Een vrouw met mondmasker voor een scherm met cijfers van de beurs van Hongkong.
Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved.

Denktank OESO: "Deze economische crisis gaat nog jaren duren, geen snelle heropleving"

Terwijl het verloop van de coronavirusepidemie nog onzeker is, geldt dat ook voor de economische impact daarvan. Het volledig stilleggen van grote economische machten zoals Noord-Amerika, Europa en het Verre Oosten is nooit gezien. OESO-topman Angel Gurria verwacht dan ook geen snel herstel als de epidemie bedwongen is.

In een interview met de BBC is OESO-topman Gurria niet optimistisch. Hij verwacht niet langer een V-curve, maar een uitgerekte U-curve bij het herstel na de epidemie. Een V staat dan voor een plotse krimp van de economie gevolgd door een even plots herstel. Een U betekent een forse daling, maar een langere periode op de bodem van het dal vooraleer er opnieuw een opgang komt in economische bedrijvigheid.

Deze schok is nu al groter dan die na 9/11 in 2001 of de financiële crisis in 2008

Angel Gurria, topman van de economische denktank OESO

Gurria acht het vrijwel zeker dat de grote economieën (Noord-Amerika, Europa en het Verre Oosten) in een recessie gaan terechtkomen en dat heeft natuurlijk een impact op de rest van de wereld. Zijn recente voorspelling van een halvering van de groei van de wereldeconomie tot 1,5 procent noemt Gurria nu al niet langer realistisch. Zelfs als de wereld niet in een recessie dondert, zullen we de gevolgen van deze crisis nog jaren voelen in een periode van weinig of geen economische groei.

De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) roept de regeringen op om de begrotingsdiscipline te laten varen en voluit deze crisis aan te pakken. In eerste instantie met investeringen op medisch vlak om de epidemie te bedwingen zoals gratis testen op besmetting en alle noodzakelijk materiaal voor artsen, verpleegkundigen en ziekenhuizen.

Daarna moeten overheden ook geld pompen in werkgelegenheid en steun aan kleine en middelgrote ondernemingen, niet enkel in steun aan grote bedrijven. Gurria vindt cash transfers aan werknemers, werklozen, zelfstandigen en mensen met een vrij beroep een goed idee om de economie aan de basis te steunen.

Ten slotte roept hij op tot een nieuw Marshallplan van leningen en kapitaalinjecties waarmee de VS de wederopbouw van West-Europa na de Tweede Wereldoorlog financierde. De OESO is overigens ontstaan als beheerder van dat Marshallplan en is nu een economische denktank van ontwikkelde landen. (Lees verder onder de foto).

Archieffoto van Angel Gurria, de Mexicaanse topman van de OESO
Copyright 2019 The Associated Press. All rights reserved

Mooie liedjes duren niet, crises echter ook niet

Erg somber allemaal, maar evenmin als een pandemie is een economische malaise ook niet oneindig. Het coronavirus doet denken aan de "Spaanse griep" die in 1918 en 1919 wereldwijd zeker 20 miljoen slachtoffers heeft geëist. De economie van toen is echter niet te vergelijken met nu. Eind de jaren 50 en 60 waren er overigens twee golven van "Aziatische griep" en "Hongkong griep" die een tot twee miljoen slachtoffers eisten. (Lees verder onder de foto).

Brandweerlui nabij het puin van het World Trade Center in New York in 2001.
2001 AP

Het lijkt zinvoller om de coronacrisis te vergelijken met twee meer recente economische crises: die na de terreuraanslagen van 9/11 in de VS en de financiële crisis en gevolgen van na 2008. In beide gevallen leidde dat tot een forse economische terugval met faillissementen (denk aan Sabena) en hoge werkloosheid. Om het simpel te houden, bekijken we hier vooral de VS, omdat dat de grootste economie met de grootste beurs is. Die eerste schok was hevig, de beurs van New York bleef zelfs meer dan een week gesloten na 11 september 2001 en de economie lag toen al een paar maanden in de lappenmand. Het herstel kwam echter vrij snel toen de terreurangst wegebde. De groei herpakte en bereikte bijna 3 procent in 2003. De beurzen veerden op en er waren weer banen en consumptie. 

De crisis van 2008 begon in feite het jaar tevoren al toen de zeepbel van herverpakter hypotheekkredieten en idiote beleggingen doorprikt werd. Nu waren de uitwassen en de fouten in het financieel systeem zelf de oorzaak van de crisis, niet de terreur, maar die bankcrisis sleurde wel de hele economie mee. Eerst president Bush en daarna Obama moesten honderden miljarden op tafel gooien om eerst de banken en verzekeraars en daarna grote industriële groepen zoals General Motors en Chrysler te redden. De Federal Reserve hield de rente tegen de bodem en pompte via het massaal opkopen van obligaties ("quantitative easing", weet u nog?) nog veel meer geld in de economie. De Europese Centrale Bank volgde dat voorbeeld met vertraging. (Lees verder onder de foto).

De "Grote Recessie" zoals ze in de VS genoemd werd, eindigde in juni 2009 en sindsdien keerde Amerika terug naar een groei van 2,5 tot 3 procent. Vanaf 2011 is de werkloosheid in de VS steil gedaald onder Obama en Trump tot zelfs een historisch laag peil, het laagste in 40 jaar. In 2012  bereikte de Dow Jones-index van de beurs van Wall Street opnieuw het niveau van voor de crisis van 2007 en 2008 om sindsdien bijna onafgebroken te stijgen.

En wat nu?

De periodes 1991-2001 en 2009-2020 zijn de langste periodes in de VS-geschiedenis met bijna constante economische groei. Dat kon uiteraard niet blijven duren en dus zat een correctie eraan te komen, volgens veel analisten. Die vonden overigens ook de beursstijgingen niet in verhouding tot de reële economie. Vorig jaar leek de crisis in de Perzische Golf de trekker over te halen van de verwachte correctie, maar het is dus het coronavirus geworden. (Lees verder onder de foto).

Copyright 2019 The Associated Press. All rights reserved

De afloop daarvan voorspellen, is onbegonnen werk, maar China, Taiwan, Singapore en Zuid-Korea hebben aangetoond dat de epidemie wel degelijk kan bedwongen worden en dat op relatief korte tijd. Bovendien is de crisis gelinkt aan dat virus, anders dan in 2008 toen het financiële systeem structureel zelf de oorzaak was en niet het gevolg. 

Verschil is wel dat toen hele grote economieën wel niet maandenlang plat lagen zoals nu. De Chinese economie likt al duidelijk de wonden daarvan en de rest zal daar niet aan ontsnappen. Lichtpunt is wel dat de overheden in Europa meteen forse stimulansplannen voor de economie op tafel gooien om structurele schade zoals massaal verlies van banen en de ondergang van kleine, middelgrote en grote bedrijven te vermijden. Op dat vlak leren we van 2008 en gaat geen tijd verloren. Anderzijds moeten de Europese overheden opnieuw fors geld gaan uitgeven en dat komt dan bovenop de grote schuldenberg die sommige landen al hebben. Ook dat zal wegen op de toekomst. De OESO zal wel gelijk hebben met haar voorspelling dat dit nog jaren zal duren, maar uit de recente geschiedenis blijkt dat dat niet eindeloos hoeft te zijn. 

Meest gelezen