo hard door – dat de hulp in de bestrijding van het coronavirus een kans voor China is om punten te scoren bij de Europeanen. China heeft er ook veel belang bij dat de crisis in Europa en in andere regio’s zo snel mogelijk aan een einde komt, want anders blijft het moeilijk voor China zelf om te herstellen. Europa is een belangrijke economische partner van China. Bovendien ziet China de coronacrisis als een kans om een leiderschapsrol naar zich toe te trekken op het gebied van internationale gezondheidszorg.

Vergeten Taiwan

Hét land waaraan de wereld een voorbeeld kan nemen in de aanpak van het nieuwe coronavirus is niet China, maar Taiwan. Want terwijl China nog bezig was het nieuwe ‘SARs-achtige’ virus waarvoor wijlen dokter Li Wenliang zo dapper waarschuwde onder de pet te houden, wantrouwde Taiwan de grote buurman al direct. Begin januari begon men op het eiland al met het screenen van iedereen met een ‘verdachte’ reisroute. Wars van privacyoverwegingen verbonden de Taiwanezen daartoe de databanken van onder meer de nationale gezondheidsdienst en de douane. Potentiële virusverspreiders werden direct opgespoord, getest en indien nodig in quarantaine geplaatst. Bij een positieve test gingen ook meteen de familieleden getest. Als China datzelfde had gedaan in januari, in plaats van de voorkeur te geven aan vakanties en partijcongressen, was het leed mogelijk wel te overzien geweest.

Zowel voor China als de rest van de wereld.