Vranckx: "Meeste terroristen zijn niét op de vlucht voor oorlogsgeweld"
"Nog geen maand geleden prees IS de "kwaliteit" van vrachtwagens
De aanslag in Nice ligt nog vers in het geheugen, daarom is het volgens Vranckx niet zo verwonderlijk dat terroristen opnieuw een vrachtwagen gebruiken om terreur te zaaien. "Nog geen maand geleden werd in een vakblad van IS de "kwaliteit" van vrachtwagens geprezen, om daarmee een aanslag te plegen.
De vrachtwagen beantwoordt volgens Vranckx dus aan het patroon van IS. Of verdachte Anis Amri een lone-wolf is, dan wel deel uitmaakt van een bende, valt op dit moment nog niet te zeggen. "Het is alleszins merkwaardig dat hij een jaar lang al op de radar stond van de veiligheidsdiensten en dat hij nadien geruisloos kon verdwijnen dankzij het gebruik van verschillende identiteiten."
Minstens even belangrijk is de identiteit van Amri. "Dat wordt vaak vergeten, maar Tunesië (het moederland van de verdachte, red.) is samen met Tsjesjenië het land van waaruit de meeste jihadi's komen. De meeste terroristen zijn dus niet op de vlucht voor de oorlog in hun land."
"Terroristen springen van Twitter naar Telegram en dan Facebook"
Potentiële terroristen proberen via sociale media met elkaar te communiceren. De controle van de veiligheidsdiensten op die kanalen is de jongste jaren toegenomen, waardoor jihadi's voortdurend een digitale vlucht ondernemen van het ene sociale media-kanaal naar het andere.
"Eerst was Twitter het geliefkoosde kanaal om dingen te plannen, maar toen dat meer en meer werd geconcludeerd, werd overgeschakeld naar Telegram, waar de berichten gecodeerd zijn. En nu zien we weer een verschuiving naar Facebook", stelt Vranckx vast.
"Er was op Telegram een berucht kanaal dat we volgden, waarin Belgen en Nederlanders werden opgeroepen om naar Syrië te trekken of aanslagen te plegen. Een maand geleden kwam dat kanaal in het vizier en sindsdien zijn ze actief op Facebook."
Vranckx geeft toe dat zijn team al eens geprobeerd heeft om in zo een Telegram-kanaal te infiltreren. "Voortdurend vraag je jezelf af met wie je nu eigenlijk aan het communiceren bent. Iemand van de geheime diensten, een andere journalist of met een echte jihadi?"
Kan IS eigenlijk wel uitgeschakeld worden?
"Het is mogelijk om IS als militaire en operationele organisatie uit te schakelen. Je kan ook het kalifaat militair vernietigen. Maar IS is in wezen een jihadistische ideologie. Als IS verdwijnt, wat wordt het dan?"
Vranckx maakt meteen ook de vergelijking met Al Qaeda. "Dat is eerst Al Qaeda in Irak geworden en vervolgens is de naam veranderd in IS", aldus Vranckx.
Als het de ambitie is om de ideologie te vernietigen, dan moet je volgens onze terreurexpert de voedingsbodem wegnemen, zowel hier als ginds. "Je moet ook chaos in het Midden-Oosten zien te vermijden. Zolang je corruptie hebt en mislukte staten, zal die ideologie blijven.
Echt hoopvol is Vranckx niet. "Ik zie in het Midden-Oosten steeds meer chaos en mislukte staten. Zie naar de oorlog in Jemen, het conflict in Irak, een land dat stilaan een quasi mislukte staat aan het worden is. Je hebt het in Syrië, je hebt het in Libië. Als dat niet wordt aangepakt, blijft de voedingsbodem voor een nieuw soort IS bestaan."
Gaan de vluchtelingen wel ooit kunnen terugkeren?
"Je hebt miljoenen mensen die in de buurlanden van Syrië zitten. Dat is een toestand die niet kan blijven duren." En dan heeft Vranckx het niet over de duizenden vluchtelingen die ook naar ons land zijn gevlucht. "Ik denk dat zij al een stap verder zitten en dat zij ervoor gekozen hebben om hier een toekomst op te bouwen."
Rudi Vranckx vergelijkt de situatie met de Tweede Wereldoorlog. Er zijn massaal veel Belgen gevlucht, maar na een seizoen zijn ze terug kunnen keren. "Wat als je drie jaar of langer wegblijft? Wie komt er dan nog terug?"
Hoe objectief zijn wij eigenlijk in onze berichtgeving?
De westerse media stellen de rebellen vaak voor als de goede partij en de Russen en het Syrische regime als de slechte partij. In hoeverre zijn wij objectief in onze berichtgeving? "Ik zou nu aan zelfkastijding kunnen doen, maar als we naar de cijfers kijken, dan zien we dat er alleen al in de oorlog in Syrië 107 journalisten zijn vermoord. Dat is niet om een vorm van partijdigheid weer te geven", vindt Vranckx.
"Ik stel ook vast dat de mainstreammedia de jongste tijd zwaar onder vuur worden genomen. Het is erg bon ton om dat te doen. Toch kan ik alleen maar zeggen dat wij zo eerlijk mogelijk getuigen, op basis van een deontologie, van wat je brengt."
Vranckx beseft dat je dat allemaal in twijfel kan trekken, maar al degenen die dat doen, wie zijn zij? Waar staan zij voor?, vraagt hij zich af.