Antibioticaresistente bacteriën vormen een gevaar voor de gezondheid. Volgens de Verenigde Naties zullen deze micro-organismen in 2050 meer slachtoffers maken dan kanker. Toch zijn er nog steeds belangrijke lacunes in de wetenschappelijke kennis rond gezonde alternatieven voor het gebruik van antibiotica of andere strategieën om onze immuniteit te verhogen. Een belangrijke sleutel ligt waarschijnlijk bij de micro-organismen in en op het menselijk lichaam: het microbioom. Voor de vrouwelijke gezondheid zijn de miljoenen bacteriën in hun vagina wellicht cruciaal.

Met een grootschalig citizenscienceproject willen onderzoekers van de UAtnwerpen voor het eerst het vrouwelijk microbioom doorgronden. “Het microbioom is een verzamelnaam voor alle micro-organismen in en op een ‘gastheer’ zoals de mens”, zegt postdoc Eline Oerlemans. “Een betere kennis van deze micro-organismen is essentieel in de zoektocht naar gezonde alternatieven voor antibiotica, zoals bijvoorbeeld probiotica.”

Baarmoederhalskanker

Gynaecoloog Gil Donders doet al geruime tijd onderzoek naar het vaginale microbioom via gebruik van de microscoop. “Hieruit hebben we onder andere geleerd dat bepaalde afwijkingen in het vaginale microbioom in verband staan met de snellere ontwikkeling van baarmoederhalskanker en met zwangerschapsverwikkelingen zoals vroeggeboorte. We vermoeden dat ze ook een grote rol spelen bij het beschermen tegen infecties, blaasontstekingen, soa’s en vruchtbaarheid. Alleen: we weten dat niet zeker, want het vaginale microbioom bij gezonde vrouwen is nog nooit grondig bestudeerd.”

Met het Isala-project, vernoemd naar de eerste vrouwelijke Belgische dokter Isala Van Diest (1842-1916), willen de onderzoeksters daar verandering in brengen. “We zoeken 200 vrouwen die mee willen helpen om de vaginale gezondheid uit de taboesfeer te halen”, zegt doctoraatsstudente Sarah Ahannach. “Elke deelneemster krijgt gratis alle tools om op verschillende momenten in haar menstruatiecyclus een aantal vaginale stalen te nemen. Deze ‘swabs’ zijn eenvoudig, pijnloos en makkelijk te gebruiken in de privacy van je eigen badkamer.”

De stalen zullen geanalyseerd worden en op het einde krijgt iedere vrouw een persoonlijk overzicht van haar vaginale microbioom. “Dit baanbrekend onderzoek kan op termijn leiden tot nieuwe, ongeziene mogelijkheden voor zowel diagnostiek als therapieën”, zegt Sarah Lebeer van het departement Bio-ingenieurswetenschappen. “We willen verbanden leggen tussen levensstijl en de gezondheid van het microbioom om zo vrouwen concrete tips te geven om hun gezondheid te verbeteren. Isala wil vrouwen ook bewuster maken van de eigen gezondheid en het herkennen van alarmsignalen.”