Theo Francken: ‘Ik ben niet van plan om Marc Van Ranst nog aan te vallen op Twitter’

© Franky Verdickt
Walter Pauli

Ex-staatssecretaris Theo Francken scoort nog altijd hoog in de populariteitspolls, maar na de installatie van de regering-Wilmès II is hij als N-VA’er voorlopig wel veroordeeld tot de oppositie. ‘In de ogen van de meeste PS’ers en Ecolo’s ben ik een crimineel.’

Het blijft merkwaardig, interviews afnemen in coronatijden. Bij een kop koffie wordt automatisch een flacon desinfecterende gel aangeboden. In het verder lege gemeentehuis van het Vlaams-Brabantse Lubbeek hebben burgemeester Theo Francken en de directeur van de gemeentelijke diensten ook in het weekend de handen vol. ‘Pedicures en vroedvrouwen zitten met de handen in het haar, want ze vinden geen plastic handschoenen, mondmaskers of schorten meer. En vorige week nog moesten we de hele dorpsschool van Linden laten sluiten en vervolgens desinfecteren omdat er corona was vastgesteld. Die operatie is goed verlopen. Zelfs de goudvissen hebben we gered. Dat bespaart ons de woede van Ben Weyts.’ (lacht) Theo Francken zelf blijft er redelijk rustig onder. Hij draagt geen mondmaskertje, zoals Bart De Wever toen hij vorige week Gazet van Antwerpen te woord stond – ‘Ik heb een lichte vorm van smetvrees’, bekende de N-VA-voorzitter ooit. Francken grijnst breeduit: ‘Eindelijk hoeft Bart niet meer iedereen de hand te schudden.’

We hebben veel van onze kiezers ontgoocheld door Vlaams Belang ondanks zijn verkiezingsoverwinning buitenspel te laten staan.

Nochtans heeft het enige tijd geduurd voor Theo Francken de ernst van de coronacrisis aanvoelde. Nog altijd wordt hij op sociale media achtervolgd door, hoe kan het anders, een tweet die hij half februari rondstuurde. Onder de kop ‘Pande-mietje’ liet Francken toen zijn vele duizenden volgers weten: ‘Indien we Van Ranst lieten doen, wordt iedereen in quarantaine gezet.’

Theo Francken: ‘Ik voel me echt onheus gepakt door de framing die aan die tweet is gegeven. De hele ‘Pande-mietje’-tweet was letterlijk geciteerd uit de column van ‘Kaaiman’ in De Tijd. Nu misbruikt men die satirisch bedoelde tweet om mij in de hoek van de coronaontkenners te duwen. Maar op de dag dat ik dat ‘Pande-mietje’-bericht postte, schreef Marc Van Ranst zelf: (haalt zijn gsm boven en leest voor uit een socialemediabericht): “Beste mediamensen, noem dit Wuhan-corona-virus geen killervirus. Vorig jaar stierven 140.000 mensen aan mazelen, 770.000 aan hiv, 450.000 aan malaria, 825.000 aan griep en 1,5 miljoen aan tuberculosis. Ik kan u garanderen dat al die mensen even dood zijn als zij die sterven aan het Wuhan-corona-virus.” Ik neem aan dat Marc Van Ranst zijn opmerking ‘dat al die mensen even dood zijn als zij die sterven aan corona’ ook satirisch bedoelde.’

Het komt nooit meer goed tussen u en Marc Van Ranst.

Theo Francken: Waarom niet? Ik heb meneer Van Ranst gesproken in de coulissen van een VRT-opname. Het was een relatief aangenaam gesprek. Ik heb hem uitgenodigd op een koffie. Ik kijk ernaar uit om dan rustig te kunnen praten over wat er tussen ons mis is gelopen. Het was nooit mijn bedoeling om Van Ranst aan te vallen op zijn expertise als viroloog. Maar politiek zaten we elkaar wel in de haren. Hij neemt scherpe en zeer linkse standpunten in, op sociale media leidt dat snel tot een escalatie. Ik ben niet meer van plan om Marc Van Ranst nog aan te vallen op Twitter. Waarom zouden wij eigenlijk ruzie moeten maken? In Humo zei zelfs de manager van zijn eigen lab dat ze mij ‘een heel toffe man’ vindt. (lacht)

Maar hebben veel N-VA’ers niet te lang de man in de straat willen sussen? Bart De Wever zei in het begin van de eerste crisisweek dat ‘we ons de vraag moeten durven te stellen of onze reactie op het coronavirus niet erger is dan corona zelf’. Tegen het einde van de week eiste hij niet alleen een samenscholingsverbod, maar ook een avondklok.

Francken: Wij zijn politici, geen virologen. We laten ons bijstaan door experts. In mijn ogen hebben ook die experts corona aanvankelijk zwaar onderschat. De minister van Volksgezondheid hield tot begin maart in nieuwsuitzendingen vol dat het om ‘een vorm van milde griep’ ging. Wie ben ik dan om iets anders te beweren? Politici moeten toch niet op eigen houtje willen beslissen wat een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid is en wat niet? Het is dus niet zo dat ik of mijn partij het coronavirus zouden hebben onderschat. We hebben alleen geluisterd naar de experts en naar de minister van Volksgezondheid. Maggie De Block stond overigens niet alleen met die houding, in heel West-Europa hoorde je dezelfde teneur.

Nadat PS-voorzitter Paul Magnette en Bart De Wever hadden afgesproken dat ze bereid waren om een noodregering te vormen om de coronacrisis te bedwingen, riepen ze beiden hun generale staf samen om steun te vinden voor een coalitie met ‘de aartsvijand’. U was aanwezig op die besloten N-VA-vergadering.

Francken: Wij hebben daar inderdaad groen licht gegeven aan Bart: het was hoog tijd dat de politieke leiders van het land een antwoord klaar hadden op de ongerustheid bij de bevolking. Vanzelfsprekend was dat geen fiat zonder voorwaarden. We wilden onze handen vuilmaken, maar alleen als die noodregering zich zou focussen op de coronabestrijding: omdat het echt moest, kon zelfs de PS erbij. We vonden ook dat Bart De Wever die regering ditmaal het best zou leiden. Al meer dan tien jaar is De Wever de belangrijkste politicus van het land. Als hij zou spreken namens de federale regering, zou dat de ernst van de situatie extra benadrukken. Maar ‘De Wever premier’ was niet te nemen of te laten: de echte onderhandelingen moesten nog beginnen. We hadden nog het hele weekend.

Theo Francken: 'Ik ben niet van plan om Marc Van Ranst nog aan te vallen op Twitter'
© Franky Verdickt

Was dat een les uit jullie ervaringen met de Zweedse coalitie: dat de grootste partij ook het best de leiding van de regering op zich neemt?

Francken: Natuurlijk. Een regeringsleider heeft macht, en veel meer dan wij bij de N-VA een paar jaar geleden konden denken. De premier bepaalt de agenda. Als sommige van jouw punten moeilijk op de regeringsagenda raken, kom je als partij te weinig aan bod op het kernkabinet of in de ministerraad. Dat hebben we inderdaad moeten leren in de loop der jaren. Wat de N-VA vroeg, was niet onredelijk, maar logisch en rationeel. Maar het heeft niet mogen zijn. Ik herinner mij die fatale zondagvoormiddag nog goed: we waren met een aantal belangrijke N-VA’ers aan het teleconferencen over hoe we de regeringsvorming zouden aanpakken, en ineens loopt het nieuws binnen dat Magnette de boel live op RTL heeft opgeblazen. Alles wat we die voormiddag hadden besproken, kon de vuilnisbak in. We moeten het blijkbaar maar normaal vinden dat de PS-voorzitter zaterdagavond nog zijn woord geeft en zondagochtend dat akkoord intrekt en vervolgens, zonder één telefoontje vooraf, in de tv-studio’s alle gemaakte afspraken rechtstreeks op antenne afbrandt. Blijkbaar omdat een paar PS- bobo’s uit Koekelberg, Brussel en Molenbeek niet akkoord gingen?

Politoloog Carl Devos had het over ‘vreselijk cynisch politiek bedrog’.

Francken: Er zijn diepe wonden geslagen. De PS heeft gebroken met haar eigen politieke traditie. Ervaren Wetstraatwatchers herinneren zich de PS als een partij waarmee men, zeker als het er echt op aankomt, altijd een akkoord kan sluiten. Een partij ook die dan haar woord gestand doet. Wat blijft er vandaag nog over van die grote, staatsdragende PS? Ik kan u verzekeren: er zijn wel meer politici uit meerdere partijen die het manoeuvre van Magnette met grote ogen hebben gevolgd en zich afvragen of dit echt de nieuwe weg is die de Franstalige socialisten zullen opgaan.

Ons zusterblad Le Vif schreef: ‘Les Flamands sont coincés’, ‘de Vlamingen zitten vast’.

Francken: Al maanden blijft in de Vlaamse pers schromelijk onderbelicht waarom de federale regeringsvorming nooit is gelukt. De echte reden is dat voorzitters Paul Magnette (PS) en Georges-Louis Bouchez (MR) elkaar in een wurggreep houden. Telkens als de PS communautair wat wilde bewegen, zei de MR: ‘In geen geval.’ In de zomer dachten wij van de N-VA dat we een ijzersterk aanbod hadden toen we de PS benaderden met ons voorstel om België te besturen volgens een variant op het Deense model – streng op immigratie maar met sociale correcties – maar opnieuw zei de MR: ‘Dat kan niet.’ En toen de MR en de N-VA elkaar vonden in de vaststelling dat een volgende regering de sociaal-economische realisaties van de Zweedse regering niet mocht terugdraaien, lag de PS op haar beurt dwars. De sfeer tussen de MR en de PS is als die tussen Iran en Saudi-Arabië – (grijnst) ik laat in het midden wie de soennieten en wie de sjiieten zijn. Van die interne Waalse tegenstelling is de N-VA het voornaamste ‘slachtoffer’. In elk geval zijn wij en de CD&V nu al maanden toeschouwer van een tweegevecht waaraan we zelf part noch deel hebben. Acht maanden duurt die Franstalige tweekamp al. Het is een echt Waals hanengevecht.

intussen bleef de N-VA comfortabel achterover leunen, zeker omdat de CD&V weigerde mee te stappen in een federale regering zonder ‘een Vlaamse meerderheid’.

Francken:(verheft de stem) Denkt u nu echt dat het een comfortabele politieke situatie is om acht maanden in een politiek imbroglio te zitten, terwijl Vlaams Belang voortdurend op je inhakt en je intussen peiling na peiling verliest? Denkt u echt dat velen in onze partij er níét op stonden om Vlaams Belang op te nemen in de nieuwe Vlaamse regering? We hebben veel van onze kiezers ontgoocheld door Vlaams Belang ondanks zijn verkiezingsoverwinning toch buitenspel te laten staan. We hebben te weinig uitgelegd hoe dat komt. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt niet bij de N-VA, maar bij de CD&V en de Open VLD. Het was dus echt geen comfortabele situatie voor de N-VA om een Vlaamse regering te moeten vormen met drie partijen die allemaal de verkiezingen verloren hadden. En nee: het is voor de N-VA evenmin een comfortabel scenario dat de federale regeringsvorming zo lang aansleept. Wij hadden echt gewild dat er al tijdens de zomer een politiek akkoord zou zijn afgesloten. Intussen bleven we wachten op onderhandelingen met de PS. Honderd dagen heeft het geduurd voor de Franstalige socialisten met ons nog maar aan tafel durfden te komen. Honderd dagen! En dan nog zonder resultaat. Daarom ook is Bart acht maanden blijven zwijgen. Acht maanden! Ook ikzelf heb nauwelijks interviews gegeven. Die windstilte was nodig om de regeringsvorming alle kansen te geven, maar ze heeft natuurlijk ingeteerd op ons electoraat.

De N-VA saboteerde zogezegd de regeringsvorming om aan te tonen dat België niet werkte. Sorry, dat is een perfide interpretatie.

Vandaar de slechte peilingen voor de N-VA, en de hoge vlucht van Vlaams Belang.

Francken: Inderdaad. Al weet ik niet of de coronacrisis een zegen is voor Vlaams Belang. Wat heeft die partij eigenlijk voor positiefs aan te brengen in de strijd tegen corona, behalve haar eis om grenzen te sluiten en het leger in te zetten? Daarmee is niet één zelfstandige geholpen, niet één overwerkte magazijnier of verpleegster.

Inmiddels kregen wíj op de koop toe de zwartepiet toegespeeld. De N-VA saboteerde zogezegd de regeringsvorming om aan te tonen dat België niet werkte. Sorry, dat is een perfide interpretatie van een strategie die wij niet hebben gehanteerd. Natuurlijk kan men nu zeggen dat de feiten de juistheid hebben aangetoond van onze politieke analyse, namelijk dat dit land niet meer marcheert. Dat is zo, maar het was niet onze bedoeling om dat punt hard te maken.

Wij hebben tijdens dat mislukte onderhandelingsweekend over een tijdelijke noodregering het confederalisme ook niet op tafel gelegd. Dat is wel te lezen in sommige reconstructies die de voorbije dagen in kranten en tijdschriften zijn verschenen, maar het is níét waar. Net zoals het onwaar is dat Bart De Wever mij plenair heeft voorgedragen als vicepremier, en dat daarom de Franstalige partijen afgehaakt hebben. Dat is pertinent onjuist. Het is een leugen. Ik begrijp dat Paul Magnette alles uit de kast moet halen om voor zijn publiek uit te leggen wat voor pirouettes hij heeft gemaakt. Was het Conner Rousseau (SP.A) niet die zei: ‘Ik heb mensen zien liegen, maar het is niet aan mij om dat uit te brengen?’ Ik denk niet dat hij op Bart De Wever doelde.

De N-VA heeft toch ook haar verantwoordelijk in wat er is gebeurd? De regeringsvormingen liepen ook vertraging op omdat u maar blééf praten met Vlaams Belang. Sindsdien zien veel Franstaligen de N-VA helemaal als de wegbereiders van extreemrechts.

Francken: Bij het begin van de Waalse regeringsvorming heeft de PS toch ook eerst twee weken lang gesproken met de PTB? Zijn communisten een minder kwaad dan zogezegde ‘nazi’s’? Ik heb het gehad met die twee gewichten. De linkse Franstalige politieke kaste doet niet liever dan de N-VA afschilderen als halve nazi’s. Ze doet dat met de steun van het volledige legioen van journalisten en opiniemakers. Ik heb hun al vaak opgeroepen om daarmee te stoppen. Volgens de laatste peiling ben ik de populairste Vlaamse politicus in Wallonië: ik weet uit persoonlijke contacten dat er een grote kloof is tussen de Waalse kiezers en de politici die hen vertegenwoordigen. Ik vind het betreurenswaardig dat zij de Vlamingen nog altijd proberen zwart te maken.

De N-VA heeft ook zwaar uitgehaald naar ‘de Walen’. Herinner u, vele jaren geleden, de actie met vals geld aan de scheepslift van Strépy.

Francken: Zijn wij zonder fouten? Nee. Heeft de N-VA soms een ongenuanceerd beeld van Wallonië opgehangen, en hebben we dat ooit versterkt? Dat zou wel kunnen. Ik denk dat wij als N-VA’ers op dat vlak véél voorzichtiger zijn geworden. De N-VA is vandaag niet meer de partij van tien jaar geleden. Maar de Franstaligen blijven de oude clichés wel verspreiden. Met die dooddoeners slaan ze al jarenlang elk debat plat.

Dat is niet zonder gevolgen gebleven. Als een groot deel van Franstalig België echt overtuigd is dat degenen die tegenover hen zitten inderdaad crypto-nazi’s zijn, heeft het voor hen natuurlijk geen zin om naar ons te luisteren. In die context begrijp ik zelfs dat Magnette een coalitie met de N-VA niet verkocht krijgt. De enige belangrijke Franstalige politicus die zijn achterban wel eerlijk heeft ingelicht over de N-VA is Charles Michel – credits to him. Hij heeft de voorbije jaren op een juiste manier uitgelegd wie de N-VA’ers echt zijn en wat ze willen. Ik merk dat nog altijd aan de MR-collega’s in de Kamer: in normale tijden geven die ons tenminste een hand en slaan we een praatje. Met de meeste PS’ers en de Ecolo’s is dat haast onmogelijk. Zeker ik ben in hun ogen een crimineel. Een racist. (aarzelt) Een nazi….

De jong-Ecolo’s hebben u ooit afgebeeld als een Wehrmachtsoldaat uit de Tweede Wereldoorlog.

Francken: Zonder dat er ooit excuses zijn gevolgd! Toenmalig Ecolo-voorzitter Zakia Khattabi wist te zeggen dat ‘deze prent de emoties vertolkt die er leven’. Dat was dus geen verontschuldiging, maar eigenlijk een steunbetuiging aan de auteurs van die karikatuur. En die wil dan rechter worden in het Grondwettelijk Hof. Bangelijk.

Dat wij toch meehelpen aan het oplossen van de coronacrisis, betekent nog niet dat we dat verraad vergeten zijn. Wacht maar.

Volgens het postelectorale onderzoek van het studiebureau Kantar bent u stilaan een probleem voor uw partij. Dat u zichzelf zo sterk profileert, is goed voor uzelf maar heeft de N-VA de verkiezingen doen verliezen, ten voordele van Vlaams Belang.

Francken: Wat gezegd wordt over mij is niet wat er staat in het rapport. Uit de cijfers blijkt alleen dat ‘migratie’ nog meer de unique selling proposition is van Vlaams Belang dan van de N-VA, en dat daarom een aantal kiezers uiteindelijk beslist heeft om voor die partij te stemmen. Dat neemt niet weg dat ik vind dat een partij als de N-VA een mening moet hebben over migratie, identiteit, samenleven, diversiteit en dergelijke, want in heel Europa was dat op 26 mei hoofdbekommernis nummer één. Ook Bart De Wever schreef een boek met als titel Over identiteit. Een boek dat iedereen eens beter dringend leest, zeker journalisten en Franstalige politici. Die stelling dat de N-VA de verkiezingen verloor onder meer door mijn toedoen, kwetst mij dus persoonlijk. Zo geef je een gemene draai aan een onderzoek waaruit die conclusie eigenlijk niet te trekken valt. Is het trouwens niet ironisch dat de N-VA-politicus die bij de verkiezingen standhield – en zelfs licht won – de schuld krijgt voor het verlies van onze partij in de andere provincies? Tja.

Intussen hebben de Franstalige partijen de N-VA gevloerd. Het is niet eenvoudig oppositie voeren tegen een regering die door zowat het hele land gesteund wordt in haar strijd tegen de corona-epidemie.

Francken: Deze minderheidsregering zit in een zekere luxepositie. Zelfs mensen die voor mij gestemd hebben, hebben me laten weten: ‘Moet je van je kritiek op de regering-Wilmès nu echt zo’n punt maken?’ Meer dan ooit zal de toon waarop we kritiek geven belangrijk zijn. We mogen niet met modder gaan gooien.

Het is voor de N-VA niet evident om in Vlaanderen te regeren en in België oppositie te voeren. Behalve als de regering corona bestrijdt, want dan steunt u het kabinet-Wilmès wel.

Francken: Ik krijg onze opstelling nochtans uitgelegd in elke parochiezaal in Vlaanderen. In de Vlaamse regering nemen we onze verantwoordelijkheid. Ook in de strijd tegen corona loopt Jan Jambon als geboren crisismanager voorop. Bedrijven die lijden onder de coronacrisis worden geholpen met Vlaams geld, de honderdduizenden tijdelijke werklozen ook. Tegelijk bevindt het land zich federaal inderdaad in een bizarre situatie, nu er een ‘volwaardige minderheidsregering’ is. Bij de vorming van dat kabinet voelden wij ons gepakt: dat was namelijk niet de afspraak. Dat wij de regering-Wilmès toch willen steunen in haar strijd tegen corona, betekent nog niet dat de N-VA daarom met elke maatregel honderd procent akkoord gaat. Rond de kapperszaken is er bijvoorbeeld nog veel te veel verwarring. Vlaanderen wil ze dicht, de federale regering wil ze openhouden, en dat willen kappers zelf niet. Ik geef de kappers gelijk. Mij lijkt het niet levensnoodzakelijk je haar te laten knippen. ( grijnst)

Als u het zegt.

Francken:Kijk, de N-VA is veruit de grootste partij van het land, we hebben de grootste Kamerfractie. Ik heb het grootste aantal voorkeurstemmen behaald van alle 150 Kamerleden. Mij komen zeggen dat ik de hele volmachtenperiode moet zwijgen, zes maanden lang: zo werkt het niet. Waarom zou ik geen kritiek mogen hebben op het feit dat het blijkbaar grondig fout is gelopen met de eerste grote bestelling van levensnoodzakelijke mondmaskers voor onze hulpverleners, en dat de minister van Volksgezondheid beter had moeten letten op met wie ze in zee ging? Denken de partijen van deze minderheidsregering echt dat, als er zaken mislopen, de N-VA de kritiek daarop zal overlaten aan Vlaams Belang en de PVDA?

Intussen staat de N-VA federaal wel buitenspel.

Francken: Cynici zullen zeggen: bien joué. Slim gespeeld. Ik volg de mening van Bart De Wever: ‘Het is niet omdat een slag werd verloren dat daarom de strijd wordt gestaakt. De oorlog is niet voorbij.’ Minder dan ooit zijn de Franstalige partijen en hun Vlaamse hulpjes erin geslaagd om the hearts and minds van de Vlamingen te winnen. Onze kiezers weten: wij hebben geprobeerd een tijdelijke noodregering op de been te brengen. Omdat het onze verdomde plicht was in de strijd tegen corona. Zij hebben ons verraden. Dat wij toch meehelpen aan het oplossen van de coronacrisis, betekent nog niet dat we dat verraad vergeten zijn. Wacht maar.

Theo Francken

– 1978: geboren in Lubbeek

– Studie: licentiaat pedagogische wetenschappen (KU Leuven)

– 2001-2004 en 2008-2009: wetenschappelijk medewerker van de N-VA-fractie in het Vlaams Parlement

– 2009-2010: adjunct-kabinetschef van Vlaams viceminister-president Geert Bourgeois

– 2010-2014: en sinds 2018: Kamerlid N-VA

– sinds 2013: burgemeester van Lubbeek

– 2014-2018: staatssecretaris voor Asiel, Migratie en Administratieve Vereenvoudiging in de regering-Michel

sinds 2019: Belgisch delegatieleider in het NAVO-parlement

– Schreef België. Land zonder Grens (2012, met Sarah Smeyers), Continent zonder Grens (2018), en Migratie in 24 vragen en antwoorden (2019)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content