Coronavirus in België: de week van de waarheid

75 overlijdens: dat is, voorlopig, de dodentol van het coronavirus in ons land. Zaterdag werden dertig nieuwe sterfgevallen gerapporteerd, zondag waren dat er ‘maar’ acht. Wat leren die cijfers ons? Dat het virus vooralsnog verre van tegengehouden is. Hetzelfde beeld is te zien bij de hospitalisaties. In de ziekenhuizen zijn nu 1.380 patiënten opgenomen, 290 van hen op intensieve zorg. Ook dat is flink meer dan voor het weekend.

Het tij moet deze week keren. Tenminste, als voldoende mensen zich gehouden hebben aan de door de overheid opgelegde social distancing. De opwaartse curve die verspreiding van het virus vertoont, zou in dat geval een knik moeten gaan vertonen. Experts verwachten dat het tien tot veertien dagen duurt voor de effecten zichtbaar worden. De eerste maatregelen gingen in op vrijdag 13 maart, de verstrengde ingrepen werden afgelopen woensdag van kracht.

“De knik moet dus halverwege deze week komen”, zegt Pierre Van Damme, epidemioloog aan de Universiteit Antwerpen. Niet onbelangrijk: het effect zal zich het eerst tonen in het aantal nieuwe besmettingen. “Je moet daar nog twee tot drie dagen bijtellen voor je een verschil ziet bij de hospitalisaties, en nog eens een dag extra voor het aantal nieuwe opnames op intensieve zorg begint te vertragen. Dat is dus pas vrijdag of volgend weekend.” Die timing heeft alles te maken met het ziekteverloop van Covid-19: patiënten hebben eerst enkele dagen milde klachten voor ze mogelijk erger worden en een ziekenhuisopname vereisen.

Met een korrel zout 

Dat er zaterdag in één dag 30 nieuwe overlijdens gerapporteerd werden, betekent volgens Van Damme niet dat de verspreiding van het coronavirus aan snelheid wint. “Die stijging viel binnen de verwachtingen. Je moet altijd goed kijken wat er achter de cijfers schuilgaat. We weten bijvoorbeeld dat er twee weken terug een grote uitbraak was in een woon-zorgcentrum in Watermaal-Bosvoorde. Dat zijn allemaal oude mensen, die tegelijk ziek worden. Dan weet je dat die ongeveer op hetzelfde moment in het ziekenhuis kunnen belanden, of overlijden.”

Tegelijk moet ook het relatief lage aantal nieuwe doden op zondag met een korrel zout worden genomen. Het gaat om de cijfers die zaterdagavond door de ziekenhuizen doorgegeven zijn. In het weekend zit er enige vertraging op de informatiedoorstroom uit de ziekenhuizen – dat was ook vorig weekend het geval. Pas in de loop van maandagvoormiddag krijgen we een volledig beeld van de voorbije twee dagen.

Het verdere verloop van de pandemie in ons land is voorlopig niet te voorspellen. De kans bestaat immers dat de knik er niet komt, als bijvoorbeeld te veel mensen de voorbije weken hun sociale contacten niet hebben afgebouwd. “Dan gaat iedereen heel nerveus worden”, zei viroloog Marc Van Ranst in De zevende dag. “Het gaat steeds moeilijker worden om dan dezelfde koers aan te houden. Dan kan je enkel nog escaleren naar een lockdown zoals in Noord-Italië of Wuhan.”

Capaciteit op intensive care 

In een optimistisch scenario, waarbij we onze sociale contacten met 50 procent hebben verminderd, zou de piek van de epidemie eind deze maand liggen, toont een wiskundig model van de UGent. “Maar we mogen ons niet blindstaren op de timing van die piek”, zegt Steven Van Gucht van het wetenschappelijk comité voor het coronavirus. “De grote uitdaging blijft om het aantal nieuwe gevallen beheersbaar te houden door de capaciteit van de ziekenhuizen niet te belasten.”

Vooral de capaciteit op intensive care is een cruciale factor. Die stond aan het begin van de uitbraak op 1.900 bedden, al wordt een aantal daarvan ook ingenomen door mensen die niet te kampen hebben met Covid-19. Voorlopig is twee derde van de ziekenhuiscapaciteit nog vrij om nieuwe coronapatiënten op te vangen. Dat komt mede door de uitrol van de noodplannen in de ziekenhuizen. Zo werden tot op vandaag 759 extra bedden voor intensieve zorg vrijgemaakt. “Het is indrukwekkend wat de ziekenhuizen doen”, zegt Van Gucht. “Ze hebben de capaciteit volop uitgebreid, onder meer door materiaal van privéklinieken en operatiekwartieren aan te spreken. Ik heb er goede hoop op dat de situatie behapbaar blijft.”

Intussen doet de overheid nog enkele bijkomende ingrepen. Sluipwegen langs de grens worden bijvoorbeeld met containers afgezet om niet-essentiële verplaatsingen naar het buitenland te voorkomen. 

Turkse gemeenschap

Daarnaast zullen influencers ingezet worden om de Turkse gemeenschap in ons land beter te informeren over het belang van social distancing. “Ook mensen die nog geen Nederlands spreken moeten weten wat van hen verwacht wordt en hoe ze zich kunnen beschermen”, zegt Vlaams minister van Inburgering Bart Somers (Open Vld). 

De ingreep komt er nadat op sociale media een bericht de ronde deed over een grote stijging van het aantal coronapatiënten in het Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk. Volgens het bericht zouden die patiënten voornamelijk van Turkse origine zijn. Dat leidde tot speculaties over de mate waarin de Turkse gemeenschap de overheidsrichtlijnen opvolgt. Maar, zo zegt het ziekenhuis in een mededeling, “het coronavirus maakt geen onderscheid, het treft brede lagen van de bevolking”.